8 ξύλινες Art Deco πόρτες από κτήριο του Μεσοπολέμου στην Κυψέλη πρωταγωνιστούν στην έκθεση του Γ.Αβλάμη, που υποστηρίζει η MONUMENTA

Οκτώ πόρτες ανέγγιχτες από μεταγενέστερες επεμβάσεις, μόνο με τη φυσική φθορά του χρόνου αποτυπωμένη πάνω στο ξύλινο «σώμα» τους, ξεριζώθηκαν από μια πολυκατοικία του Μεσοπολέμου στην Κυψέλη με προορισμό τη χωματερή. Η πολυκατοικία ήταν σε φάση εσωτερικής ανακαίνισης. Μόνο το κέλυφός της θα διατηρούνταν.
«Παρατήρησα το ενδιαφέρον που είχαν. Ευτυχώς, δεν είχε αλλαχθεί καμία τους στην πάροδο του χρόνου. Ήταν και οι 8 αυτούσιες πόρτες από τα διαμερίσματα της πολυκατοικίας του Μεσοπολέμου. Έτσι, ξεκίνησε η ιδέα να τις διασώσω -την επόμενη ημέρα ήρθε το φορτηγό και τα πήρε όλα για να τα πετάξει-, αλλά και η σκέψη για μια παρουσίασή τους. Κατά καιρούς συλλέγω πράγματα, κυρίως αντικείμενα από παλιά κτήρια. Η συγκεκριμένη ενότητα, ωστόσο, συνδυάστηκε με τη ζωγραφική δουλειά που έκανα εκείνη την περίοδο και η οποία βασίζεται στη χειρονομία και στον εξπρεσιονισμό. Όταν λοιπόν ήρθαν οι πόρτες στην κατοχή μου, η ιδέα ολοκληρώθηκε».
Ο ζωγράφος Γεράσιμος Αβλάμης, που ζει απέναντι από το συγκεκριμένο κτήριο, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για το πώς ξεκίνησε η ιδέα της παρουσίασης της προσωπικής του δουλειάς, μαζί με τις 8 πόρτες του Μεσοπολέμου που διέσωσε, στη νέα ατομική του έκθεση «Portae Ad Tempus» («Πόρτες στον χρόνο») στην γκαλερί Sissi’s Art Room (Εμπορικό Κέντρο Φοίνικες, Κολοκοτρώνη 7, Κηφισιά). Η έκθεση, που εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 6/10 και θα διαρκέσει έως τις 11/11, πραγματοποιείται με την υποστήριξη της MONUMENTA, της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας για την Προστασία της Φυσικής και Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου.
«Είναι ίδιες ακριβώς μεταξύ τους. Τα μεγέθη τους λίγο διαφέρουν γιατί στο υπόγειο, όπου στην αρχική χρήση των διαμερισμάτων κατοικούσε το υπηρετικό προσωπικό, οι πόρτες είναι λίγο πιο κοντές. Είναι όλες από μασίφ ξύλο καρυδιάς, καθεμία αριθμημένες με ένα νούμερο από νικελωμένο μέταλλο και με ένα παραθυράκι με ένα πολύ όμορφο λιτό σχέδιο από μέταλλο», συμπληρώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τις ξύλινες Art Deco πόρτες ενός κτηρίου διαμερισμάτων της δεκαετίας του 1930, οι οποίες αφαιρέθηκαν παρά την εξαιρετική τους κατάσταση και ομορφιά για να πεταχτούν.
«Το ζωγραφικό μου έργο, που δουλεύτηκε τον τελευταίο 1,5 χρόνο, δομήθηκε ακόμα περισσότερο το τελευταίο 8μηνο που ήρθαν στην κατοχή μου οι πόρτες. Γιατί το συγκεκριμένο έργο βασίζεται στην καταγραφή του χώρου ως υλικού, αλλά και ως πνευματικού χώρου. Δηλαδή, τα έργα που έχω δημιουργήσει είναι ο πνευματικός χώρος -λίγο οι σκέψεις, οι ιδέες, η φιλοσοφία μας- και η δουλειά στις πόρτες είναι ο υλικός χώρος, που ορίζει κατά κάποιο τρόπο το έργο. Έτσι, μιλάω λίγο περισσότερο για τα ανείπωτα, γι’ αυτά που δεν μπορούν να ειπωθούν», εξηγεί για την έκθεση που έχει δυο στοιχεία, τις πόρτες και τα ζωγραφικά έργα. «Οι πόρτες είναι ανέγγιχτες με ό,τι φυσική φθορά έχουν πάνω τους. Δεν τις πείραξα καθόλου, απλώς καθαρίστηκαν για να αφαιρεθεί η σκόνη. Το μόνο που προστέθηκαν ήταν πόμολα από πλέξιγκλας. Είχαν προλάβει να πάρουν τα ορειχάλκινα πόμολα -είναι τα πρώτα που αφαιρούνται λόγω της αξίας του χαλκού. Έτσι στις ίδιες υποδοχές τοποθέτησα μια κατασκευή από διάφανο πλέξιγκλας περισσότερο ως ένα στοιχείο ιδέας, όχι χρηστικό. Στην πίσω πλευρά δούλεψα με τον δικό μου τρόπο, του εξπρεσιονισμού και με τις χειρονομίες. Οπότε τώρα, πίσω από τα σημεία που είναι τα διάφανα πόμολα, βλέπει κανείς κάτι σαν ιδεογράμματα, σαν χειρονομίες», περιγράφει ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Η γκαλερί μεταμορφώθηκε από τον καλλιτέχνη αρχιτεκτονικά και αισθητικά σε έναν άλλο χώρο, που προκύπτει από το άνοιγμα πολλών πορτών και το κλείσιμο άλλων στην πορεία της καλλιτεχνικής του αναζήτησης. Η εγκατάσταση, ωστόσο, δεν αποτελεί μόνο μια εικαστική παρέμβαση. Ο Γεράσιμος Αβλάμης, απόφοιτος της ΑΣΚΤ, που τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με την Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων στον τομέα της τοιχογραφίας και του γκράφιτι ως επιμορφωτής εκπαιδευτικών προγραμμάτων, δραστηριοποιείται και στον δημόσιο χώρο. «Με ενδιαφέρει πολύ να μελετάω την αρχιτεκτονική, τα κτήρια, τη μορφολογία του αστικού τοπίου. Έτσι άρχισα να παρατηρώ το φαινόμενο των κατεδαφίσεων ή της δεύτερης χρήσης των κτηρίων, κυρίως της εποχής του Μεσοπολέμου, πάνω στα οποία υπάρχει μια καταστροφική επέλαση. Το έργο μου, δηλαδή, έχει κι αυτή την πλευρά -της μελέτης, της καταγραφής, του σχολιασμού. Γιατί ο ένας λόγος που ενέταξα σε αυτό τις πόρτες ήταν καθαρά η έμπνευση -οι πόρτες μου έδωσαν την ιδέα να δημιουργήσω όλον αυτόν τον ψυχολογικό βιότοπο που έχτισα μέσα στο έργο μου- και ο άλλος να συζητήσω για την ίδια την ιστορία του αντικειμένου, από πού αφαιρέθηκε και με ποιον τρόπο. Ότι, δηλαδή, ήταν μια πόρτα που ενώ μπορούσε να ενταχθεί και στη νέα χρήση του ακινήτου, προτίμησαν να την πετάξουν και να τη στείλουν στη χωματερή», τονίζει ο Γ. Αβλάμης.
Στο ευαίσθητο αυτό θέμα αναφέρθηκε και η Ειρήνη Γρατσία, συντονίστρια της MONUMENTA, που υποστηρίζει την έκθεση αλλά και δράσεις προστασίας κτηρίων, όπως αυτά του Μεσοπολέμου. «Τα κτήρια του Μεσοπολέμου βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε πολύ μεγάλο κίνδυνο. Αν και σύμφωνα με τον νόμο όλα τα αξιόλογα κτήρια μπορούν να κηρυχθούν διατηρητέα, όσα είναι από το 1924 έως σήμερα δεν κηρύσσονται με την ίδια αυστηρότητα με αυτά που έχουν κτιστεί προ του 1923. Τα κτήρια των τελευταίων 100 χρόνων πρέπει να δεις αν αξίζουν, ενώ τα παλαιότερα οπωσδήποτε θα εξεταστούν. Όμως είναι όλος ο Μεσοπόλεμος -δηλαδή ό,τι είναι από το 1924 ή το 1925 και μετά, θα το αφήσουμε; Γι’ αυτό χάνονται πολλά πράγματα και εύκολα. Ως MONUMENTA οι εκκλήσεις από τον κόσμο και οι παρεμβάσεις μας αφορούν κυρίως τα κτήρια του Μεσοπολέμου. Κι εμείς προσπαθούμε είτε ζητώντας την κήρυξή τους είτε ευαισθητοποιώντας είτε ενημερώνοντας τα υπουργεία, αλλά και μέσα από τέτοιες μορφές εκδηλώσεων, όπως η έκθεση του Γ. Αβλάμη», επισημαίνει η Ειρήνη Γρατσία.
«Το σκεπτικό του καλλιτέχνη και ο τρόπος με τον οποίο αναδεικνύονται αυτές οι πόρτες που πετιόνται αν και είναι σε εξαιρετική κατάσταση, μας ‘μιλάει’ για όλη αυτή την προσπάθεια της ανάγκης των μη κατεδαφίσεων, των μη αλλοιώσεων. Είναι, δηλαδή, ένας προβληματισμός για το πώς αντιμετωπίζουμε τη νεότερη αρχιτεκτονική κληρονομιά. Θέλουμε να τη σώσουμε ή όχι; Είναι ένας ωραίος τρόπος μέσα από τη τέχνη να προβληματιστούμε πάνω σε αυτό το μεγάλο ζήτημα -τι, δηλαδή, θέλουμε να διατηρήσουμε στην πόλη μας», καταλήγει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.