Πολιομυελίτιδα: Σχεδιάζονται νέα ακόμη πιο ασφαλή εμβόλια

Πρόσφατες αναφορές εντοπισμένης πολιομυελίτιδας σε δειγματα από ένα εργοστάσιο επεξεργασίας λυμάτων στο Λονδίνο έχουνδικαιολογημένα προκαλέσει ανησυχία σε δημόσιες υπηρεσίες υγείας και το ιατρικό προσωπικό. Η πολιομυελίτιδα που ανιχνεύτηκε είναι αυτό που ονομάζουμε ιός πολιομυελίτιδας που προέρχεται από εμβόλια – δεν είναι «άγριος ιός πολιομυελίτιδας».

Τα 2 υπάρχοντα εμβόλια κατά της πολιομυελίτιδας

Μέχρι στιγμής υπάρχουν δύο εμβόλια πολιομυελίτιδας: Το διά στόματος εμβόλιο πολιομυελίτδας (OPV) και το εμβόλιο αδρανοποιημένου ιού της πολιομυελίτιδας (IPV). Η πολιομυελίτιδα που προέρχεται από εμβόλια συνδέεται με τη χρήση του OPV, καθώς αυτό το εμβόλιο χρησιμοποιεί αδρανοποιημένη πολιομυελίτιδα για να παράγει ανοσοποιητική απάντηση.

Η αδρανοποιημένη πολιομυελίτιδα μπορεί ακόμα να μολυνει άτομα και να αποβληθεί από εμβολιασμένα άτομα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τον αποδυναμωμένο ιό να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σε σπάνιες περιπτώσεις, αυτός ο αδρανοποιημένος ιός μπορεί να αλλάξει σε ένα πιο επικίνδυνο στέλεχος του ιού που προκαλεί την ασθένεια.

Σε περιοχές με υψηλή ποσοστά εμβολιασμού, η κοινότητα προστατεύεται και η διασπορά του του πιο επικίνδυνου ιού διακόπτεται. Σε περιοχές, όμως, με χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμού, οι ανεμβολίαστοι ίσως εκτεθούν στην πολιομυελίτιδα που έχει προκύψει από το αδρανοποιημένο στέλεχος του εμβολίου αλλά τώρα είναι μία πιο επικίνδυνη εκδοχή του. Αυτός ο ιός αναφέρεται ως ιος της πολιομυελίτιδας προερχόεμνος από εμβόλιο.

Καθώς οι παγκόσμιες εμβολιαστικές πρωτοβουλιες έχουν σαν αποτέλεσμα να εξαφανιστεί σχεδόν ο ιός, ο αριθμός των κρουσμάτων από τον ιο της πολιομυελίτιδας από εμβόλια έχει ξεπεράσει τις μολύνσεις με τον άγριο τύπο της πολιομυελίτδας. Το 2021 υπήρχαν 697 τέτοιες περιπτώσεις έναντι μόλις 6 κρούσματα άγριου τύπου πολιομυελίτιδας, παγκοσμίως.

Πολύ πιο ασφαλές εμβόλιο το IPV αλλά ενέχει κινδύνους

Ο εμβολιασμός με IPV δεν ανοσοποιεί άτομα με μολυσματικό ιό. Αντίθετα, χρησιμοποιεί ιό πολιομυελίτιδας που έχει αδρανοποιηθεί χημικά. Αυτό σημαίνει ότι ο ιός δεν είναι σε θέση να μολύνει ανθρώπους, εξαλείφοντας τον κίνδυνο του ιού της πολιομυελίτιδας που προέρχεται από το εμβόλιο. Αυτό το εμβόλιο θεωρείται πολύ ασφαλές. Για το λόγο αυτό, πολλές χώρες έχουν απομακρυνθεί από τη χρήση του OPV και έχουν υιοθετήσει το IPV.

Το Ηνωμένο Βασίλειο άλλαξε από τη χρήση OPV σε IPV το 2004 . Ωστόσο, το OPV παραμένει ένα απίστευτα αποτελεσματικό εμβόλιο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην σχεδόν εκρίζωση του ιού της πολιομυελίτιδας και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ευρέως σε όλο τον κόσμο.

Αν και δεν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από ιό πολιομυελίτιδας που προέρχεται από το εμβόλιο κατά τη χρήση του IPV, η δημιουργία του IPV οδηγεί σε δυνητικό κίνδυνο βιολογικού κινδύνου. Για να γίνει IPV, πρέπει να παραχθούν μεγάλοι όγκοι μολυσματικού ιού πολιομυελίτιδας και στη συνέχεια να απενεργοποιηθούν. Αυτή η μεγάλης κλίμακας παραγωγή του ιού της πολιομυελίτιδας έχει εγγενείς κινδύνους και οποιαδήποτε παραβίαση της βιοπεριορισμού σε έναν πληθυσμό με χαμηλή κάλυψη εμβολίων μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες καθώς ο ιός της πολιομυελίτιδας θα μπορούσε να επανεισαχθεί.

Πιο ασφαλή εμβόλια από ζυμομύκητες

Επομένως, οι στρατηγικές εμβολιασμού είτε με OPV είτε με IPV ενέχουν ένα ορισμένο επίπεδο κινδύνου. Και στις δύο περιπτώσεις, ο κίνδυνος είναι εκπληκτικά χαμηλός. Ωστόσο, εδώ και αρκετό καιρό οι επιστήμονες επιδιώκουν να αναπτύξουν νέες και ασφαλέστερες μεθόδους για τον εμβολιασμό κατά του ιού της πολιομυελίτιδας. Ένας πιθανός υποψήφιος για ένα νέο εμβόλιο πολιομυελίτιδας είναι η χρήση σωματιδίων που μοιάζουν με ιούς (VLPs).

Τα VLP συναρμολογούνται από τις πρωτεΐνες που αποτελούν το εξωτερικό κέλυφος του ιού, που ονομάζεται καψίδιο. Αυτό επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να αντιδράσει σε αυτό το άδειο κέλυφος και ενεργοποιεί μια προστατευτική απόκριση της ανοσολογικής μνήμης. Επομένως την επόμενη φορά που το ανοσοποιητικό σύστημα εκτεθεί σε ένα ιικό καψίδιο (όπως στην περίπτωση μιας ιογενούς λοίμωξης), μπορεί να δημιουργήσει μια αποτελεσματική απόκριση που ελέγχει και εξαλείφει γρήγορα τον ιό.

Επειδή τα VLP δεν περιέχουν γενετικό υλικό από τον ιό, είναι ασφαλή να παρασκευαστούν και να χρησιμοποιηθούν χωρίς τον κίνδυνο εξάπλωσης της πραγματικής ασθένειας. Αυτή η μέθοδος έχει ήδη χρησιμοποιηθεί πολύ αποτελεσματικά για την παραγωγή του εμβολίου για τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων.

Ένα επιπλέον πλεονέκτημα της χρήσης εμβολίων VLP για μια ασθένεια όπως ο ιός της πολιομυελίτιδας είναι η δυνατότητα παραγωγής VLP σε συστήματα παραγωγής όπως οι ζυμομύκητες. Στο Πανεπιστήμιο του Λιντς, δείξαμε ότι ζυμομύκητες μπορούν να κατασκευαστούν για να παράγουν VLP του ιού της πολιομυελίτιδας και στη συνέχεια να αναπτυχθούν σε μεγάλες ποσότητες.

Το σύστημα παραγωγής για αυτά τα VLP χρησιμοποιεί παρόμοια υποδομή με άλλες παρασκευές με βάση τη ζύμη, όπως η παρασκευή μπύρας. Αυτό σημαίνει ότι μεγάλες ποσότητες VLP μπορούν να παραχθούν γρήγορα και με ασφάλεια με πολύ οικονομικό τρόπο.