Προσοχή! Η εφορία καραδοκεί – Τεκμήρια Διαβίωσης – Ποιοι κινδυνεύουν – Πώς θα γλιτώσετε

*Τα sos για σπίτια, IΧ., δίδακτρα

*Τι ισχύει για οικογένειες με φοιτητές

*Οι “δαγκάνες” και τα ελάχιστα ποσά

*Πώς θα αποφύγετε τον επιπλέον φόρο

Ιδιαιτέρως προσεκτικοί πρέπει να είναι όσοι απέκτησαν περιουσιακά στοιχεία κατά τη διάρκεια της περσινής χρονιάς, καθώς μπορεί να πληρώσουν πολύ περισσότερο φόρο απ’ αυτόν που τους αναλογεί.

Οι διατάξεις για τα τεκμήρια διαβίωσης κρύβουν μεγάλους κινδύνους, λόγω του ότι έχουν θεσμοθετηθεί προκειμένου η εφορία να αποκαλύπτει πηγές εισοδήματος που μπορεί να φέρουν τα πάνω κάτω στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.

Κι αυτό γιατί, το τεκμήριο διαβίωσης είναι ο συνδυασμός του ελάχιστου ετήσιου εισόδηματος που πρέπει να έχει κανείς για να συντηρεί τα περιουσιακά του στοιχεία και του ελάχιστου κόστος ετήσιας διαβίωσης.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι για παράδειγμα μια αγορά ενός ακινήτου, ή ακόμη και ενός μεταχειρισμένου αυτοκινήτου μπορεί να μην δικαιολογείται από το εισόδημα που δηλώνεται στην εφορία.

Κατά συνέπεια, ο συγκεκριμένος φορολογούμενος μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με προβλήματα που δεν υπολόγισε, κάτι που σημαίνει ότι θα πιαστεί στις “δαγκάνες” των τεκμηρίων διαβίωσης.

Φοροτεχνικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και υπογραμμίζουν σε όλους τους τόνους ότι το πρόβλημα, αφορά:

-χαμηλόμισθους,

-οικογένειες φοιτητών,

-ζημιογόνες νεοσύστατες ατομικές επιχειρήσεις και

– φορολογούμενους με οφειλές από τραπεζικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες.

Όπως εξηγούν, στις “δαγκάνες” είναι πιο εύκολα να πιαστούν χαμηλά και μεσαία εισοδήματα και όχι οι πιο πλούσιοι εισοδηματικά που μπορούν να δικαιολογήσουν τις αγορές στις οποίες θα προχωρήσουν.

Το τεκμήριο υπολογίζεται χωριστά για κάθε περιουσιακό στοιχείο συγκεκριμένα κριτήρια από τη Φορολογική Αρχή και αφορά ως επί το πλείστον, κατοικία, αυτοκίνητο και δίδακτρα σε κάποιο ιδιωτικά σχολεία.

Ελάχιστα ποσά

Όπως γίνεται αντιληπτό το σύστημα των τεκμηρίων διαβίωσης, προβλέπει και ένα ελάχιστον ποσό για την ετήσια δαπάνη διαβίωσης που είναι ύψους 3.000 ευρώ σε κάθε άγαμο φορολογούμενο.

Το ποσό αυτό ανεβαίνει στα 5.000 ευρώ για τα ζευγάρια εγγάμων ή συναψάντων σύμφωνο συμβίωσης φορολογουμένων – 2.500 ευρώ για τον κάθε σύζυγο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης.

Προβλέπει επίσης συγκεκριμένα ποσά αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης, που αντιστοιχούν στα ετήσια έξοδα χρήσης και συντήρησης κατοικιών, Ι.Χ. αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής, πισινών και αεροσκαφών.

Επίσης:

Α. Το σύστημα, λαμβάνει υπόψη και τις πραγματικές δαπάνες για την πληρωμή διδάκτρων ιδιωτικής εκπαίδευσης και αμοιβών υπηρετικού προσωπικού.

Β. Η εφορία χρησιμοποιεί και τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων για τον προσδιορισμό των φορολογητέων εισοδημάτων των φυσικών προσώπων.

Κατά συνέπεια, τα τεκμήρια είναι οι πραγματικές δαπάνες που κάνει ο καθένας από εμάς για την απόκτηση κινητών ή ακινήτων περιουσιακών στοιχείων.

Αυτά μπορεί να είναι για αγορά μετοχών, ομολόγων και άλλων αποταμιευτικών προϊόντων, για τη χορήγηση δανείων, για δωρεές ή γονικές παροχές και για την αποπληρωμή στεγαστικών, καταναλωτικών, δανείων και πιστωτικών καρτών.

Ο επιπλέον φόρος

Στο πλαίσιο αυτό, για να προσδιοριστεί το συνολικό τεκμαρτό εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου, προστίθενται στα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης τα ποσά των τεκμηρίων απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.

Στην περίπτωση που το συνολικό τεκμαρτό εισόδημα είναι μεγαλύτερο από το συνολικό δηλούμενο εισόδημα, τότε ο φορολογούμενος βρίσκεται αντιμέτωπος με τη “δαγκάνα” των τεκμηρίων.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα κληθεί να πληρώσει τον φόρο, που αναλογεί στο δηλούμενο εισόδημα, προσαυξημένο κατά τον φόρο που αναλογεί στην πρόσθετη διαφορά μεταξύ δηλούμενου και τεκμαρτού εισοδήματος.

Κίνδυνος υπερ-φορολόγησης

Φοροτεχνικοί τονίζουν ότι τα τεκμήρια διαβίωσης προκαλούν υπερ-φορολόγηση των χαμηλόμισθων εργαζομένων και σημειώνουν ότι πρέπει να είναι προσεκτικοί στις αγορές που κάνουν.

Όπως εξηγούν, λόγω της συρρίκνωσης των εισοδημάτων, που προκλήθηκε από την πολυετή οικονομική κρίση εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά και φυσικά πρόσωπα θα κινδυνεύουν με επιπλέον φόρο.

Αυτό οφείλεται στο ότι θα φορολογηθούν και φέτος όχι με βάση τα πολύ χαμηλά εισοδήματα που απέκτησαν το 2023 από μισθούς αλλά με βάση τα πολύ πιο υψηλά, εξωπραγματικά ποσά τεκμαρτών εισοδημάτων που θα τους προσδιορίσει η Φορολογική Διοίκηση με βάση το σύστημα των τεκμηρίων διαβίωσης.

Η δεύτερη κατηγορία που κινδυνεύει, είναι αυτή που έχει παιδιά τα οποία σπουδάζουν μακριά από τα σπίτια τους, καθώς το τεκμήριο διαβίωσης των 3.000 ευρώ, γίνεται η αιτία που ανεβάζει πλασματικά το ετήσιο εισόδημα

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το τεκμήριο διαβίωσης της μισθωμένης κατοικίας βαρύνει το τέκνο, όχι τους γονείς, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται εισοδήματα που σε καμία περίπτωση δεν υπάρχουν.

Το ενήλικο τέκνο, εμφανίζεται με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης με ένα τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα μεγαλύτερο των 3.000 ευρώ, που συνήθως κινείται από 3.500 έως και 6.000 ευρώ.

Το ποσό αυτό, αυξάνει το συνολικό εισόδημα της οικογένειας και έτσι λόγω ενός ανύπαρκτου τεκμαρτού εισοδήματος του ενηλίκου τέκνου, ελλοχεύει ο κίνδυνος να χαθούν σημαντικά επιδόματα.

Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα υπάρχει ο κίνδυνος για μια οικογένεια να χάσει και την απαλλαγή από το 50% του ΕΝΦΙΑ που ισχύει για όλους όσοι εμφανίζονται με χαμηλά ετήσια εισοδήματα.

Κίνδυνος υπάρχει για ζημιογόνες νεοσύστατες ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις που απαλλάσσονται από τα νέα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης καθώς θα πρέπει να εμφανιστούν υποχρεωτικά με εξωπραγματικά τεκμαρτά κέρδη στην εφορία.

Φοροτεχνικοί τονίζουν ότι η εφαρμογή των διατάξεων για τα τεκμήρια διαβίωσης δεν θα επιτρέψει στις ζημιογόνες νεοσύστατες ατομικές επιχειρήσεις να απαλλαγούν από τη φορολογία εισοδήματος.

Αυτό οφείλεται στο ότι:

– ναι μεν θα δηλώσουν ζημιές, αλλά αυτές δεν θα ληφθούν υπόψη, διότι θα ενεργοποιηθούν τα τεκμήρια διαβίωσης,

-αυτά με τη σειρά τους θα προσδιορίσουν τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα, που θα σβήσει τις ζημιές και θα τις υποχρεώσει να πληρώσουν φόρο εισοδήματος όπως και στην περίπτωση που ήταν κερδοφόρες.

Η τέταρτη κατηγορία που είναι εύκολο να πιαστεί από τη δαγκάνα των τεκμηρίων είναι αυτοί που κατά τη διάρκεια του 2023 πλήρωσαν φουσκωμένες δόσεις δανείων και πιστωτικών καρτών.

Το πρόβλημα έχει σχέση με την αύξηση των επιτοκίων των τραπεζικών χορηγήσεων καθώς θα επιβαρυνθούν με αυξημένα ποσά τεκμαρτών εισοδημάτων στις φετινές φορολογικές δηλώσεις.

Όσοι πληρώνουν κάθε χρόνο μηνιαίες δόσεις για την εξόφληση τόκων και κεφαλαίου στεγαστικών, καταναλωτικών, προσωπικών δανείων και πιστωτικών καρτών, τα καταβαλλόμενα αυτά χρηματικά ποσά των δόσεων θεωρούνται για την εφορία τεκμήρια προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος.

Τα ποσά αυτά προστίθενται στα υπόλοιπα τεκμήρια διαβίωσης για σπίτια, αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη και στις πραγματικές δαπάνες απόκτησης κινητών και ακινήτων περιουσιακών στοιχείων, προκειμένου να προσδιορίσουν με τεκμαρτό τρόπο τα φορολογητέα εισοδήματα.

Το 2023, χιλιάδες ήταν αυτοί που είχαν λάβει δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου και επιβαρύνθηκαν με επιπλέον ποσά μηνιαίων δόσεων για τα δάνεια αυτά, επειδή οι τράπεζες αύξησαν τα επιτόκιά τους, μετά τις αποφάσεις της ΕΚΤ.

Τα χρηματικά ποσά που κατέβαλαν το 2023 οι φορολογούμενοι αυτοί για να αποπληρώσουν τα δάνειά τους είναι αυξημένα σε σύγκριση με αυτά που κατέβαλαν το 2022 για τον ίδιο σκοπό.

Αντίστοιχα αυξημένα θα είναι και τα τεκμήρια προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος που ισοδυναμούν με τα ποσά αυτά.

Έτσι, πολλοί θα βρεθούν αντιμέτωποι με την αύξηση του συνολικού τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματός τους -πάνω από το επίπεδο του πραγματικού-, κατά την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων για τα εισοδήματα του 2023.

Το αποτέλεσμα της εξέλιξης αυτής θα είναι να βρεθούν αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να κληθούν κι αυτοί να καταβάλουν αυξημένους φόρους εισοδήματος για το 2023.

Οι λύσεις για τα τεκμήρια

Η απάντηση στο ερώτημα πως θα αποφύγει κανείς την “δαγκάνα” των τεκμηρίων δεν είναι εύκολη, καθώς απαιτείται συνδυασμός κινήσεων και στρατηγικές που δεν είναι πάντα υλοποιήσιμες.

Το “κλειδί” όπως και τα προηγούμενα χρόνια βρίσκεται στα πραγματικά εισοδήματα που απέκτησε ο φορολογούμενος κατά τη διάρκεια του 2023, προκειμένου να είναι σε θέση να δικαιολογήσει χρηματικά ποσά.

Ως τέτοια εισοδήματα, νοούνται η αποζημίωση λόγω απόλυσης από την εργασία, τα επιδόματα ανεργίας, οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες κ.λπ.

Λύσεις επίσης μπορούν να δώσουν:

-Χρήματα που δεν θεωρούνται εισόδημα και αποκτήθηκαν εντός του 2023 από τον φορολογούμενο: Τέτοια μπορεί να είναι για παράδειγμα το εφάπαξ που εισέπραξε ένας φορολογούμενος ως συνταξιούχος, ή η αποζημίωση που εισέπραξε από την ασφαλιστική του εταιρεία κ.λπ.

-Εισοδήματα από προηγούμενα έτη, που μπορούν να εφαρμοστούν ως “ανάλωση” κεφαλαίου παρελθόντων ετών: Με τα εισοδήματα αυτά ο φορολογούμενος μπορεί να καλύψει την όποια πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος έχει προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων. Στην ουσία αυτό που κάνει είναι να επικαλεστεί εισοδήματα και έσοδα που είχαν δηλωθεί στο παρελθόν, ακόμη και πριν από 10, 20 ή και περισσότερα χρόνια.

-Έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων: Ως τέτοια νοούνται έσοδα που εισέπραξε κανείς από την πώληση ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας κ.λπ. Από το τίμημα πώλησης που εισπράχθηκε εντός του 2023 αφαιρείται το κόστος απόκτησης, δηλαδή το τίμημα που καταβλήθηκε σε κάποιο προηγούμενο έτος για την αγορά του περιουσιακού στοιχείου.

-Δάνεια από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους: Η σύναψη δανείου αποδεικνύεται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί και έχει βέβαιη ημερομηνία για τη συνομολόγηση του δανείου. Από την ημερομηνία πρέπει να προκύπτει ότι το δάνειο ελήφθη εντός του 2023 και πριν από την πραγματοποίηση της δαπάνης αγοράς περιουσιακού στοιχείου που πρόκειται να δικαιολογηθεί.

-Ποσά από δωρεές ή από γονικές παροχές: Σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του σχετικό πιστοποιητικό από το οποίο προκύπτει ότι η δωρεά ή η γονική παροχή έγινε πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2022

Μια άλλη λύση, η οποία όμως αφορούν πολύ λίγους, αφορά σε χρήματα που έχει φέρει εντός του 2023 ένας φορολογούμενος από το εξωτερικό είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα, υπό την προϋπόθεση ότι δικαιολογείται η απόκτησή τους.

Μια τελευταία λύση, είναι τα κέρδη, από λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP και άλλα τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ εφόσον αφαιρεθεί η δαπάνη του φορολογουμένου για την αγορά του κουπονιού ή του δελτίου ή του λαχείου που κέρδισε.

Για να αποδειχθεί η είσπραξη κέρδους από τυχερό παιχνίδι του ΟΠΑΠ ή λαχείο, θα πρέπει ο φορολογούμενος να έχει στη διάθεσή του τη σχετική βεβαίωση από τον OΠAΠ ή από την εταιρεία που διενεργεί τις κληρώσεις των Λαχείων.