Έκπτωση φόρου: Τι δεν πήγε καλά – Εξετάζεται κατάργηση σε 20 επαγγέλματα

Τις συναλλαγές χωρίς απόδειξη συνεχίζουν πεισματικά να προτιμούν φορολούμενοι που ασκούν συγκεκριμένα επαγγέλματα, παρά την έξτρα φορολογική έκπτωση για ηλεκτρονικές πληρωμές.

Το υπουργείο Οικονομικών επανεξετάζει την αποτελεσματικότητα του μέτρου της έκπτωσης φόρου για ηλεκτρονικές πληρωμές, που θεσπίστηκε το 2022 με στόχο την ενίσχυση της χρήσης POS και τη μείωση της φοροδιαφυγής σε 20 επαγγέλματα υψηλού κινδύνου.

Παρά τη σημαντική αύξηση στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, τα στοιχεία δείχνουν ότι το κίνητρο δεν πέτυχε να αλλάξει ουσιαστικά τη συμπεριφορά των φορολογουμένων, με τις συναλλαγές με μετρητά και χωρίς απόδειξη να παραμένουν διαδεδομένες, ειδικά σε κλάδους όπως η οικοδομή. Το μέτρο, που προβλέπει έκπτωση φόρου έως 2.200 ευρώ ετησίως, εκπνέει στο τέλος του 2025, και το οικονομικό επιτελείο εξετάζει από μηδενική βάση την αποτελεσματικότητά του, με σενάρια που περιλαμβάνουν από την ενίσχυση έως και την πλήρη κατάργηση της έκπτωσης.

Το μέτρο προβλέπει φορολογική έκπτωση 30% επί των ηλεκτρονικών δαπανών που αφορούν πληρωμές για αμοιβές σε επαγγελματίες, μέχρι ποσού 5.000 ευρώ ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι οι φορολογούμενοι μπορούν να μειώσουν τον φόρο τους έως 450 ευρώ το χρόνο για εισοδήματα έως 10.000 ευρώ και έως 2.200 ευρώ για εισοδήματα άνω των 40.000 ευρώ.

Οι λόγοι που δεν απέδωσε το μέτρο

Ωστόσο, τα επίσημα δεδομένα καταδεικνύουν ότι η μεγάλη πλειονότητα των φορολογουμένων είτε δεν αξιοποίησε το κίνητρο είτε το αγνόησε πλήρως. Δύο είναι οι βασικοί λόγοι που το μέτρο δεν απέδωσε όπως αναμενόταν:

Πρώτον, πολλοί φορολογούμενοι με χαμηλά ή μηδενικά φορολογικά κέρδη, όπως μισθωτοί, αγρότες και συνταξιούχοι, δεν επωφελήθηκαν καθόλου.

Δεύτερον, η «μαύρη» πληρωμή με μετρητά και χωρίς απόδειξη παραμένει πιο συμφέρουσα, καθώς το άμεσο όφελος είναι μεγαλύτερο από τη φορολογική έκπτωση, που καταβάλλεται με μεγάλη χρονική καθυστέρηση.

Για παράδειγμα, αν μια ηλεκτρολογική εργασία κοστίζει 100 ευρώ, η πληρωμή μέσω POS ή IRIS περιλαμβάνει ΦΠΑ 24%, ανεβάζοντας το συνολικό κόστος στα 124 ευρώ. Η φορολογική έκπτωση που θα λάβει ο καταναλωτής στην επόμενη φορολογική δήλωση είναι μόλις 8,20 ευρώ, δηλαδή πολύ μικρότερη από το άμεσο κέρδος των 24 ευρώ που έχει αν πληρώσει με μετρητά και χωρίς απόδειξη.

Τα επαγγέλματα που αφορά η έκπτωση

Το μέτρο ισχύει για πληρωμές σε 20 επαγγέλματα, όπως υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, σοβατζήδες, πλακάδες, κτηνίατροι, κομμωτήρια, γυμναστήρια, νομικές υπηρεσίες, παιδική φροντίδα, οικιακοί βοηθοί, υπηρεσίες ευεξίας, φωτογράφοι, ταξί, σχολές χορού και άλλες δραστηριότητες αναψυχής.

Με την εκπνοή του μέτρου στα τέλη του 2025, στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκονται όλα τα ενδεχόμενα. Από την ενίσχυση του κινήτρου, με προτάσεις που φτάνουν έως και στον διπλασιασμό της φορολογικής έκπτωσης (έως 4.400 ευρώ για υψηλά εισοδήματα), έως και την πλήρη κατάργησή του, ανάλογα με την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και το δημοσιονομικό κόστος.

Η ισχύουσα κλιμάκωση της έκπτωσης

Η φορολογική έκπτωση σήμερα κλιμακώνεται ανάλογα με το εισόδημα ως εξής:

Έως 450 ευρώ για εισόδημα έως 10.000 ευρώ
Έως 1.100 ευρώ για εισόδημα από 10.000 έως 20.000 ευρώ
Έως 1.400 ευρώ για εισόδημα από 20.000 έως 30.000 ευρώ
Έως 1.800 ευρώ για εισόδημα από 30.000 έως 40.000 ευρώ
Έως 2.200 ευρώ για εισόδημα άνω των 40.000 ευρώ

Η αξιολόγηση του μέτρου θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την επόμενη φορολογική πολιτική στο πεδίο των ηλεκτρονικών συναλλαγών, καθώς η κυβέρνηση επιδιώκει να ενισχύσει την ηλεκτρονική οικονομία, χωρίς να επιβαρύνει υπερβολικά τους φορολογούμενους ή να αφήνει ανοιχτό το παράθυρο για μαύρες συναλλαγές.