Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε ανατιμήσεις

Ακόμη και κατά 45% ακριβότερα, με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), πληρώνουμε βασικά είδη διατροφής σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν, καθώς οι εκτιμήσεις περί πρόσκαιρων ανατιμήσεων, που ξεκίνησαν πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και εντάθηκαν μετά την εκδήλωσή του, αποδείχθηκαν φρούδες ελπίδες.

Μάλιστα, αν και τελικά δεν υπήρχαν ελλείψεις σε τρόφιμα και τα πλαφόν αγοράς που επιβλήθηκαν σε κάποια προϊόντα τις πρώτες εβδομάδες μετά την εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία, όπως σε αλεύρι, ηλιέλαιο, ζάχαρη και κοτόπουλα, δεν χρειάστηκε να διαρκέσουν για μεγάλο διάστημα, οι αυξήσεις στις τιμές όχι μόνο δεν περιορίστηκαν, αλλά συνεχίζονται και το 2023.

 

Το «ηλεκτροσόκ»

Σε υψηλά επίπεδα, παρά τη σημαντική αποκλιμάκωση τους τελευταίους μήνες, παραμένουν και οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου, τιμές οι οποίες τη χρονιά που πέρασαν έφτασαν να είναι ακόμη και τετραπλάσιες σε σύγκριση με το 2021, ακόμη και μετά τις κρατικές επιδοτήσεις στους λογαριασμούς των οικιακών καταναλωτών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μέση Τιμή Εκκαθάρισης της Αγοράς (ΤΕΑ) στο ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στα 279,39 ευρώ/MWh το προηγούμενο έτος, αυξημένη κατά 141% σε σύγκριση με το 2021. Επιπλέον, η μεσοσταθμική τιμή εισαγωγής φυσικού αερίου το 2022 διαμορφώθηκε στα 116,3 ευρώ/MWh, καταγράφοντας σημαντική άνοδο κατά 148% σε σχέση με τα 46,9 ευρώ/MWh του 2021, ενώ σχεδόν πενταπλασιάστηκε σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2018. Οι αυξημένες δαπάνες για την αγορά τροφίμων και άλλων βασικών ειδών για το νοικοκυριό, καθώς και οι «φουσκωμένοι», παρά τις επιδοτήσεις, λογαριασμοί ενέργειας είχαν ως αποτέλεσμα πάνω από τα μισά νοικοκυριά να δηλώνουν ότι το μηνιαίο εισόδημά τους επαρκεί μέχρι τη 18η ημέρα του μήνα.

Στα ύψη η ζάχαρη

Για ένα «καλάθι» με 25 προϊόντα πληρώναμε τον Μάρτιο 76,26 ευρώ. Σήμερα τα ίδια ακριβώς προϊόντα κοστίζουν 91 ευρώ.

Από τη σύγκριση, λοιπόν, του επιπέδου τιμών τον Ιανουάριο του 2023 σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2022, πριν δηλαδή ξεσπάσει ο πόλεμος, αλλά ενώ ήδη είχαν εκδηλωθεί πληθωριστικές πιέσεις, προκύπτει ότι σε σύνολο 62 ειδών διατροφής μόνο σε μία περίπτωση υπάρχει μείωση τιμής και μάλιστα απειροελάχιστη (0,02% στα νωπά ψάρια), ενώ σε όλα τα άλλα προϊόντα οι τιμές είναι αυξημένες από 0,29% (νωπά φρούτα) έως 44,96% (ζάχαρη). Μάλιστα, η αύξηση είναι πάνω από 20% σε 14 είδη διατροφής, στα οποία συγκαταλέγονται τα πλέον βασικά, όπως το γάλα (24,29% το φρέσκο με ακόμη μεγαλύτερες ανατιμήσεις στα άλλα είδη γάλακτος), το ψωμί (25,55%), το αλεύρι (26,89%), τα αυγά (26,27%), τα τυριά (26,61), το γιαούρτι (21,65%), το ελαιόλαδο (22,37%), το μοσχάρι (20,15%), το αρνί και το κατσίκι (21,35%).

Για να αντιληφθεί κάποιος ίσως καλύτερα τη διαφορά που υπάρχει σε μια επίσκεψή μας στο σούπερ μάρκετ μέσα σε ένα χρόνο, αρκεί να πούμε ότι για ένα «καλάθι» με 25 βασικά προϊόντα –τρόφιμα και είδη νοικοκυριού–, την 1η Μαρτίου 2022 πληρώναμε 76,26 ευρώ, ενώ τώρα θα πληρώσουμε για τα ίδια ακριβώς προϊόντα (ίδια μάρκα και κωδικός) 91 ευρώ, δηλαδή 19,33% περισσότερα χρήματα. Σε ορισμένες, μάλιστα, περιπτώσεις οι αυξήσεις φτάνουν ακόμη και το 60%, όπως είναι στα επώνυμα χαρτιά υγείας ή σε απορρυπαντικά και αφρόλουτρα, όπου καταγράφονται ανατιμήσεις πάνω από 50%. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ειδικά για αυτά τα προϊόντα οι καταναλωτές κυνηγούν τις προσφορές, οι οποίες είναι αρκετά εκτεταμένες (κυρίως 1+1 δώρο) ή στρέφονται σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, όπως συμβαίνει κυρίως στην κατηγορία των χαρτικών.

 

Περικοπές εξόδων από το 57,3% των νοικοκυριών

Το πρόβλημα, βεβαίως, είναι ότι οι ανατιμήσεις που βλέπουν τώρα οι καταναλωτές δεν είναι οι τελευταίες. Για μια σειρά λόγων στα τρόφιμα και τα είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού αναμένεται νέος γύρος αυξήσεων στις τιμές. Πρώτον, διότι υπάρχουν ακόμη αποθέματα πρώτων υλών που έχουν αγοραστεί από τη βιομηχανία σε υψηλές τιμές, δεύτερον, για λόγους διατήρησης μεριδίων αρκετές εταιρείες δεν μετακύλισαν όλο το αυξημένο κόστος στις τιμές καταναλωτή, αλλά θα το πράξουν τώρα προκειμένου να μη συρρικνωθούν περαιτέρω τα κέρδη τους και τρίτον, διότι οι αυξήσεις στις τιμές των πρώτων και δεύτερων υλών έγιναν με χρονική υστέρηση σε σχέση με τις αυξήσεις στις τιμές των ενεργειακών προϊόντων.

 

Και οι υπηρεσίες

Από τις μεγάλες ανατιμήσεις, τέλος, δεν ξέφυγε δυστυχώς ούτε μια σειρά υπηρεσιών, όπως τα ξενοδοχεία, η εστίαση και βεβαίως οι μεταφορές, καθιστώντας τη διασκέδαση, ακόμη και την έξοδο για σινεμά ή φαγητό, πολυτέλεια.