Φορολογικά “διαζύγια”: Ποιους συμφέρουν και ποιοι “τσουρουφλίζονται”

*Πότε συμφέρει να “χωρίσετε” για την εφορία

*Ποιες είναι οι “παγίδες”, πώς θα τις αποφύγετε

*Γιατί είναι κρίσιμος ο ρόλος των τεκμηρίων

*10 χρήσιμες ερωτήσεις απαντήσεις

Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για τη μεγάλη απόφαση που πρέπει να πάρουν τα ζευγάρια και η οποία αφορά στο εάν θα προχωρήσουν σε κοινή ή ξεχωριστή φορολογική δήλωση.

Η απόφαση σε καμία περίπτωση δεν είναι εύκολη, καθώς τα όποια κέρδη είναι πολύ πιθανό να εξανεμιστούν σε βάθος χρόνου, κάτι που σημαίνει ότι οι φορολογούμενοι πρέπει να αποφασίσουν με λογική και ρεαλισμό.

Πάντως η διορία που υπάρχει λήγει στις 29 Φεβρουαρίου, δηλαδή σε λιγότερο από τέσσερα 24ώρα από σήμερα και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι αναγκαία μια επίσκεψη σε φοροτεχνικό.

Καλό είναι πάντως να γίνει σαφές ότι από φέτος μάλιστα το φορολογικό διαζύγιο αποκτά μόνιμα χαρακτηριστικά αφού όσοι υποβάλουν αίτηση δεν θα χρειαστεί να την επαναλάβουν εκτός και εάν αναθεωρήσουν στο μέλλον την επιλογή τους.

Το βέβαιο είναι ότι η χωριστή φορολογική δήλωση μπορεί να έχει κέρδη, αλλά είναι ηλίου φαεινότερο ότι κρύβει και “παγίδες” για τα ζευγάρια, ιδίως στις περιπτώσεις που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν εισοδήματα.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, οι φοροτεχνικοί υπογραμμίζουν ότι ένας λάθος υπολογισμός, μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερο φόρο τον έναν από τους δύο φορολογούμενους και να ακυρώσει τα όποια οφέλη.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, ο “Χ-τύπος” παρουσιάζει έναν χρήσιμο οδηγό για να γίνει αντιληπτό πότε συμφέρει ένα ζευγάρι να παίρνει “διαζύγιο” για την εφορία και ασύμφορη η κοινή δήλωση.

Οι “χρυσοί” κανόνες

Οι φοροτεχνικοί λένε με νόημα ότι υπάρχουν κάποιοι “χρυσοί” κανόνες, τους οποίους θα πρέπει τα ζευγάρια να λάβουν υπόψη για να καταλάβουν εάν πρέπει ή όχι να “χωρίσουν” για την εφορία.

Ο πρώτος “χρυσός” κανόνας αφορά στο επάγγελμα που ασκούν ο σύζυγος και η σύζυγος, καθώς τα εισοδήματά τους μπορεί να έχουν τεράστια διαφορά και να είναι ασύμφορη η κοινή δήλωση.

Όπως εξηγούν το φορολογικό “διαζύγιο” συμφέρει όταν:

-ένας σύζυγος ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα και ο άλλος είναι μισθωτός ή έχει εισόδημα από άλλη πηγή.

-και οι δύο σύζυγοι ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.

Ο δεύτερος “χρυσός” κανόνας έχει σχέση με τα λεγόμενα τεκμήρια, τα οποία απειλούν ευθέως όσους επιλέξουν το φορολογικό “διαζύγιο”, καθώς είναι βέβαιο ότι θα βγουν χαμένοι.

Ειδικότερα, στις χωριστές δηλώσεις δεν υφίσταται η έννοια του οικογενειακού εισοδήματος για την κάλυψη των τεκμηρίων καθενός εκ των συζύγων, καθώς τα τεκμήρια διαβίωσης και απόκτησης βαρύνουν τον κάθε σύζυγο ατομικά.

Επίσης, δεν υπάρχει η δυνατότητα κάλυψης τεκμηρίων με ανάλωση κεφαλαίου, από τα εισοδήματα του άλλου συζύγου και αυτός είναι ο πλέον σημαντικός παράγοντας για να μην επιλεγεί το “διαζύγιο”.

Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι εάν ένας σύζυγος, δεν καλύπτει τις τεκμαρτές δαπάνες, δεν μπορεί να επικαλεστεί τα εισοδήματα των προηγουμένων οικονομικών που είχαν ως φορολογικό ζευγάρι.

Για να μην υπάρξει πρόβλημα, θα πρέπει ο/η σύζυγος να καλύπτει μόνος του τα τεκμήρια διαφορετικά θα πληρώνει επιπλέον φόρο, που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι και δυσβάσταχτος.

Το τεκμήριο ελάχιστης αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης για το άτομο είναι τα 3.000 ευρώ, αντί για 5.000 ευρώ που χρεώνεται στο ζευγάρι στην περίπτωση κοινής φορολογικής δήλωσης.

Όπως γίνεται αντιληπτό από όλα τα παραπάνω υπάρχει κίνδυνος οι αριθμοί να μη βγαίνουν και κάποιοι να κληθούν να πληρώσουν έξτρα φόρο λόγω μη κάλυψης των τεκμηρίων διαβίωσης και του πόθεν έσχες.

Οικογενειακές δαπάνες

Ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να λάβει υπόψη του το ζευγάρι, είναι ότι στις χωριστές δηλώσεις δεν υπάρχει δυνατότητα μεταφοράς υπολειπόμενου ποσού αποδείξεων από τον ένα σύζυγο στον άλλο, όπως γίνεται στις κοινές.

Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι εάν κάποιος από τους δύο έχει έλλειμμα αποδείξεων θα βρεθεί αντιμέτωπος με την επιβολή του “πέναλτι” 22% επί του ποσού που θα λείπει από το όριο του 30%.

Σε περίπτωση όμως κοινής δήλωση ο/η σύζυγος μπορεί να συμπληρώσει το όριο των αποδείξεων του άλλου και έτσι να πιάσουν το στόχο του 30% και να μη χρειαστεί να πληρώσουν επιπλέον φόρο.

Τέκνα

Μεγάλη προσοχή απαιτείται επίσης και στην περίπτωση που υπάρχουν παιδιά που προέρχονται από κοινό γάμο καθώς και τα αναγνωρισμένα τέκνα, δηλώνονται ως εξαρτώμενα μέλη και από τους δύο συζύγους.

Το εισόδημα του ανήλικου τέκνου που δεν φορολογείται στο όνομα του τέκνου, προστίθεται στα εισοδήματα του γονέα που έχει το μεγαλύτερο εισόδημα και δηλώνεται μόνο από αυτόν τον γονέα.

Το εισόδημα και οι αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων των προστατευόμενων τέκνων βαρύνουν τον σύζυγο με το υψηλότερο εισόδημα, ενώ εάν τα εισοδήματα είναι ίσα, τότε βαρύνουν τον πατέρα.

Στην περίπτωση που ένας εκ των δύο γονέων έχει τη γονική μέριμνα, το εισόδημα του ανήλικου τέκνου προστίθεται στα εισοδήματα του γονέα αυτού. Η ρύθμιση αυτή ισχύει και για τα μέρη του συμφώνου συμβίωσης.

Επιδόματα, κατοικίες

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι για τη χορήγηση των επιδομάτων, αυτό που λαμβάνεται υπόψη είναι το οικογενειακό και όχι το ατομικό εισόδημα που θα δηλώσει ο κάθε σύζυγος στη φορολογική του δήλωση.

Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται πολύ μεγάλη προσοχή, καθώς ακόμη και για λίγα ευρώ μπορούν να έρθουν τα πάνω κάτω, με ότι αυτό συνεπάγεται ως προς τα επιδόματα που δικαιούται μια οικογένεια.

Ο κάθε σύζυγος συμπληρώνει το ποσοστό ιδιοκτησίας του σε περίπτωση ιδιόκτητης κατοικίας, το ποσοστό του ως μισθωτής σε περίπτωση μισθωμένης κατοικίας και το ποσοστό της δωρεάν παραχώρησης, αντίστοιχα.

Ο σύζυγος που δεν διαθέτει καθόλου ποσοστό συνιδιοκτησίας ή χρήσης, συμπληρώνει στον πίνακα 6 την ένδειξη «συνοίκηση με σύζυγο», ενώ ο άλλος σύζυγος δεν συμπληρώνει καμία ένδειξη.

Ενημερότητα, συμψηφισμοί

Ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα είναι τι γίνεται στην περίπτωση κατά την οποία ένας από τους δύο συζύγους έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία.

Σε αυτή την περίπτωση δεν “μπλοκάρεται” η έκδοση φορολογικής ενημερότητας του ενός συζύγου.

Επίσης εάν ο σύζυγος με βάση το εκκαθαριστικό πρέπει να καταβάλλει επιπλέον φόρο αλλά η σύζυγος έχει επιστροφή φόρου, τότε δεν γίνεται αυτόματος συμψηφισμό.

Ας δούμε τώρα 10 χρήσιμες ερωτήσεις και τις απαντήσεις που δίνει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ):

1. Πώς μπορώ να γνωστοποιήσω την επιλογή μου να υποβάλω χωριστή δήλωση φορολογίας εισοδήματος; Η γνωστοποίηση γίνεται μέσω ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής στον διαδικτυακό τόπο www.aade.gr, στον σύνδεσμο: https://www.aade.gr/polites/eisodima/gnostopoiisi-horistis-dilosis είτε από εσάς με τους δικούς σας κωδικούς πρόσβασης είτε, από ειδικά για τον σκοπό αυτό εξουσιοδοτημένο λογιστή – φοροτεχνικό, με τους προσωπικούς του κωδικούς πρόσβασης.

2. Ποιος από τους συζύγους μπορεί να γνωστοποιήσει την επιλογή για χωριστή δήλωση Φ.Ε.; Οποιοσδήποτε από τους συζύγους ή και οι δύο.

3. Πρόκειται να τελέσω γάμο τον Μάρτιο του 2024 (μετά την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της γνωστοποίησης). Μπορώ να υποβάλω χωριστή δήλωση Φ.Ε. για το φορολογικό έτος 2023; Ναι. Ειδικά για αυτές τις περιπτώσεις η εφαρμογή θα είναι διαθέσιμη ως την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της εμπρόθεσμης δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Η γνωστοποίηση της επιθυμίας για υποβολή χωριστής δήλωσης γίνεται άπαξ χωρίς τη δυνατότητα ανάκλησης.

4. Μετά τις 28 Φεβρουαρίου η επιλογή για χωριστή δήλωση Φ.Ε. μπορεί να ανακληθεί; Η επιλογή της χωριστής δήλωσης, από το φορολογικό έτος 2023, είναι ανέκκλητη για το πρώτο έτος και ισχύει για κάθε επόμενο φορολογικό έτος, αν δεν ανακληθεί μέχρι την 28η Φεβρουαρίου του αντίστοιχου έτους. Από το φορολογικό έτος 2023 και εφεξής, δεν απαιτείται η επικαιροποίηση της γνωστοποίησης για κάθε έτος. Επομένως, όσοι φορολογούμενοι επιλέξουν για το φορολογικό έτος 2023 να υποβάλλουν χωριστές δηλώσεις, για το φορολογικό έτος 2024 και επόμενα, θα χρειαστεί να εισέλθουν στη σχετική εφαρμογή, μέχρι την 28η Φεβρουαρίου του οικείου έτους, μόνο εφόσον επιθυμούν να ανακαλέσουν την επιλογή τους. Σε περίπτωση ανάκλησης, και εφόσον υπάρχει εκ νέου επιθυμία για υποβολή χωριστής δήλωσης σε επόμενο έτος, πρέπει να γνωστοποιηθεί ξανά για το έτος αυτό, από τουλάχιστον έναν εκ των συζύγων, μέχρι την προθεσμία της 28ης Φεβρουαρίου.

5. Τα μέρη συμφώνου συμβίωσης (ΜΣΣ) γνωστοποιούν την επιθυμία τους για υποβολή χωριστών δηλώσεων Φ.Ε.; Όχι, καθόσον για τα ΜΣΣ εκ του νόμου υπάρχει η δυνατότητα υποβολής κοινής δήλωσης ή χωριστών δηλώσεων.

6. Πρέπει και οι δύο σύζυγοι να διαθέτουν δικούς τους κωδικούς πρόσβασης προκειμένου να υποβάλλουν χωριστές δηλώσεις Φ.Ε.; Ναι. Στην περίπτωση κατά την οποία όμως η σύζυγος δεν έχει προσωπικούς κωδικούς πρόσβασης, οφείλει να αποκτήσει προκειμένου να υποβάλει τη δική της δήλωση.

7. Στις χωριστές δηλώσεις Φ.Ε. υπάρχει δυνατότητα μεταφοράς υπολειπόμενου ποσού αποδείξεων από τον ένα σύζυγο στον άλλο; Όχι, δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα.

8 Πως καλύπτεται το αφορολόγητο στην περίπτωση χωριστής δήλωσης; Ξεχωριστά θα πρέπει να καλύπτουν οι σύζυγοι που υποβάλλουν ξεχωριστές δηλώσεις και το ποσό εξόφλησης δαπανών με ηλεκτρονικό τρόπο, ώστε να καλύπτεται πλήρως το αφορολόγητο. Δηλαδή το ποσό των δαπανών δηλώνεται ατομικά από κάθε σύζυγο ή από κάθε μέρος συμφώνου συμβίωσης. Στην περίπτωση που έχουμε την υποβολή κοινής δήλωσης το ποσό των δαπανών δηλώνεται ατομικά από κάθε σύζυγο ή από κάθε μέρος συμφώνου συμβίωσης. Όμως, σε περίπτωση που καλύπτεται το απαιτούμενο ποσό δαπανών από οποιονδήποτε εκ των δυο συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης, το τυχόν πλεονάζον ποσό δύναται κατά την εκκαθάριση να μεταφερθεί στον άλλο σύζυγο ή στο άλλο μέρος συμφώνου συμβίωσης για τυχόν κάλυψη του ελάχιστου απαιτούμενου ποσού δαπανών.

9 Πώς δηλώνεται στο Ε1 η κύρια κατοικία στις περιπτώσεις χωριστών δηλώσεων; Η κύρια κατοικία δηλώνεται στον πίνακα 5 του εντύπου Ε1 στους αντίστοιχους κωδικούς κύριας κατοικίας. Ο κάθε σύζυγος συμπληρώνει το ποσοστό ιδιοκτησίας του σε περίπτωση ιδιόκτητης κατοικίας, το ποσοστό του ως μισθωτής σε περίπτωση μισθωμένης κατοικίας και το ποσοστό της δωρεάν παραχώρησης, αντίστοιχα.

10. Στις περιπτώσεις χωριστών δηλώσεων Φ.Ε. πώς δηλώνεται στο Ε1 η κύρια κατοικία όταν ένας εκ των δύο συζύγων δεν διαθέτει καθόλου ποσοστό συνιδιοκτησίας ή χρήσης; Ο σύζυγος που δεν διαθέτει καθόλου ποσοστό συνιδιοκτησίας ή χρήσης, συμπληρώνει στον πίνακα 6 την ένδειξη «συνοίκηση με σύζυγο». Ο άλλος σύζυγος δεν συμπληρώνει καμία ένδειξη.