Πώς σβήνονται χρέη σε τράπεζες, δημόσιο – Σφίγγει ο κλοιός για χιλιάδες οφειλέτες

Εξαιρετικά δύσκολη είναι η φετινή χρονιά για χιλιάδες δανειολήπτες και οφειλέτες του δημοσίου, εξαιτίας της βαθιάς κρίσης που προκάλεσε η πανδημία του κορονοΐού.χρ

Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι η κρίση πλησιάζει στο τέλος της, κάτι  που σημαίνει πως όσοι χρωστούν θα κληθούν να βάλουν σε τάξη τις οφειλές τους, για να μην μπουν σε περιπέτειες.
Ωστόσο, τα δεδομένα στην οικονομία προκαλούν αβεβαιότητα με ότι αυτό συνεπάγεται για νοικοκυριά και επιχειρήσεις που έχουν δανειστεί, αλλά δεν μπορούν να είναι εντάξει στις υποχρεώσεις τους.
Κοινό μυστικό είναι άλλωστε, ότι η κρίση του covid-19, αφήνει πολύ βαθύ αποτύπωμα στην αγορά που είναι άγνωστο πότε θα βρει τα πατήματά της, για να κάνει ένα νέο ξεκίνημα.
Η ύφεση έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο και οι κρατικές παρεμβάσεις δεν μπορούν να δώσουν λύσεις εάν δεν αρχίσει να πέφτει «ζεστό» χρήμα που θα αλλάξει το οικονομικό περιβάλλον.
Το μεγάλο στοίχημα για το 2021 είναι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας, η οποία πνέει τα λοίσθια και δεν αποκλείεται να πυροδοτήσει και πολιτικές εξελίξεις εντός του έτους.
Σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία, το ερώτημα που τίθεται είναι πως θα μπορέσουν όσοι χρωστούν σε τράπεζες και δημόσιο να σταθούν και πάλι στα πόδια τους και να βγουν από το αδιέξοδο.
Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες, αλλά πολλά θα κριθούν μέσα στο πρώτο εξάμηνο του έτους από την εφαρμογή του νέου πτωχευτικού νόμου που θα τεθεί σύντομα σε πλήρη λειτουργία.

Μικρή αναβολή
Ο νέος πτωχευτικός θα έπρεπε να ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου, αλλά η πορεία της οικονομίας είναι τέτοια, που αποφασίστηκε να δοθεί μικρή αναβολή σε δανειολήπτες και οφειλέτες για να προετοιμαστούν.
Η αναβολή συνδέεται και με την ανάγκη να δοθεί χρόνος προκειμένου να λυθούν τεχνικά θέματα, όπως η έναρξη της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που καθυστέρησαν λόγω πανδημίας και lockdown.

Αυλαία
Η αυλαία αναμένεται να ανοίξει σε δύο φάσεις, προκειμένου τα φυσικά και νομικά πρόσωπα να ρυθμίσουν τα χρέη τους σε τράπεζες, διαχειριστές δανείων, ιδιώτες πιστωτές, εφορία, ταμεία, ή να κηρύξουν πτώχευση.
Όπως γίνεται αντιληπτό το 2021 είναι χρονιά ορόσημο για όσους έχουν χρέη καθώς στην περίπτωση που δεν μπορέσουν να τα τακτοποιήσουν θα μπουν σε μεγάλες περιπέτειες.

Ας δούμε αναλυτικά ποιες είναι οι δύο φάσεις για το νέο πτωχευτικό:

• Έως 15 Μαρτίου: Μέχρι τότε ισχύει η αναστολή πλειστηριασμών για όλες τις περιπτώσεις.
• Από 16 Μαρτίου μέχρι την 1η Ιουνίου: Σε αυτό το διάστημα παραμένει η προστασία, δηλαδή η αναστολή κάθε διαδικασίας για πλειστηριασμό για ευάλωτες οικονομικά ομάδες και για όσους έχουν πληγεί από τον κορονοϊό και τα μέτρα προστασίας.

Από τον Ιούνιο όμως τα δεδομένα αλλάζουν κάτι που σημαίνει ότι εάν δεν υπάρξει συγκλονιστικό απρόοπτο όπως η συνέχιση της πανδημίας ή οι πρόωρες εκλογές, οι πλειστηριασμοί θα μπουν στη ζωή μας.

Ηλεκτρονική πλατφόρμα
Με βάση τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί οι οφειλέτες και των δύο ομάδων είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν τις διαδικασίες που ορίζονται από το νέο πτωχευτικό νόμο.
Στο αρχικό στάδιο, η α’ ομάδα θα καταθέτει την αίτηση σε δικαστήριο και η β’ στην ηλεκτρονική πλατφόρμα. Ωστόσο, από την 1η Ιουνίου και μετά όλες οι κατηγορίες θα διεκπεραιώνονται μόνο από την ηλεκτρονική πλατφόρμα.

Επίσης στο νέο πτωχευτικό νόμο μπορούν να ενταχθούν όσοι έχουν:

• «κόκκινα» δάνεια τα οποία έχουν ήδη ρυθμιστεί
• «πράσινα» δάνεια, αλλά η οικονομική τους κατάσταση μεταβλήθηκε δυσμενώς και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Προστασία α’ κατοικίας
Σ’ αυτή την εξαιρετικά δυσμενή συγκυρία, το ερώτημα που τίθεται είναι τι θα ισχύσει με την προστασία της 1ης κατοικίας και ευρύτερα τι πρόνοιες παρέχει το νέο πλαίσιο στα ευάλωτα νοικοκυριά.
Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών τονίζουν ότι η προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών είναι βασική προτεραιότητα σημειώνουν όμως ότι μπαίνει τέλος στην ασυδοσία των στρατηγικών κακοπληρωτών.

Η έμπρακτη στήριξη του κράτους διασφαλίζεται ως εξής:

• Παρέχοντας επιδότηση των δανείων 1ης κατοικίας, στο στάδιο της συνολικής ρύθμισης οφειλών, έτσι ώστε να διασώσουν το σπίτι τους. Παρέχεται δηλαδή ένα κίνητρο επαναφοράς στη συνέπεια κάλυψης όλων των υποχρεώσεων.
• Εφόσον οι πιστωτές προβούν σε ενέργειες ρευστοποίησης της 1ης κατοικίας, τότε το Κράτος παρεμβαίνει με σκοπό να αποφευχθεί η έξωση. Στο στάδιο της ρευστοποίησης από τους πιστωτές, παρέχεται ουσιαστική στήριξη από την πολιτεία, μέσω της δημιουργίας ενός ιδιωτικού φορέα για την απόκτηση των ακινήτων, ο οποίος θα επιλεγεί από το Κράτος, μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας.
• Ο εν λόγω φορέας θα υποχρεούται να αποκτήσει το ακίνητο που συνιστά την 1η κατοικία ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, η οποία έχει δρομολογηθεί σε διαδικασία πλειστηριασμού, κατόπιν κήρυξης πτώχευσης ή αναγκαστικής εκτέλεσης.
• Επιπρόσθετα, ο φορέας υποχρεούται να παραχωρήσει την κατοικία προς χρήση στο ευάλωτο νοικοκυριό για 12 έτη, κατόπιν της καταβολής μισθώματος, το οποίο θα υποστηρίζεται από το Κράτος, με τη μορφή επιδόματος ενοικίου.
• Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται μια έξωση που θα επερχόταν εάν αποκτούσε κάποιος τρίτος το ακίνητο. Επίσης, ο φορέας υποχρεούται να προσφέρει στον οφειλέτη τη δυνατότητα επαναπόκτησης του ακινήτου εντός 12 ετών.

Λάθη νόμου Κατσέλη
Ζητούμενο είναι επίσης το γιατί καταργήθηκε ο νόμος Κατσέλη, που ήταν η ασπίδα για τους δανειολήπτες, με αποτέλεσμα να εκφράζονται πλέον φόβοι ότι θα χαθούν σπίτια και περιουσίες σε μια νύχτα.
Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών τονίζουν ότι ο Ν. 3869/2010), δεν έδωσε έμφαση στην άμεση απαλλαγή από τα χρέη και τελικά οδήγησε στη διατήρηση της υπερχρέωσης και των συνεπειών της για πολλά χρόνια.
Οι οφειλέτες παραμένουν εγκλωβισμένοι σε μια κατάσταση αβεβαιότητας για σειρά ετών, ενώ επιβαρύνεται η θέση τους, σε περίπτωση που προκύψει μια αρνητική έκβαση από το δικαστήριο.

Οι αδυναμίες του Νόμου ήταν ότι:

• Οδήγησε ελάχιστες περιπτώσεις σε πλήρη απαλλαγή χρεών.
• Είχε μεγάλες καθυστερήσεις, αφήνοντας πολίτες εγκλωβισμένους στα χρέη τους και αποκλεισμένους από την οικονομική δραστηριότητα. Εκκρεμούν σήμερα περίπου 70.000 υποθέσεις προς εκδίκαση και η τελευταία δικάσιμος ημερομηνία είναι το 2032.

Παραδείγματα
Σύμφωνα πάντα με στελέχη του υπ. Οικονομικών, ο νόμος  Κατσέλη, οδήγησε σε άδικα και μεγάλου κόστους αποτελέσματα για την οικονομία, με την απουσία μέτρων ελέγχου των στρατηγικών κακοπληρωτών.
Η σημαντικότερη κατάχρηση είναι η λήψη προστασίας από όλα τα αναγκαστικά μέτρα εκτέλεσης, παρότι υπάρχει περιουσία και εισοδήματα.

Τα παραδείγματα που ακολουθούν είναι χαρακτηριστικά:

• Οικογένεια με 1 τέκνο και με εισόδημα 3.000 € μηνιαίως δηλώνει ότι το τέκνο πηγαίνει σε ιδιωτικό σχολείο επί σειρά ετών και η απομάκρυνσή του από αυτό θα επιφέρει ψυχολογική βλάβη. Ως εκ τούτου, ο οφειλέτης δηλώνει ότι αδυνατεί να πληρώσει πάνω από 50 € μηνιαίως προς την τράπεζα για το στεγαστικό του δάνειο.
• Οικογένεια με 2 τέκνα και με εισόδημα 4.000 € μηνιαίως δηλώνει ότι φιλοξενεί στο σπίτι άνεργο συγγενή, του οποίου καλύπτει τις δαπάνες διαβίωσης. Ως εκ τούτου, ο οφειλέτης δηλώνει ότι αδυνατεί να πληρώσει πάνω από 100 € μηνιαίως προς την τράπεζα για το στεγαστικό του δάνειο.

Κυκεώνας
Στο νέο πτωχευτικό ενσωματώνονται όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών που υπάρχουν σήμερα (υπερχρεωμένα νοικοκυριά, προστασία 1ης κατοικίας, εξωδικαστικός μηχανισμός κλπ) σε ένα ενιαίο πλαίσιο.
Με τον τρόπο αυτό, μπαίνει τέλος στον κυκεώνα διαφορετικών εργαλείων, που μπέρδευαν τους οφειλέτες, ενώ καλύπτονται και τα κενά των Νόμων, που άφηναν κάποιες κατηγορίες οφειλετών χωρίς καμία λύση.

Νέο ξεκίνημα
Στο πλαίσιο αυτό, οι οφειλέτες που αποδεδειγμένα βρίσκονται σε οικονομική δυσκολία ή αδυναμία μπορούν να κάνουν νέο ξεκίνημα, με δύο τρόπους
Α. Είτε θα ρυθμίζουν όλες τις οφειλές τους.
Β. Είτε θα αποκτούν μία «δεύτερη ευκαιρία» μέσω της απαλλαγής από τα χρέη τους, εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, ύστερα όμως από τη ρευστοποίηση όλων των περιουσιακών τους στοιχείων.
Πρόκειται όπως γίνεται αντιληπτό για μια δεύτερη ευκαιρία που διασφαλίζει ότι τα χρέη της μιας γενιάς δεν θα μεταφέρονται στην επόμενη, διαιωνίζοντας έτσι το μεγάλο πρόβλημα της υπερχρέωσης.

Εξυγίανση επιχειρήσεων
Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης οφειλών και με σκοπό να αποφύγουν την πτώχευση, οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν στη διαδικασία της εξυγίανσης.
Απαιτείται η συναίνεση δύο κατηγοριών πιστωτών, αυτών που έχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις και των υπολοίπων πιστωτών, σε ποσοστό 50% της κάθε κατηγορίας.
Η επιτευχθείσα με τον τρόπο αυτό συμφωνία επικυρώνεται δικαστικά εάν συναινέσει το 60% πιστωτών όλων των κατηγοριών, οπότε και επέρχεται αναστολή των καταδιωκτικών μέτρων των ενέγγυων πιστωτών.
Οι πιστωτές που μειοψήφησαν δεσμεύονται από τη συμφωνία, εφόσον ικανοποιείται η βασική αρχή της μη χειροτέρευσης της θέσης και της ίσης μεταχείρισης των πιστωτών που ανήκουν στην ίδια κατηγορία.
Τα δικαιώματα των εργαζομένων δεν επηρεάζονται από τη συμφωνία εξυγίανσης και οι απαιτήσεις τους δεν καταλαμβάνονται από αναστολή καταδιωκτικών μέτρων.

Πτώχευση
Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η επίτευξη προληπτικής αναδιάρθρωσης οφειλών, τότε προβλέπεται η δυνατότητα πτώχευσης, τόσο των φυσικών όσο και των νομικών προσώπων.
Στην περίπτωση αυτή, δρομολογείται η διαδικασία συλλογικής ικανοποίησης των πιστωτών, με ταυτόχρονη απαλλαγή του οφειλέτη από τα υπόλοιπα των οφειλών του.
Στα νομικά πρόσωπα με την απόφαση κήρυξης της πτώχευσης αποφασίζεται η ρευστοποίηση είτε του συνόλου της επιχείρησης είτε των επιμέρους περιουσιακών στοιχείων αυτής, και αν δεν επιτευχθεί η πώληση ως σύνολο εντός 18 μηνών, εκποιούνται τα επιμέρους περιουσιακά στοιχεία.
Τα φυσικά πρόσωπα οφείλουν να συνεισφέρουν και με τα εισοδήματά τους που υπερβαίνουν τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, πέραν της ρευστοποίησης των λοιπών περιουσιακών στοιχείων τους, μέχρι την  απαλλαγή τους.