Δάνεια – Α’ κατοικία: Εφιάλτης οι πλειστηριασμοί – Η τελική λύση για ευάλωτους

Στην κόψη του ξυραφιού ακροβατούν χιλιάδες δανειολήπτες, οι οποίοι ψάχνουν τρόπους να γλιτώσουν τον εφιάλτη του πλειστηριασμού και να μπορέσουν να κάνουν μια νέα αρχή χωρίς χρέη.

Η κατάσταση μόνο εύκολη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί με δεδομένο ότι τράπεζες και εταιρίες διαχείρισης δανείων, δείχνουν ότι είναι έτοιμες να βγάλουν εδώ και τώρα περιουσίες στο σφυρί. Κοινό μυστικό είναι άλλωστε ότι οι διαδικασίες θα προχωρήσουν άμεσα, μετά την αναστολή που είχε επιβληθεί για περίπου ένα χρόνο λόγω της πανδημικής κρίσης που «χτύπησε» νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Το τοπίο είναι πλέον τελείως διαφορετικό και η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι οι πλειστηριασμοί είναι πιθανό να ξεπεράσουν κατά τη διάρκεια της φετινής χρονιάς ακόμη και τις 40.000. Παράγοντες της αγοράς τονίζουν ότι «η περίοδος χάριτος τελείωσε» και εξηγούν ότι όποιοι δεν προχωρούν σε ρύθμιση του δανείου τους, θα αντιμετωπίσουν και τις συνέπειες των πράξεων τους. Άλλωστε, η 13η έκθεση ενισχυμένης εποπτείας της Κομισιόν, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για νέα κόκκινα δάνεια, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων την κακή ποιότητα κεφαλαίων στα πιστωτικά ιδρύματα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 22,8 δισ. ευρώ των αναδιαρθρωμένων δανείων στο χαρτοφυλάκιο δανείων των τραπεζών στο τέλος Ιουνίου 2021, το 17,7%, είχαν και πάλι πρόβλημα, καθώς:

-είτε ήταν ανεπίδεκτα είσπραξης,
-είτε παρουσιάζοντας καθυστερήσεις μεγαλύτερες των 90 ημερών.

Μέσα στο κλίμα αυτό, οι τράπεζες ετοιμάζουν τις επόμενες κινήσεις τους, σε ακόμη μια προσπάθεια να μπορέσουν να ισορροπήσουν και να μη βρεθούν σε περιδίνηση λόγω και της ρωσο-ουκρανικής κρίσης.

 

Πλειστηριασμοί

Στην παρούσα φάση, πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι δεν πρόκειται να προχωρήσουν πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας, λόγω του ότι η χώρα έχει εισέλθει για τα καλά σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο.

Η κυβέρνηση δεν θέλει να βρεθεί αντιμέτωπη με μεσαία και λαϊκά εισοδήματα που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και θα συνεχίσει να «παίζει» «κατενάτσιο» με τους Θεσμούς.

Η πρώτη κατοικία άλλωστε προστατεύεται μέσα από τον νέο πτωχευτικό, καθώς αναστέλλεται κάθε αξίωση, από τη στιγμή που θα γίνει η αίτηση για εξωδικαστικό συμβιβασμό και για τρεις μήνες.

 

Κινδυνεύουν

Αυτή βέβαια είναι η μια όψη του νομίσματος, καθώς η άλλη σχετίζεται άμεσα με την έμφαση που θα δοθεί σε μεγάλης αξίας κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία που συνδέονται με πτωχεύσεις, εκκαθαρίσεις, αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις. Στο στόχαστρο θα βρεθούν υποθέσεις που είχαν δρομολογηθεί σχεδόν δύο χρόνια πριν από την πανδημία, προκειμένου να σταλεί προς πάσα κατεύθυνση το μήνυμα ότι μπαίνει τέλος στην ασυδοσία.

Τα στοιχεία μάλιστα δείχνουν ότι υπάρχουν πάνω από 6.500 ακίνητα,  από τα οποία τα περισσότερα είναι μεγάλης αξίας, δεν αποτελούν πρώτη κατοικία και αφορούν είτε περιουσιακά στοιχεία επιχειρήσεων είτε δευτερεύουσες κατοικίες. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται αρκετοί βιομηχανικοί χώροι που η αξία τους ξεπερνά τα 16 εκατ. ευρώ, τα οποία είναι βέβαιο ότι θα βρεθούν στο στόχαστρο, το αμέσως προσεχές διάστημα.

Οι πλειστηριασμοί θα αφορούν κινητές αξίες, μετοχές, τρακτέρ και επαγγελματικό εξοπλισμό που προέρχεται από περιουσιακά στοιχεία από τον κλάδο της εστίασης και του τουρισμού γενικότερα.

Ο προγραμματισμός για το 2022 σχετικά με τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς αφορά  μεταξύ άλλων:
-2.667 κατοικίες,
137 βιομηχανικούς και βιοτεχνικούς χώρους,
-623 οικόπεδα με κτίσμα
-30 ξενοδοχειακές μονάδες,
-471 καταστήματα,

Σ’ αυτή την εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία, λόγω και της ενεργειακής κρίσης, το ερώτημα που τίθεται είναι πως θα προστατευτούν οι ευάλωτοι, ώστε να μπορέσουν να σώσουν όσα με κόπους έχτισαν τα προηγούμενα χρόνια.

Λύση μπορεί να βρεθεί στο νέο πρόγραμμα στήριξης των δανείων α’ κατοικίας για τα ευάλωτα νοικοκυριά που ανακοίνωσε πρόσφατα το υπουργείο Οικονομικών και δίνει σημαντικές ανάσες. Η φιλοσοφία της λύσης που έχει προκριθεί, είναι η επιδότηση της δόσης με αρωγό το κράτος προκειμένου να μη βρεθούν σε αδιέξοδο όσοι έχουν εισοδήματα που δεν τους δίνουν τη δυνατότητα αποπληρωμής. Όσοι οφειλέτες με χαμηλό εισόδημα υιοθετήσουν τη συγκεκριμένη ρύθμιση θα λαμβάνουν κρατική επιδότηση έως και 15 μήνες κατ’ ανώτατο όριο στη δόση του στεγαστικού τους δανείου.

Πρόκειται στην ουσία για ενδιάμεσο πρόγραμμα επιδότησης της πρώτης κατοικίας έως ότου δημιουργηθεί ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, όπου:
-θα μπορούν να καταφεύγουν τα ευάλωτα νοικοκυριά που θέλουν να συνεχίσουν να διαμένουν στην κατοικία τους,
-θα παραδίδουν την κυριότητά της στον φορέα που θα δημιουργηθεί.

Βάσει του ενδιάμεσου προγράμματος, η μηνιαία δόση του στεγαστικού δανείου θα επιδοτείται με το ποσό των 70 έως 210 ευρώ. Βασική προϋπόθεση για να ενταχθούν τα συγκεκριμένα νοικοκυριά στο πρόγραμμα είναι να έχουν εισόδημα από 7.000 έως 21.000 ευρώ, ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση  και τα προστατευόμενα μέλη.

Στο ερώτημα τι κερδίζουν όσοι μπουν στη ρύθμιση, η απάντηση έχει σχέση με την αποφυγή σκληρών μέτρων από την πλευρά των πιστωτών, όπως οι κατασχέσεις,  οι πλειστηριασμοί και οι εξώσεις.

Επιλέξιμοι είναι οφειλέτες που πληρούν τα εισοδηματικά, περιουσιακά και λοιπά κριτήρια που θεσπίστηκαν και ισχύουν στο προνοιακό πρόγραμμα που αφορά στο  «Επίδομα Στέγασης»

Με βάση αυτά τα κριτήρια:

α) το συνολικό εισόδημα δεν πρέπει να ξεπερνά τις 7.000 ευρώ όσον αφορά στο μονοπρόσωπο νοικοκυριό. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά 3.500 ευρώ για κάθε μέλος του νοικοκυριού και έως του ποσού των 21.000 ευρώ ετησίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.
β) η συνολική φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των 120.000 για μονοπρόσωπο νοικοκυριό. Το ποσό αυτό, προσαυξάνεται κατά 15.000 ευρώ για κάθε πρόσθετο μέλος και συνολικά έως του ποσού των 180.000 ευρώ.
γ) Σε κάθε περίπτωση, εφαρμόζεται το περιουσιακό όριο αναφορικά με καταθέσεις, ομόλογα, μετοχές κ.λπ. το οποίο ισχύει για το «Επίδομα Στέγασης».

Όσοι επιχειρήσουν να μπουν στη ρύθμιση χωρίς να πληρούν τα κριτήρια θα πρέπει να ξέρουν ότι τα κριτήρια που αναφέρθηκαν και ελέγχονται και διασταυρώνονται. Ο έλεγχος γίνεται κατά την έκδοση βεβαίωσης ευάλωτου, που είναι απαραίτητη σχετικά με τη συμμετοχή στο πρόγραμμα και εκδίδεται από ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.

 

Συνεχείς έλεγχοι

Το εν λόγω πρόγραμμα θα υλοποιηθεί μέσω ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας, που αναπτύσσεται από την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Με τον τρόπο αυτό, αποφεύγεται η προσφυγή των οφειλετών στα δικαστήρια, κάτι που κατά κόρον γινόταν στο παρελθόν και οδήγησε στην καλλιέργεια της κουλτούρας «δεν έχω δεν πληρώνω».

Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών τονίζουν ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει ξανά και υπογραμμίζουν ότι η  Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα επιτρέψει πρακτικές που οδηγούν το τραπεζικό σύστημα στα τάρταρα. Όσον αφορά στην ηλεκτρονική πλατφόρμα θα είναι φιλική στους χρήστες, καθώς καταργεί  την ανάγκη για χειροκίνητη συγκέντρωση δικαιολογητικών κατά την υποβολή της αίτησης, κάτι που θα μειώσει σημαντικά τη γραφειοκρατία.

Επίσης, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας θα διενεργούνται αυτοματοποιημένοι έλεγχοι και διασταυρώσεις, με σκοπό την πρόληψη και αποκλεισμό των στρατηγικών κακοπληρωτών.

 

Μετά το 15μηνο τι;

Ζητούμενο είναι τι θα γίνει με τη λήξη του προγράμματος, ιδίως στην περίπτωση κατά την οποία οι ευάλωτοι οφειλέτες θα αδυνατούν να εξυπηρετήσουν μια μακροχρόνια και βιώσιμη ρύθμιση.

Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να απευθυνθούν στον ειδικό Φορέα του Νόμου 4738/2020 για τη ρύθμιση οφειλών και να κάνουν χρήση της λεγόμενης 2ης ευκαιρίας για να βγουν από το αδιέξοδο.

Στο πλαίσιο αυτό, ο εν λόγω Φορέας:
– θα αποκτά την πρώτη κατοικία των συγκεκριμένων ευάλωτων οφειλετών και
– θα τους την επαναμισθώνει για 12 έτη.

Το κράτος θα παρέχει μηνιαίο επίδομα στέγασης, με σκοπό τη στήριξή τους στην υποχρέωση πληρωμής μισθώματος. Στο τέλος της 12ετίας, οι οφειλέτες θα έχουν το αποκλειστικό πρώτο προνόμιο για την επαναγορά της κατοικίας, εφόσον έχουν ανακάμψει οικονομικά.

 

Φορέας Επαναμίσθωσης

Το Υπουργείο Οικονομικών θέλει να προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς στη δημιουργία του ιδιωτικού Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων.

Στο πλαίσιο αυτό θα προβεί στη διενέργεια δημόσιου διεθνούς διαγωνισμού για την προσέλκυση υποψήφιων επενδυτών και η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι πως θα είναι έτοιμος στις αρχές του νέου έτους.

 

Πλέγμα μέτρων

Με βάση τα τελευταία δεδομένα γίνεται σαφής η πρόθεση της κυβέρνησης να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο και πολυεπίπεδο πλέγμα μέτρων στήριξης ευάλωτων νοικοκυριών.

Οι ρυθμίσεις αφορούν όσους πλήττονται από τις επιπτώσεις τόσο της οικονομικής κρίσης όσο και της πανδημίας και έχουν ως στόχο να βοηθήσουν προκειμένου να  ξεπεράσουν το συντομότερο δυνατό, οι παρούσες οικονομικές δυσκολίες.

 

Κούρεμα οφειλής

Όσον αφορά στις ειδήσεις για «κούρεμα» δανείων, που ήταν κάτι το σύνηθες έως και πρόσφατα, τείνουν πλέον να γίνουν σπάνιες. Πάντως η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας κατάφερε να κερδίσει μια μάχη με τη διαγραφή ποσού ύψους 47.225 ευρώ». Η διαγραφή αφορά μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ένα στεγαστικό και δύο καταναλωτικά) οφειλέτη και της μητέρας του, που ήταν εγγυήτρια.

Εξαιτίας πολύ σοβαρών προβλημάτων υγείας αντιμετώπιζαν σοβαρότατο κίνδυνο νομικών και άλλων ενεργειών εκ μέρους των τραπεζών και των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων.

Η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας κατάφερε να διασώσει δύο σπίτια και να επιτευχθεί συμφωνία ρύθμισης του οφειλόμενου ποσού ύψους 113.530 ευρώ με ευνοϊκούς όρους: Στο πλαίσιο αυτό εξασφαλίστηκε «κούρεμα» εξόδων και τόκων υπερημερίας: 47.225 ευρώ και εξόφληση του υπολοίπου του δανείου, ποσού ύψους 66.300 ευρώ με χαμηλότοκες μηνιαίες δόσεις.