“Ένα παλιό τοπωνύμιο: Ποδαράδες, Μια καινούργια πατρίδα: Νέα Ιωνία”, του Χ. Σαπουντζάκη (Γ’ ΜΕΡΟΣ)

Άρθρο του Χάρη Σαπουντζάκη, Ιστορικού-Συγγραφέα στο Χ-τύπο

(Τα γεγονότα του 1923, 100 χρόνια πριν.)

Το τοπωνύμιο «Ποδαράδες» θα υπάρχει πάντα και για αρκετά χρόνια μετά, ως δηλωτικό του χώρου.

Τραγούδια, λαϊκά τραγούδια της εποχής, θα ακούσουμε να μιλούν για τους «Ποδαράδες» που είχαν όμορφες γυναίκες, σαν νεράιδες κλπ.

Κάθε βράδυ τριγυρνώ

από ένα συνοικισμό

Ποδονίφτη, Ποδαράδες

πούχει όμορφες, σαν νεράιδες..

ή

Στους Ποδαράδες έβαλα

σεβντά πολύ μεγάλο

κι ένα μαράζι, αμέτρητο

που δεν υπάρχει άλλο..

Αγάπησα ο δύστυχος

μια από τους Ποδαράδες

που είναι πολύ όμορφη

κι έχει…πολλούς παράδες.1

Ως «Νέα Ιωνία» θα θεωρείται πλέον το σημερινό λεγόμενο «Ιστορικό Κέντρο», λίγο διευρυμένο προς το «Κομμάτι Λαζάρου», προς Α. και τη συνοικία «Ειρήνη» προς Ν. Πλέον υπήρχαν οι συνοικίες Ελευθερούπολη, Νεάπολη, Σαφράμπολη, Ινέπολη και Περισσός, που δεν προσμετρώνται ακόμη ως αυτόνομες.

Η Καλογρέζα, προϋπήρχε του 1922. Θα γίνει μετά ανεξάρτητη Κοινότητα. Θα ενωθεί με τη Νέα Ιωνία το 1940, αφού ήδη από το 1934, η Νέα Ιωνία θα έχει γίνει δήμος: ο Δήμος Ν. Ιωνίας (18.1.1934. Φ.Ε.Κ. 22, τ. Α΄) της Κυβέρνησης Ζαΐμη.

Το 1923, αυτή η τόση σημαντική χρονιά για τον Συνοικισμό των Ποδαράδων θα κλείσει πανηγυρικά καθώς πια θα έχει και το όνομα «ΙΩΝΙΑ».

Μιλούμε για τα λεγόμενα «Εγκαίνια» που έγιναν την 9η Δεκεμβρίου 1923, ημέρα Κυριακή.

Η συνοικία με περισσότερη πια επισημότητα και πιο πολύ κόσμο θα υποδεχθεί τον Νικ. Πλαστήρα, τον Απ. Δοξιάδη, τον υπουργό Στρατιωτικών Κ. Μανέτα, τον Δήμαρχο Αθηναίων-να μην μας διαφεύγει ότι οι Ποδαράδες-Ιωνία δεν είναι παρά ένας συνοικισμός του Δήμου Αθηναίων-Σπύρο Πάτση.

Αλλά αυτή τη φορά παρών θα είναι ένας μεγάλος Αμερικανός φιλέλληνας ο Ερρίκος Μοργκεντάου2. Είναι Πρόεδρος της Ε.Α.Π., πρώτος Πρόεδρός της. Τ’ όνομα του θα είναι σεβαστό στους Σπαρταλήδες, αφού ως Πρέσβης των Η.Π.Α. στην Πόλη είχε προλάβει να γλιτώσει μια μεγάλη ομάδα επισήμων Σπαρταλήδων από την εξορία.

Ο αγιασμός, πάντα από τον Παπαϊωακείμ και μετά λόγοι των επισήμων, με πρώτο βέβαια τον Πλαστήρα, και μετά τον Απ. Δοξιάδη, ο οποίος κι επισήμως πλέον θ’ αναφερθεί στην ΙΩΝΙΑ. Αυτό το όνομα άλλωστε θα είναι γραμμένο, στον πίνακα πίσω από τους ιερείς.

Πολύ γρήγορα, σ’ έναν-δύο μήνες θα προστεθεί το ΝΕΑ και πλέον επίσημα ο συνοικισμός θα λέγεται ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ, αν και για μεγάλο διάστημα πολλοί θα χρησιμοποιούν το τοπωνύμιο «Ποδαράδες».

Κλείνοντας το 1923 η Νέα Ιωνία, αν λάβουμε υπόψη τη σημερινή της εικόνα, θα πρέπει να είχε 3-4.000 κατοίκους, αφού υπήρχαν 600-700 σπίτια.

Η απογραφή του 1928 έδωσε για τη Ν. Ιωνία (ιστορικό κέντρο) 14.500 κατοίκους. Σ’ αυτούς θα πρέπει να προστεθούν, κατά προσέγγιση:

Για την Ελευθερούπολη 2.500 κάτοικοι

» Σαφράμπολη 3.000 »

» Ινέπολη 1.500 »

» τον Περισσό 2.500 »

Η Καλογρέζα ανεξάρτητη είχε 2.200 κατοίκους!

Όλοι σχεδόν πρόσφυγες!

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) Ευαγγ. Αχλάδη: «Από τους Ποδαράδες στη Ν. Ιωνία». Έκδοση Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. Αθήνα, 2012.

2) Βάσος Βογιατζόγλου: «Η Σπάρτη της Μ. Ασίας». Έκδοση Ένωσης Σπάρτης Μ. Ασίας.

Ν. Ιωνία, 1992.

3) Εφραίμογλου-Πέτρου Γεωργία: «Χειροποίητο χαλί υφασμένο με μνήμες πολλές».

Ιδιωτική έκδοση, 2020.

4) Κορδέλας Ανδρέας: «Αι Αθήνα εξεταζόμεναι υπό υδραυλικήν έποψιν». Αθήνησι, 1879.

5) Άννα Λαμπρινού-Χριστοπούλου: «Ιωνία μάνα-Νέα Ιωνία κόρη». Έκδοση Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού». Αθήνα 2009.

6) ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.: «Νέα Ιωνία, 1923-2003: 80 χρόνια». Έκδοση ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Δ.Ν. Ιωνίας, 2004.

Κείμενα Χάρη Σαπουντζάκη.

7) Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου: «Αναμνήσεις από την πατρίδα μου, Σπάρτη Μ. Ασίας» (διασκευή Χάρη Σαπουντζάκη) Έκδοση Ένωσης Σπάρτης Μ. Ασίας.

8) Προσφυγική Κοινότης Ινεπόλεως: «Λεύκωμα». Αθήνα 1955.

9) Οι Σπαρταλήδες στην παλιά και τη νέα πατρίδα. «Λεύκωμα». Έκδοση Ένωσης Σπάρτης Μ. Ασίας.

10) Χάρη Σαπουντζάκη: «Η Νέα Ιωνία του χθες και του σήμερα». Ν. Ιωνία, 1980.

11) Χάρη Σαπουντζάκη-Μάκη Λυκούδη: «Τα πρώτα σχολεία των προσφύγων στη Νέα Ιωνία.

Έκδοση ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. 2008.

12) Χάρη Σαπουντζάκη-Λουκά Χριστοδούλου: «Η Νέα Ιωνία στο Μεσοπόλεμο». Έκδοση Ένωσης Σπάρτης Μ. Ασίας.

13) Λουκά Χριστοδούλου: «Η ιστορία των σωματείων της Ν. Ιωνίας» Εκδόσεις Μπαλτά, 2014.

14) Λουκά Χριστοδούλου: «Από τους Ποδαράδες, 1922…στη Νέα Ιωνία,1934» Εκδόσεις Μπαλτά 2021.