ΤΕΚΜΗΡΙΑ: Κορυφαία μυστικά για λιγότερο φόρο

Στην τελική ευθεία εισέρχεται πλέον το ραντεβού με την εφορία, όπου τα τεκμήρια να εξελίσσονται σε «πονοκέφαλο» για τη συντριπτική πλειονότητα των φορολογούμενων.

Την… τιμητική τους έχουν για άλλη μια χρονιά αυτοκίνητα και κατοικίες, καθώς κάποιες από τις επιλογές που έχουν γίνει μπορεί να αποβούν μοιραίες στο τελικό ποσό πληρωμής. Τα ποσά των συγκεκριμένων τεκμηρίων προστίθενται στο ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης των 3.000 ευρώ που ισχύει για κάθε άγαμο φορολογούμενο ή των 2.500 ευρώ που προβλέπεται για κάθε έγγαμο.
Αυτό πρακτικά οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι αυξάνουν σε σχετικά υψηλά επίπεδα τα φορολογητέα εισοδήματα πολλών φορολογουμένων με χαμηλά δηλούμενα εισοδήματα.
Αυτή είναι η μεγάλη παγίδα την οποία θα πρέπει να αποφύγει με κάθε τρόπο μια σημαντική μερίδα φορολογούμενων για προκειμένου να μην πληρώσει δυσανάλογα υψηλά ποσά φόρων.

Ας δούμε τι ορίζει ο νόμος για το τεκμήριο που αφορά στην α’ κατοικία και η οποία υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνεια.
Ειδικότερα:

• Έως 80 τετραγωνικά, το ποσό είναι 40 ευρώ ανά τ.μ.
• Από 81 έως 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.
• Από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.
• Από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.
• Από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.

Η προσαύξηση
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται και για τους βοηθητικούς χώρους της α’ κατοικίας, καθώς ισχύει τεκμήριο 40 ευρώ ανά τετραγωνικό, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου.
Στα ποσά αυτά υπάρχει προσαύξηση στις κατοικίες με βάση το σύστημα των αντικειμενικών αξιών, κάτι που σημαίνει ότι ο τελικός λογαριασμός μπορεί να εκτοξευτεί στα ύψη.

Η προσαύξηση έχει ως εξής:

• Κατά 40% για κατοικίες που είναι σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ.
• Κατά 70% για κατοικίες που είναι σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω.

Για τις μονοκατοικίες, τα παραπάνω ποσά αυξάνονται κατά 20% και για τις δευτερεύουσες κατοικίες τα παραπάνω ποσά «αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης» λαμβάνονται υπόψη μειωμένα κατά 50%.

Οι… λεπτομέρειες
Επειδή ο… διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, καλό είναι άπαντες να γνωρίζουν μερικούς κρίσιμους παράγοντες για το πώς δηλώνονται τα ακίνητα προκειμένου να μην υπάρξουν δυσάρεστες εκπλήξεις.
Κοινό μυστικό είναι άλλωστε ότι ο λογαριασμός μπορεί να φουσκώσει από τη μια στιγμή στην άλλη με ό,τι αυτό σημαίνει για την τσέπη μας και τις ανάγκες που έχουμε στην καθημερινή μας ζωή.

Ειδικότερα:

• Εάν κάποιος διαμένει σε κατοικία έως 200 τ.μ. που του παραχωρήθηκε δωρεάν από κάποιο παιδί του ή από τους γονείς του, πρέπει να δηλώσει την κατοικία αυτή στον πίνακα 5.1α επιλέγοντας τον κωδικό 203 (δωρεάν παραχωρημένη κατοικία).
• Εάν διαμένει σε ενοικιαζόμενη κύρια κατοικία θα πρέπει και πάλι να συμπληρώσει τα στοιχεία στον πίνακα 5.1. Θα την χαρακτηρίσει ως «κύρια κατοικία» και, τέλος, να επιλέξει «Μεταφορά στη δήλωση».

Κατά τη συμπλήρωση των στοιχείων πρέπει να «κλικάρει» τον κωδικό 203 και να συμπληρώσει στοιχεία και στον πίνακα 6.12.

• Εάν διέμεινε σε ενοικιαζόμενη δευτερεύουσα εξοχική κατοικία θα πρέπει, να συμπληρώσει τα στοιχεία της κατοικίας στον πίνακα 5.1. Θα πρέπει να την χαρακτηρίσει ως «δευτερεύουσα κατοικία» και να επιλέξει «Μεταφορά στη δήλωση». Κατά τη συμπλήρωση των στοιχείων της κατοικίας θα πρέπει να “κλικάρει” τον κωδικό 207 ή 209. Στη συνέχεια θα πρέπει να συμπληρώσει στον πίνακα 6.14,  στον κωδικό 417 τον Α.Φ.Μ. του εκμισθωτή και στους κωδικούς 419, 420 το ενοίκιο της δευτερεύουσας ή της εξοχικής κατοικίας.

Τα αυτοκίνητα
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται και για τα τεκμήρια διαβίωσης σχετικά με τα επιβατικά Ι.Χ.  που έχουν στην κατοχή τους οι φορολογούμενοι.

Τα κριτήρια βάσει των οποίων υπολογίζονται είναι τα εξής:

• Για Ι.Χ. μέχρι και 1.200 κ.ε., σε 4.000 ευρώ.
• Για Ι.Χ. μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. έως 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
• Για Ι.Χ. άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε., προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
• Για Ι.Χ. άνω των 3.000 κ.ε., προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.

Σε περίπτωση που ο κυβισμός ενός Ι.Χ. βρίσκεται μεταξύ 2 εκατοντάδων κυβικών εκατοστών, ισχύει το τεκμήριο της πλησιέστερης εκατοντάδας.
Για καινούργιο Ι.Χ. με κινητήρια 1.280 κ.εκ. ισχύει το τεκμήριο των 1.300 κ.εκ. δηλαδή 4.600 ευρώ, ενώ κάτι ανάλογο ισχύει και για ΙΧ μικτής χρήσης αλλά και για αυτοκίνητα τύπου jeep.

Τα παραπάνω ποσά μειώνονται ανάλογα με την παλαιότητα η οποία υπολογίζεται:

• από το έτος πρώτης κυκλοφορίας του στην Ελλάδα, κατά ποσοστό 30% για χρονικό διάστημα κυκλοφορίας πάνω από 5 και μέχρι 10 έτη και
• κατά ποσοστό 50% για χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη.

Τα στοιχεία των Ι.Χ. που κατείχαν το 2019 οι φορολογούμενοι και τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης που αναλογούν σ’ αυτά είναι προσυμπληρωμένα στα Ε1 των δηλώσεων, στον πίνακα 5.1γ.
Εάν ο φορολογούμενος έχει στην κατοχή του ηλεκτροκίνητο Ε.Ι.Χ. πρέπει, στο πεδίο του πίνακα 5.1γ όπου αναγράφονται τα κυβικά εκατοστά του κινητήρα, να είναι συμπληρωμένος ο αριθμός 0.

Τα… τρικ
Η ισχύουσα νομοθεσία δίνει λύσεις για λιγότερο φόρο υπό την προϋπόθεση ότι οι καλύπτονται προστιθέμενες διαφορές φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτουν λόγω τεκμηρίων Στο πλαίσιο αυτό Εισοδήματα που απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται αυτοτελώς κατά την καταβολή τους, αλλά υπόκεινται σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης 2,2%-10%.

Τα εισοδήματα αυτά είναι τα εξής:

• Τα μερίσματα που περιλαμβάνονται σε εισοδήματα που προκύπτουν από μετοχές, ιδρυτικούς τίτλους, ή άλλα δικαιώματα συμμετοχής σε κέρδη, καθώς και τα εισοδήματα από άλλα εταιρικά δικαιώματα κλπ.
• Οι τόκοι των τραπεζικών καταθέσεων.
• Οι τόκοι των συμφωνιών επαναγοράς (repos/reverse repos).
• Τα δικαιώματα που σημαίνει εισόδημα που αποκτάται ως αντάλλαγμα για τη χρήση π.χ. δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή σε αντάλλαγμα πληροφοριών για βιομηχανική, εμπορική ή επιστημονική πείρα κλπ.
• Τα κέρδη από τη μεταβίβαση μεριδίων ή μερίδων σε προσωπικές εταιρίες.
• Τα κέρδη από τη μεταβίβαση κρατικών ομολόγων και εντόκων γραμματίων ή εταιρικών ομολόγων.
• Τα κέρδη από τη μεταβίβαση παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων.
• Οι τόκοι ομολόγων ή έντοκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου.
• Τα κέρδη από την πώληση εισηγμένων μετοχών με ποσοστό συμμετοχής μικρότερο του 0,5%.
• Τα κέρδη από τη μεταβίβαση εισηγμένων κινητών αξιών (απόκτηση πριν από 1.1.2009).
• Τα αφορολόγητα κέρδη από ημεδαπά Ε.Ε./ΕΟΧ/ΕΖΕΖ αμοιβαία κεφάλαια.
• Τα κέρδη από την πώληση προϊόντων για την παραγωγή των οποίων χρησιμοποιήθηκε ευρεσιτεχνία διεθνώς αναγνωρισμένη.
• Το εισόδημα φορολογικών κατοίκων αλλοδαπής που εργάζονται σε πρεσβείες, προξενεία κ.λπ.
• Η διατροφή συζύγου και τέκνων.
• Οι συντάξεις των αναπήρων πολέμου ή των θυμάτων πολέμου ή των αναπήρων που υπέστησαν βλάβη κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας τους.
• Το εξωιδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε αναπήρους
• Οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία που χορηγούνται σε αναπήρους με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 80%.
• Ποσοστό 65% των επιδομάτων επικίνδυνης εργασίας και της από 11.10.2018 καταβαλλόμενης πτητικής αποζημίωσης στους πιλότους πολιτικής αεροπορίας και της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας.
• Το κοινωνικό εισόδημα αλληλεγγύης.
• Το ασφάλισμα ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων ημεδαπής προέλευσης.
• Οι «πράσινες» και συνδεδεμένες αγροτικές ενισχύσεις μέχρι 12.000 ευρώ αθροιζόμενες.
• Οι λοιπές εισοδηματικές αγροτικές ενισχύσεις.
• Η αγροτική επιδότηση πρόωρης συνταξιοδότησης.

Εισοδήματα που απαλλάσσονται
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί σε Εισοδήματα που απαλλάσσονται και από το φόρο εισοδήματος και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
Τα εισοδήματα αυτά είναι οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία των ολικά τυφλών ή κινητικά αναπήρων 80% και άνω και η αποζημίωση λόγω διακοπής εργασιακής σχέσης.

Στην ίδια κατηγορία μεταξύ άλλων ανήκουν:

• Το επίδομα παιδιού του άρθρου 214 του ν. 4512/2018, το οποίο έχει καταβάλει ο Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ).
• Η εκλογική αποζημίωση.
• Το επίδομα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης ανέργων.
• Το εισόδημα που με βάση τις Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας απαλλάσσεται και από το φόρο εισοδήματος και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
• Το Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους.

Από τα παραπάνω, τα ποσά στο επίδομα παιδιού δεν προσμετρούνται στο φορολογητέο εισόδημα κανενός μέλους της οικογένειας για να κριθεί εάν δικαιούται το ίδιο το επίδομα και άλλες παροχές κοινωνικού χαρακτήρα.

Επιδόματα
Άλλες κατηγορίες εισοδημάτων που φορολογούνται με ειδικό τρόπο, είναι το επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ, του ΓΕΝΕ και του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ που εισπράχθηκε μέσα στο φορολογικό έτος 2019.
Το επίδομα ανεργίας απαλλάσσεται από το φόρο εφόσον το άθροισμα των λοιπών εισοδημάτων του φορολογουμένου δεν υπερβαίνει ετησίως τις 10.000 ευρώ.
Εάν δηλώνεται επίδομα ανεργίας και τα λοιπά εισοδήματα υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ, τότε το ποσό του επιδόματος ανεργίας προστίθεται στο φορολογητέο εισόδημά του.

Η… κάλυψη
Για να καλυφθούν πρόσθετες διαφορές φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτουν από την εφαρμογή των τεκμηρίων διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων,  πρέπει να τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, οι φορολογούμενοι μπορούν να επικαλεστούν και ορισμένα ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα, όπως για παράδειγμα τα έσοδα από πωλήσεις ακινήτων.

Μεταξύ αυτών είναι:

• Η εφάπαξ καταβαλλόμενη παροχή από Ταμεία Πρόνοιας και ασφαλιστικούς οργανισμούς του Δημοσίου και Επαγγελματικά Ταμεία που έχουν συσταθεί με νόμο.
• Έσοδα από την πώληση λοιπών περιουσιακών στοιχείων (αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής κ.λπ.).
• Εισαγωγή συναλλάγματος από νυν ή πρώην κατοίκους αλλοδαπής.

Στην ίδια κατηγορία κάλυψης ανήκουν τα δάνεια, οι κληρονομίες, οι δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών, τα κέρδη από λαχεία, ΠΡΟΠΟ, ΛΟΤΤΟ, Αθλητικό Στοίχημα κ.λπ.
Άλλο ένα… κόλπο είναι η χρηματική αποζημίωση που καταβάλλεται για την αποκατάσταση ζημιάς ή φθοράς που προκλήθηκε από την εγκατάσταση του αγωγού φυσικού αερίου.