Νέα Ιωνία: Η προσφυγούπολη που έγινε εμπορικό κέντρο (γ΄ μερος)

Ολοκληρώνοντας το αφιέρωμα στα μνημεία της Νέας Ιωνίας περνάμε σε ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της πόλης, που συνδέεται με το προσφυγικό παρελθόν της και είναι αυτό της βιομηχανικής ανάπτυξης, η οποία συντελέστηκε σχεδόν αμέσως μετά τον ερχομό των προσφύγων.

Βιομηχανικά Κτίρια

Το 1919, στα Πατήσια ιδρύθηκε η Ελληνική Εριουργία Α.Ε., η οποία το 1924 δημιούργησε στη Νέα Ιωνία την Ελληνική Μεταξουργία Α.Ε. του Αρκά βιομήχανου Νικόλαου Κυρκίνη. Με τη συμβολή των προσφύγων τεχνιτών και εργατών, επεκτάθηκε σε νέες μονάδες – την Εριουργία, την Ταπητουργία και τελευταία τη Βαμβακουργία το 1926. Μάλιστα, το εργοστάσιο της Βαμβακουργίας είναι το μόνο σωζόμενο εργοστάσιο από τα μεγάλα βιομηχανικά συγκροτήματα της περιόδου 1922-1940. Πρόκειται για ένα μοναδικό μνημειώδες βιομηχανικό κτίριο με πρωσική αρχιτεκτονική και με αναγεννησιακά στοιχεία τους χαρακτηριστικούς μπρούτζινους πυργίσκους. Βρίσκεται στην οδό Γ. Αβέρωφ 36, απέναντι από το σταθμό των Πευκακίων.
Στην Ελευθερούπολη βρίσκονται μερικές από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες, κυρίως υφαντουργικές, της Ελλάδας, που οι περισσότερες σήμερα έχουν πάψει να λειτουργούν ή υπολειτουργούν, καθώς επίσης και καλτσοβιομηχανίες, παλιά ταπητουργεία και βαφεία. Ήταν αυτές που τις δεκαετίες του 1930-1970 απασχολούσαν ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού στην περιοχή. Πρόκειται για τα εργοστάσια Τρία Άλφα, Μουταλάσκη, Ιωνική Υφαντουργία, Αθηνά, Ελληνίδα Σπάρταλης, Μποσταντζόγλου. Σήμερα, το εργοστάσιο Υφαντουργίας «Μουταλάσκη», που είχε ιδρυθεί από τις οικογένειες του Ιάκωβου Τσαλίκογλου και του Αλέξανδρου Σινιόσογλου από τη Μουταλάσκη της Καππαδοκίας, έχει σχεδόν κατεδαφιστεί. Στη θέση του, επί της οδού Φιλικής Εταιρείας 10, έχουν ανεγερθεί, σε μεικτό στυλ αναπαλαίωσης του παλαιού εργοστασίου και μοντέρνας κατασκευής, τα κτίρια που στέγασαν την Ολυμπιακή Επιτροπή «Αθήνα 2004», η οποία οργάνωσε τους Ολυμπιακούς αγώνες που έγιναν στην Αθήνα το 2004.

Ιδιωτική Πινακοθήκη «Σπάρτη-Γ.Ν. Βογιατζόγλου»

Η ιδιωτική Πινακοθήκη «Σπάρτη-Γ.Ν.Βογιατζόγλου» βρίσκεται στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου 63-71. Φέρει το όνομα του συλλέκτη Γιώργου Ν. Βογιατζόγλου, ο οποίος με τη σειρά του ονόμασε το χώρο «Σπάρτη», αφού αποτελεί τόπο καταγωγής της οικογένειάς του καθώς και των Μικρασιατών του 1922, οι οποίοι ίδρυσαν την προσφυγούπολη της Νέας Ιωνίας. Ο Γιώργος Βογιατζόγλου, ύστερα από τριάντα χρόνια συλλεκτικής δραστηριότητας, αποφάσισε να δημιουργήσει την Πινακοθήκη στη γενέτειρά του, με σκοπό να προσφέρει ποικίλες πολιτιστικές δράσεις στους πολίτες της Νέας Ιωνίας.

Δημοτικός Κινηματογράφος «Αστέρας»

Ο Δημοτικός Κινηματογράφος «Αστέρας» είναι ο μοναδικός που σώζεται σήμερα στη Νέα Ιωνία και βρίσκεται στην οδό Ασκληπιού 4. Άρχισε τη λειτουργία του το 1925. Έχει συνδεθεί με την ιστορία της πόλης, αφού ο χώρος του φιλοξένησε κατά καιρούς, συγκεντρώσεις οργανώσεων, πολιτιστικές εκδηλώσεις και θεατρικές παραστάσεις. Μαζί με τον άλλο χειμερινό κινηματογράφο, τον «Κρόνο» στις δεκαετίες του ’30 και ’40 υπήρξε χώρος επικοινωνίας και επαφής όλων των Ιωνιωτών. Το 1985 είχε ενοικιασθεί και λειτουργούσε ως Δημοτικός Κινηματογράφος. Το 1995 αγοράσθηκε από το Δήμο με σκοπό να αναπαλαιωθεί και να λειτουργήσει ως κινηματογράφος υψηλών προδιαγραφών και χώρος συνεδρίων. Το 2000 άρχισε το έργο κατεδάφισης και ανέγερσης του κινηματογράφου, με αποτέλεσμα ο «Αστέρας» να πάρει μια νέα, εντελώς βελτιωμένη και εκσυγχρονισμένη μορφή.

Πλατεία Σημηριώτη
Η Πλατεία Σημηριώτη είναι μια μικρή παλιά πλατεία, που βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Νέας Ιωνίας επί της Λεωφόρου Ηρακλείου. Πήρε το όνομά της από τη μαρμάρινη προτομή του λυρικού Μικρασιάτη ποιητή Άγγελου Σημηριώτη, ο οποίος εγκαταστάθηκε στη Νέα Ιωνία μετά την Καταστροφή, όπου και πέθανε το 1944. Η προτομή στήθηκε στις 25 Μαΐου 1952 ύστερα από ενέργειες ανθρώπων των γραμμάτων, με επικεφαλής τον Βουρλιώτη συγγραφέα και λαογράφο Νίκο Μηλιώρη, τη σύζυγό του ποιήτρια Ρίτα Μηλιώρη και τον εκδότη Σωκράτη Ουλκέρογλου, οι οποίοι στηρίχθηκαν από το Δήμο Νέας Ιωνίας και τον Ιωνικό Σύνδεσμο. Το γλυπτό είναι έργο του Γιώργου Γεωργίου. Τα «Άπαντα» του Άγγελου Σημηριώτη εκδόθηκαν το 1995 από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου.

Πλατεία Μένου Φιλήντα

Η Πλατεία Μένου Φιλήντα βρίσκεται στο τέρμα των λεωφορείων της Νέας Ιωνίας. Είχε επικρατήσει να λέγεται «Σαπουντζάκη» από το όνομα του δασκάλου Αντώνη Σαπουντζάκη, ο οποίος ίδρυσε την πρώτη ιδιωτική σχολή στη Νέα Ιωνία το 1927, τον ιστορικό «Κάδμο», συνεκδοχικά λόγω της γειτνίασής της με τη φερώνυμη οδό. Το 1977, με πρωτοβουλία του Δήμου, τοποθετήθηκε η μπρούντζινη προτομή του δημοτικιστή-γλωσσολόγου Μένου Φιλήντα, που ήταν έργο του Βασίλη Βασιλειάδη. Έτσι, για μερικά χρόνια, η πλατεία ονομάστηκε «Μένου Φιλήντα» για να επανέλθει, μετά από τα έργα ανάπλασης που έγιναν σε αυτήν πρόσφατα, στην αρχική της ονομασία. Ο Μένος Φιλήντας είχε γεννηθεί στην Αρτάκη της Κυζίκου το 1870 και πέθανε το 1934 στη Νέα Ιωνία, όπου έζησε τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του. Θεωρήθηκε ως ένας από τους κορυφαίους γλωσσολόγους. Με τα βιβλία του «Γραμματική της Ρωμέικης Γλώσσας» και «Γλωσσολογία και Γλωσσογραφία Ελληνική» αποδεικνύει τη μεγάλη αξία της δημοτικής γλώσσας.

Γλυπτά Νέας Ιωνίας

Εκτός από τα πολύ γνωστά γλυπτά της Νέας Ιωνίας, υπάρχουν ακόμη συνθέσεις γλυπτών που έγιναν κυρίως με πρωτοβουλίες μικρασιατικών σωματείων. Στην Πλατεία της Παναγίτσας, στην Ινέπολη, τοποθετήθηκε το 1988 από το Σύλλογο Ινεπολιτών-Κασταμονιτών γλυπτή σύνθεση του καλλιτέχνη Μανιατάκου, που παριστά ένα νεαρό κορίτσι, το οποίο αναδύεται από τα χαλάσματα με ύφος οργίλο, κρατά, όμως, στο ένα χέρι κλαδί ελιάς. Συμβολίζεται, έτσι, η αναδυόμενη αξέχαστη πατρίδα, η Ινέπολη και η Κασταμονή. Στο βραχόκηπο και το σιντριβάνι, δίπλα στις γραμμές του ηλεκτρικού προς την οδό Ηρακλείου, από το Σύλλογο των καταγόμενων από τα Θυάτειρα (Αξάρι) της Μικράς Ασίας είχε στηθεί το 1985 μαρμάρινη στήλη, η οποία απεικονίζει ανάγλυφα μια κοπέλα να ολοφύρεται μπροστά σε μια κολώνα που την περιβάλλει κισσός. Στο προαύλιο της εισόδου του μεγάρου της Ενώσεως Σπάρτης Μικράς Ασίας, στην οδό Αλατσάτων 27, τοποθετήθηκε το 1984 ένας δωρικός κίονας, που φιλοτεχνήθηκε από τον Χάρη Κουτσούρη. Στην κορυφή του φέρει μια τεφροδόχο μέσα στην οποία υπάρχει χώμα μαζεμένο από τους περιβόλους των εκκλησιών της Σπάρτης. Στον περίβολο του ναού του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται η προτομή του Πατάρων Μελετίου, ο οποίος υπήρξε από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες όχι μόνο του ιερού κλήρου, αλλά και του νεότερου Μικρασιατικού Ελληνισμού. Το 2004, ο Σύλλογος Κρητών Περισσού εγκατέστησε προτομή του εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου στην πλατεία του ναού της Αγίας Αναστασίας. Στον Περισσό τοποθετήθηκε το 2010 η προτομή της ζωγράφου και ποιήτριας Σούλης Σουρή. 

Σταθμοί του Τρένου: Νέα Ιωνία – Πευκάκια – Περισσός

Στα όρια του Δήμου Νέας Ιωνίας λειτουργούν τρεις σταθμοί του Ηλεκτρικού Σιδηρόδρομου , ο σταθμός Περισσού, ο σταθμός Πευκακίων και ο σταθμός Νέας Ιωνίας. Λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων και οι τρεις αναδιαμορφώθηκαν και εξωραΐστηκαν. Ειδικά στο σταθμό της Νέας Ιωνίας έχει προστεθεί μεγάλη υπέργεια διάβαση, ενώ στις πλατφόρμες του υπάρχει εικαστική παρέμβαση, με επιζωγραφισμένα πλακάκια του καλλιτέχνη Αλέξανδρου Βάλβη, που παριστά την ιστορία της Πισιδίας της Μικράς Ασίας έως και τον ξεριζωμό των Ελλήνων το 1922 και την έλευσή τους, ως προσφύγων στη Νέα Ιωνία- τότε Ποδαράδες.

Οργανισμός Πολιτισμού, Άθλησης και Νεολαίας Νέας Ιωνίας (Ο.Π.Α.Ν.)

Η ιστορία και ο πολιτισμός είναι δύο στοιχεία άκρως συνδεδεμένα με το Δήμο Νέας Ιωνίας, δύο κομμάτια της σύστασής του, που προβάλλονται με κάθε τρόπο μέσα από τις παροχές και τις γενικότερες λειτουργίες του. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στον Οργανισμό Πολιτισμού, Άθλησης και Νεολαίας του Δήμου, που βρίσκεται στη Λεωφόρο Ηρακλείου 268 και στον οποίο υπάγονται τα παρακάτω τμήματα:
Το Δημοτικό Θέατρο «Γιάννης Δομνάκης» βρίσκεται στην οδό Λυκαονίας και Αρχιμήδους. Το 1984 διαμορφώθηκε οριστικά ο ισόγειος χώρος σε Θέατρο, με ωραία σκηνή, παρασκήνια, 190 καθίσματα και φουαγιέ. Ήταν το πρώτο Περιφερειακό Θέατρο στην Ελλάδα που ιδρύθηκε το 1965, με υπεύθυνο τον σκηνοθέτη Γιώργο Μιχαηλίδη. Επήλθε το κλείσιμό του λόγω της δικτατορίας το 1967, αλλά επαναλειτούργησε το 1981. Πρόκειται για χώρο ιδιαίτερα προσεγμένο και επενδυμένο με αξιόλογα μηχανήματα και τεχνικό εξοπλισμό. Έως σήμερα έχει φιλοξενήσει δεκάδες θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις και γενικά πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις. Στο θέατρο αυτό έχουν παιχτεί έργα Ελλήνων και ξένων σκηνοθετών. Εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να φιλοξενεί όλες τις παραστάσεις του πολυβραβευμένου «Θεατρικού Εργαστηρίου» και τη Νεανική Σκηνή του Δήμου και να ανεβάζει έργα, τα οποία κατά κύριο λόγο, επιμελείται και σκηνοθετεί ο Ιωσήφ Πολυκάρπου.
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη πρωτοδημιουργήθηκε το 1976 και το 2010 μεταστεγάστηκε επί της οδού Λεωφόρου Ηρακλείου 264. Εξασφαλίζει στους δημότες της Νέας Ιωνίας την ευκαιρία να δανειστούν με μεγάλη ευκολία βιβλία και τόμους, οι οποίοι είναι ταξινομημένοι με το σύστημα Dewey, διευκολύνοντας με σύγχρονα μέσα την πρόσβαση σε αυτούς. Διοργανώνονται, επίσης, παρουσιάσεις βιβλίων παλαιότερων και νεότερων συγγραφέων.
Το Χορευτικό Εργαστήρι, στην οδό Αναξαγόρα 21, διοργανώνει και συμμετέχει σε ποικίλες εκδηλώσεις και γιορτές παραδοσιακών χορών σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό συμβάλλοντας έτσι στη διάσωση, στη διατήρηση και στη διάδοση της παραδοσιακής μας κληρονομιάς. Απαριθμεί 400 περίπου άτομα στο δυναμικό του και αποτελείται από τμήματα ποικίλων ηλικιών και διαφορετικών χορευτικών επιπέδων. Το βεστιάριό του περιέχει πιστά αντίγραφα παραδοσιακών φορεσιών από δέκα γωνιές του Ελληνισμού, που αριθμούνται σε 150. Οι δραστηριότητές του βασίζονται στην ερασιτεχνική δημιουργία και τον ενθουσιασμό των μελών του. Γι’ αυτό το λόγο, συνεχίζει να αποτελεί το πιο μαζικό και ζωντανό κύτταρο πολιτισμού του Δήμου Νέας Ιωνίας.
Τα Εργαστήρια Ζωγραφικής στεγάζονται στο Παναιτώλιο. Εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο των πολιτιστικών προσπαθειών του Δήμου, που ως στόχο έχει την παροχή ευκαιριών που θα βοηθήσουν τα νεαρά άτομα αλλά και τους πιο μεγάλους σε ηλικία να γίνουν κοινωνοί και μέτοχοι του πολιτισμού και να καλλιεργήσουν τους τρόπους έκφρασής τους μέσα από τα μαθήματα δημιουργικής απασχόλησης. Σκοπός είναι η Τέχνη να γίνει τμήμα της καθημερινότητας όλων και όχι πολυτέλεια για μια μειονότητα ανθρώπων. Γι’ αυτό, δίνεται έμφαση στον κοινωνικό ρόλο της Τέχνης, η οποία πρέπει να είναι άμεσα προσβάσιμη σε όλους.
Η Μεικτή Χορωδία και η Παραδοσιακή Χορωδία βρίσκονται στη συμβολή των οδών Λυκαονίας και Αρχιμήδους. Αποτελούνται από 40-50 μέλη η καθεμία και δίνουν τη δυνατότητα σε κάθε ενήλικο, ανεξαρτήτως ηλικίας, να συμμετάσχει σε μουσικές εκδηλώσεις.
Το Δημοτικό Ωδείο, στην οδό Αγίας Αναστασίας 4, ιδρύθηκε έχοντας ως σκοπό την πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης μέσω της μουσικής. Εγγυάται τη σωστή μουσική κατάρτιση, γιατί σέβεται την ορθή τέχνη της μουσικής, την οποία και μεταλαμπαδεύει στα παιδιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Δημοτικό Ωδείο λειτουργούν όλα τα αναγνωρισμένα τμήματα της Οργανικής και Φωνητικής μουσικής.
Τα αθλητικά τμήματα στα οποία τα παιδιά και οι ενήλικοι έχουν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με αθλητικές δραστηριότητες.

Διαβάστε το πρώτο μέρος του αφιερώματος

Διαβάστε το δεύτερο μέρος του αφιερώματος

‭*‬Πηγή ‬αποτέλεσε‭ ‬ο‭ ‬Σύνδεσμος‭ ‬Βιώσιμης‭ ‬Ανάπτυξης‭ ‬Πόλεων‭.