«Κόκκινες» οφειλές: Κορονο-εφιάλτης για δανειολήπτες

Εξαιρετικά θολό γίνεται λόγω των δραματικών εξελίξεων στο μέτωπο του κορονοϊού, το τοπίο για χιλιάδες δανειολήπτες, που αδυνατούν να αποπληρώσουν τις οφειλές τους στις τράπεζες.

Άνθρωποι που υπέφεραν στα χρόνια των μνημονίων λόγω των δανείων που πήραν και ήλπιζαν ότι θα μπορούν να είναι εντάξει στις υποχρεώσεις τους, βλέπουν για άλλη μια φορά το περιβάλλον να αλλάζει.
Κοινό μυστικό είναι άλλωστε ότι η παγκόσμια οικονομία και κατά συνέπεια και η ελληνική θα βιώσεων συνθήκες κραχ, αφού ο φόβος του κορονοϊού, παραλύει κάθε δραστηριότητα.
Το σκηνικό είναι εφιαλτικό με την κατανάλωση να έχει περιοριστεί στα απολύτως απαραίτητα, τους δρόμους να είναι άδειοι και τις επιχειρήσεις να αδυνατούν πλέον να πληρώσουν ακόμη και μισθούς.
«Τα δύσκολα είναι μπροστά μας», λένε παράγοντες της αγοράς και εξηγούν ότι αυτό που προέχει είναι να μη διασπαρθεί ο ιός στην κοινότητα και όχι τα μεγέθη της οικονομίας.
Παρά το ζοφερό κλίμα, οι τράπεζες ανακοίνωσαν αναστολή στην καταβολή δόσεων για οφειλές από δάνεια σε επιχειρήσεις που ανήκουν σε συγκεκριμένους κλάδους και πλήττονται από την πανδημία.
Η αναστολή της καταβολής χρεολυσίου θα ισχύσει έως και τις 30 Σεπτεμβρίου και απευθύνεται μόνο σε όσες επιχειρήσεις ήταν συνεπείς στην αποπληρωμή των δανείων τους έως τα τέλη του 2019.

Και τώρα τι;
Το ερώτημα πλέον που θέτουν οι περισσότεροι, είναι τι θα γίνει με τα σπίτια χιλιάδων δανειοληπτών, καθώς λήγει η προστασία της α’ κατοικίας στα τέλη Απριλίου.
Το πιθανότερο σενάριο για λόγους κοινωνικής ευαισθησίας, είναι ότι θα δοθεί νέα παράταση, καθώς χιλιάδες δανειολήπτες που θέλουν αλλά δεν μπορούν να πληρώσουν θα βρεθούν για άλλη μια φορά σε αδιέξοδο.

Ωστόσο, τα δεδομένα που υπάρχουν έως τώρα είναι τα εξής:

• Όσοι μπουν, ή θα μπουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα για να ρυθμίσουν το δάνειο τους, θα συνεχίσουν να έχουν προστασία και μετά την 1η Μαΐου.
• Όσοι δεν ενταχθούν στην τρέχουσα ρύθμιση προστασίας ή δεν έρθουν σε συνεννόηση με τις τράπεζες και τους servicers θα βρεθούν αντιμέτωποι με μια νέα πραγματικότητα όπου δεν θα υπάρχει κανένα καθεστώς προστασία της πρώτης κατοικίας.

 

Δύο δρόμοι
Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι από την 1η Μαΐου εάν εφαρμοστεί το νέο πτωχευτικό δίκαιο, παύει να ισχύει ο υπάρχον τρόπος προστασίας και οι δανειολήπτες θα βρεθούν αντιμέτωποι με δύσκολα διλήμματα.
Όποιοι αποφύγουν να αναλάβουν τις ευθύνες τους κινδυνεύουν να βρεθούν στην κυριολεξία στο δρόμο, μετά το πράσινο φως που άναψε η ψήφιση του νέου νόμου από τη Βουλή.

Οι οφειλέτες έχουν να επιλέξουν μεταξύ δύο δρόμων που είναι οι εξής:

• Υπαγωγή όλων των οφειλών σε μια ενιαία ρύθμιση
• Πτώχευση, δηλαδή η ρευστοποίηση όλων των περιουσιακών στοιχείων και παύση των εισπρακτικών μέτρων, προκειμένου ο οφειλέτης να έχει μια δεύτερη ευκαιρία.

Πλειστηριασμοί
Το κυριότερο όμως είναι ότι απελευθερώνονται οι πλειστηριασμοί των ακινήτων ακόμη και αν πρόκειται για την πρώτη κατοικία του οφειλέτη. Επίσης, χάνεται κάθε δικαίωμα προσφυγής για τη λήψη προστασίας των δανειοληπτών, αφού δεν θα ισχύει ο νόμος Κατσέλη.
Το νέο πλαίσιο, ένα πτωχευτικό δίκαιο που θα επιτρέπει την πτώχευση ενός φυσικού προσώπου, όπως δηλαδή πτωχεύει σήμερα και μια επιχείρηση, χωρίς όμως πρόβλεψη για την προστασία της περιουσίας του.
Οι αλλαγές που έγιναν για τους δανειολήπτες σε μια τελείως διαφορετική συγκυρία, είχαν ως στόχο να βάλουν φρένο στα κόκκινα δάνεια, τα οποία αποτελούν και τη μαύρη τρύπα των τραπεζών. Οι πλειστηριασμοί έχουν ως στόχο να υποχρεώσουν τους λεγόμενους στρατηγικούς, αυτούς δηλαδή που έχουν αλλά δεν πληρώνουν να βάλουν το χέρι στην τσέπη και να γεμίσουν τα ταμεία των τραπεζών.

Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας:
• οι συνολικές ρυθμίσεις κόκκινων δανείων έχουν φτάσει τις 63.793
• 43.200 δάνεια ύψους 3,2 δισ. ευρώ ρυθμίστηκαν μεταξύ δανειοληπτών και τραπεζών
• ενώ 20.593 δανειολήπτες ρύθμισαν δάνεια ύψους 1,2 δις. ευρώ με τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις.
• Από αυτά, 20.340 ήταν στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια, καθώς και δάνεια μικρών επιχειρήσεων, συνολικού ύψους 700 εκατ. ευρώ, ενώ 253 ήταν δάνεια μικρομεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων, συνολικού ύψους 498 εκατ. ευρώ.
• την περίοδο του β΄ εξαμήνου του 219 ρυθμίστηκαν μέσω τραπεζών και servicers 63.993 δάνεια
• στην πλατφόρμα έγιναν 2.375 αιτήσεις και η εκτίμηση ήταν ότι θα έφταναν περίπου τις 5.000.

Νέο περιβάλλον
Τα δεδομένα όμως πλέον είναι τελείως διαφορετικά, η χώρα λόγω των δραματικών εξελίξεων μπαίνει σε αχαρτογράφητα ύδατα και ουδείς ξέρει τι ξημερώνει στην ελληνική οικονομία.
Μέσα σ’ αυτό το νέο περιβάλλον, το ζήτημα είναι εάν θα ληφθούν μέτρα που θα δώσουν τη δυνατότητα να σωθούν σπίτια στους δανειολήπτες που θα θέλουν αλλά δεν θα μπορούν να πληρώσουν.
Τι θα γίνει για παράδειγμα για κάποιον που έχει μπει στην πλατφόρμα, αλλά λόγω της ύφεσης που προκαλεί ο κορονοϊός, είτε χάνει τη δουλειά το, είτε υποχρεώνεται να βάλει λουκέτο στην επιχείρησή του.

Αναβολή έναρξης
Οι συνθήκες ενδεχομένως να προσομοιάζουν σε σύντομο χρονικό διάστημα σε ακραίας κρίσης, κάτι που σημαίνει ότι οι έκτακτες ανάγκες θα χρειαστούν και έκτακτες ανάγκες.
Η λύση της αναβολής έναρξης του νόμου είναι στο τραπέζι και μια μικρή παράταση στην εφαρμογή του, θα μπορούσε να δώσει ανάσα και να βάλει τέλος στον εφιάλτη των πλειστηριασμών.
Η εντολή που δίνουν άλλωστε οι ειδικοί σε όσους νοσήσουν είναι να περιορίσουν στο ελάχιστο τις μετακινήσεις, ενώ και το σλόγκαν που κυριαρχεί είναι το «μένουμε σπίτι».

Ιρλανδικό μοντέλο
Από τη στιγμή που το τοπίο είναι διαφορετικό και με δεδομένο ότι πολλά δάνεια έχουν περάσει στα χέρια funds, θα πρέπει να αναζητηθούν λύσεις που θα σώζουν τους δανειολήπτες.
Ήδη εταιρείες διαχείρισης προτείνουν την υιοθέτηση, του  μοντέλου που εφαρμόστηκε στην Ιρλανδία όταν κατέρρευσε το τραπεζικό της σύστημα, υπό το βάρος των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων.
Αφορμή βέβαια είναι η πλήρης άρση κάθε προστασίας στην α’ κατοικία, αλλά οι εξελίξεις μπορεί να επισπευστούν λόγω του κορονοϊού, που απειλεί τη δημόσια υγεία και τη ζωή απλών πολιτών.

Οι λεγόμενοι servicers εισηγούνται το εξής:

• Να διευκολυνθεί η αναχρηματοδότηση από το τραπεζικό σύστημα ή τις εταιρείες διαχείρισης δανειοληπτών με ληξιπρόθεσμες οφειλές για δάνεια πρώτης κατοικίας.
• Η αναχρηματοδότηση θα γίνει με δάνεια που έχουν τιτλοποιηθεί ή πωληθεί, προκειμένου να διακανονίσουν οριστικά την οφειλή τους.

Ειδικοί του χρηματοπιστωτικού τομέα μιλούν για κίνηση που θα επιτρέψει σε χιλιάδες νοικοκυριά να σώσουν τα ακίνητά τους από τον πλειστηριασμό.
Όπως εξηγούν, αφού πωληθεί ή τιτλοποιηθεί το δάνειό, ο διακανονισμός μπορεί να γίνει σε επίπεδα χαμηλότερα της τρέχουσας εμπορικής αξίας του ενεχυριασμένου ακινήτου.

Παράδειγμα
Για να γίνει αντιληπτό πως μπορεί να λειτουργήσει το ιρλανδικό μοντέλο ας δούμε παράδειγμα με δάνειο ανεξόφλητου υπολοίπου 120 χιλ. ευρώ, όπου η τρέχουσα εμπορική αξία διαμερίσματος στις 100 χιλ. ευρώ.
Οι καλύτερες λύσεις ρύθμισης, που προτείνουν οι τράπεζες, προβλέπουν το «σπάσιμο» του δανείου σε δύο μέρη, ώστε ο δανειολήπτης να είναι σε θέση να το αποπληρώσει:

• Το πρώτο μέρος, ύψους 100 χιλ. ευρώ, αντιστοιχεί στην τρέχουσα εμπορική αξία και ο δανειολήπτης θα κληθεί να το αποπληρώσει σε ορίζοντα 25ετίας.
• Το δεύτερο, ύψους 20 χιλ. ευρώ, «παγώνει», άτοκα, και διαγράφεται οριστικά όταν αποπληρωθούν οι 100 χιλ. ευρώ.

Τιτλοποίηση, πώληση
Λόγω του ηθικού κινδύνου, οι τράπεζες δεν μπορούν, να προσφέρουν ρυθμίσεις αποπληρωμής σε αξία χαμηλότερη από την τρέχουσα εμπορική αξία του ακινήτου.
Ωστόσο, υπάρχουν, νοικοκυριά, που σύμφωνα με τους servicers, δεν διαθέτουν, αυτή τη στιγμή, ετήσια εισοδήματα, για να αποπληρώσουν σε βάθος 25ετίας, το ποσό των 100 χιλ. ευρώ.
Με αυτό ως δεδομένο, 2η ευκαιρία μπορεί να αποτελέσει ο διακανονισμός που θα τους προταθεί, αφού όμως προηγουμένως τιτλοποιηθεί ή πωληθεί το δάνειό τους. Μετά την πώληση ή την τιτλοποίηση, υπάρχει η ευχέρεια να διακανονισθεί το δάνειο σε χαμηλότερη τιμή από την τρέχουσα εμπορική αξία του ενεχυριασμένου διαμερίσματος.
Στο πλαίσιο αυτό ανεξόφλητο υπόλοιπο 120 χιλ. ευρώ όπου η αξία διαμερίσματος είναι 100 χιλ. ευρώ, μπορεί να προταθεί η λύση της αποπληρωμής του έναντι 80 χιλ. ευρώ.
Ζητούμενο είναι ποιος μπορεί να αναλάβει τη χρηματοδότηση του πιστούχου, με 60 – 65 χιλ. ευρώ, ώστε, με ίδια συμμετοχή της τάξης των 15 με 20 χιλ. ευρώ, να αποπληρώσει την παλαιά του οφειλή.
Το υφιστάμενο πλαίσιο αφήνει τη δυνατότητα στις εταιρείες διαχείρισης να προσφέρουν αναχρηματοδότηση, εφόσον διαθέτουν μετοχικό κεφάλαιο 4 εκατ. ευρώ. Οι servicers προτείνουν να μπορούν και οι τράπεζες (σ.σ. με εξαίρεση αυτή που έχει πωλήσει ή τιτλοποιήσει την απαίτηση) να χορηγούν χρηματοδότηση για τον διακανονισμό, με την προϋπόθεση ότι θα εγγράψουν πρώτη προσημείωση επί του ακινήτου.

Τα οφέλη
Σύμφωνα με τις εταιρείες διαχείρισης, υπάρχουν οφέλη τόσο για τα νοικοκυριά, όσο και για το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία, αλλά όλα αυτά είναι σενάρια που δεν έχουν υπολογίσει τον κορονοϊο.
Ναι μεν με βάση το προηγούμενο παράδειγμα το νοικοκυριό θα βρεθεί να χρωστά 60 με 65 χιλ. ευρώ, ενώ πριν όφειλε 120 χιλ. ευρώ,  αλλά είναι άγνωστο εάν μπορεί να το εξοφλήσει.
Η λύση αυτή μπορεί να βάλει τέλος στον εφιάλτη των πλειστηριασμών, που θα φέρουν οι τιτλοποιήσεις και έτσι θα περιοριστούν και οι συνέπειες στην αγορά ακινήτων που προσπαθεί να ανακάμψει.

Κούρεμα-επιμήκυνση
Σε κάθε περίπτωση, η στρατηγική των funds για την εξασφάλιση α’ κατοικίας είναι να επιβεβαιώνουν την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη, για να μην βρεθούν αντιμέτωποι με στρατηγικούς κακοπληρωτές
Στη συνέχεια διατυπώνεται πρόταση ρύθμισης που βασίζεται σε «κούρεμα», αλλά και σε επιμήκυνση του δανείου, προκειμένου ο οφειλέτης να είναι σε θέση να πληρώνει τη δόση που θα συμφωνήσει.

Ειδικότερα, η λύση είναι η εξής:

• «κούρεμα» στο υπόλοιπο του δανείου κατά 20 – 25%.
• επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου κατά 5 -10 έτη.

Με τον τρόπο αυτό, η μηνιαία δόση μπορεί να μειωθεί έως και στο 1/3 και έτσι ο δανειολήπτης θα είναι σε θέση να ξεπληρώσει το δάνειο του, χωρίς να ελλοχεύει ο κίνδυνος νέας στάσης πληρωμών.