Ρεπορτάζ: Φθινόπωρο μεγάλων ανατροπών – Τρεις αλλαγές στις συντάξεις

*“Ρεκτιφιέ” στην Εισφορά Αλληλεγγύης
*Τι πρέπει να ξέρουν οι χήρες και οι χήροι
*Επικουρική και για ελεύθερους επαγγελματίες
*Συναγερμός στο υπουργείο Εργασίας

Νέα δεδομένα επιχειρεί να διαμορφώσει η κυβέρνηση στις συντάξεις, για να υπάρξουν λύσεις σε προβλήματα που έχουν τις ρίζες τους από την εποχή που η χώρα βίωσε τον εφιάλτη των μνημονίων.

Ο πρωθυπουργός από το βήμα της ΔΕΘ έδωσε το στίγμα των προθέσεων του, καθώς ανακοίνωσε αυξήσεις 2,2% – 2,5% στις συντάξεις αλλά και επίδομα έως 200 ευρώ τα Χριστούγεννα σε όσους συνεχίζουν να έχουν προσωπική διαφορά.

Στο υπουργείο Εργασίας έχει σημάνει συναγερμός, προκειμένου να “κλειδώσουν” αλλαγές που αφορούν σε τουλάχιστον τρία ακανθώδη θέματα που σύντομα θα πάρουν το δρόμο της δημόσιας διαβούλευσης.

Στο κυβερνητικό επιτελείο εκτιμούν ότι με τις ρυθμίσεις που θα έρθουν προς ψήφιση στην Ολομέλεια θα υπάρξει μια πρώτη απάντηση στο μείζον πρόβλημα της ακρίβειας που ταλανίζει τη μεγάλη πλειονότητα της κοινωνίας.

“Γαλάζιοι” βουλευτές έλεγαν στον “Χ-τύπο” ότι ο πρωθυπουργός έδωσε μια πρώτη γεύση των προθέσεων του από το βήμα της ΔΕΘ και εξέφραζαν τη βεβαιότητα ότι θα γίνει ότι το καλύτερο με βάση τις αντοχές της οικονομίας.

Σε κάθε περίπτωση, βασικοί στόχοι των ρυθμίσεων που θα έρθουν προς ψήφιση μέσω ενός νέου ασφαλιστικού είναι να δοθεί οριστική λύση στο θέμα με τις συντάξεις χηρείας και να μειωθεί η επιβάρυνση από τη λεγόμενη εισφορά αλληλεγγύης .

Στελέχη του υπουργείου Εργασίας τονίζουν ότι έχουν βρεθεί οι βέλτιστες επιλογές και για δύο θέματα και υπογραμμίζουν την ανάγκη ευρύτερων συναινέσεων, όταν οι ρυθμίσεις έρθουν προς ψήφιση στη Βουλή.

Στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο αναμένεται να περιληφθούν και ρυθμίσεις, οι οποίες θα αφορούν μεταξύ άλλων νέο τρόπο αναγνώρισης πλασματικών ετών στις επικουρικές που αφορά αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες

Ανατροπή στην ΕΑΣ

Η μεγάλη αλλαγή αφορά στη λεγόμενη Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ), καθώς αναμένεται βελτίωση που θα οδηγήσει σε αύξηση του εισοδήματος σε περίπου 5000.000 συνταξιούχους.

Η βελτιωμένη εκδοχή της ΕΑ, αφορά όλους όσοι έχουν εισόδημα άνω των 1.400 ευρώ και αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή από τον Ιανουαρίου του 2025, οδηγώντας σε έμμεση αύξηση αυτής της κατηγορίας των συντάξεων.

Στελέχη του υπουργείου Εργασίας τονίζουν ότι ήρθε η ώρα να μπει ένα τέλος σε ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα μέτρα της μνημονικής περιόδου, χωρίς όμως να χαθούν πολύτιμοι πόροι από το ασφαλιστικό σύστημα.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα υπάρξει αναμόρφωση στα κλιμάκια -σήμερα είναι 3-10% ανάλογα το ύψος του μηνιαίου εισοδήματος από συντάξεις-, καθώς το μέτρο που θα εφαρμοστεί πρέπει να είναι δημοσιονομικά ουδέτερο.

Κοινό μυστικό είναι, άλλωστε, ότι τα ετήσια έσοδα από την ΕΑΣ που τροφοδοτούν το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ) τα οποία ανέρχονται σε περίπου 730 εκατ. ευρώ.

Οι μηνιαίες παρακρατήσεις για την εισφορά αλληλεγγύης στις κύριες συντάξεις, διαμορφώνονται κλιμακωτά, ενώ παρακράτηση εφαρμόζεται και στις επικουρικές συντάξεις άνω των 300 ευρώ.

Το πρόβλημα είναι ότι το “τσεκούρωμα” μηδενίζει την αύξηση των συντάξεων και έτσι το καθαρό ποσό μετά την αύξηση και την παρακράτηση να είναι μικρότερο από το αρχικό.

Συνταξιούχος που λαμβάνει μηνιαίως 1.699, με αύξηση 3% για το 2024, έφτασε στα 751 ευρώ και υπέστη την κράτηση ΕΑΣ της δεύτερης κλίμακας με 6 %,κάτι που
σημαίνει ότι η αύξηση του μηδενίστηκε λόγω ΕΑΣ

Στόχος του υπουργείου Εργασίας είναι να δοθεί λύση που θα έχει ως αφετηρία το καθαρό ποσό μετά την όποια αύξηση να μην «πέφτει» κάτω από το προηγούμενο, διόρθωση που έχει χαμηλή επιβάρυνση ύψους 10-20 εκατ. ευρώ.

Η ρύθμιση θα κάνει σαφές πως όταν η εισφορά αλληλεγγύης κόβει κομμάτι της αύξησης ή προκαλεί μείωση της σύνταξης, τότε το κράτος θα την καλύπτει και ο συνταξιούχος θα παίρνει όλη την αύξηση.

Τα εναλλακτικά σενάρια που εξετάζονται για την ελάφρυνση της επιβάρυνσης στην ΕΑΣ είναι τα εξής:

-Μείωση των συντελεστών κατά 50%.
-Κατάργηση της εισφοράς για τις επικουρικές συντάξεις (με όφελος από 10 ευρώ έως 71 ευρώ τον μήνα.
-Η ΕΑΣ, να μην επιβάλλεται από το πρώτο ευρώ αλλά στο ποσό που υπερβαίνει το πλαφόν κάθε κλιμακίου, όπως δηλαδή συμβαίνει και με τους φορολογικούς συντελεστές στην φορολογία εισοδήματος.

Χηρείας

Οι συντάξεις χηρείας αφορούν ένα ακανθώδες θέμα το οποίο καλείται να λύσει εδώ και τώρα η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως, προκειμένου να μην υπάρξουν νέες δικαστικές περιπέτειες.

Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης, μάλιστα, τονίζουν ότι το θέμα εκκρεμεί εδώ και περίπου 4 χρόνια και έχει άμεση σχέση με το γεγονός ότι οι συντάξεις χηρείας στον ιδιωτικό τομέα δεν έχουν περικοπεί.

Εάν σκεφτεί κανείς ότι τόσο στον δημόσιο τομέα όσο στον ΟΓΑ το “τσεκούρωμα” έχει τεθεί σε εφαρμογή από το 2020, γίνεται σαφές ότι δεν μπορούν να εφαρμόζονται δύο μέτρα και δύο σταθμά.

Όπως γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για μια εξαιρετικά δύσκολη επιλογή, λόγω του ότι η κυβέρνηση έχει δεχτεί βαρύ πλήγμα, κάτι που προκύπτει και από τις ευρωεκλογές και από τις δημοσκοπήσεις.

Το Μαξίμου δεν επιθυμεί να βρεθεί αντιμέτωπο με νέο κύμα αντιδράσεων, που θα έχει επιπτώσεις στην εκλογική του απήχηση και για το λόγο αυτό αναζητά λύσεις οι οποίες δεν θα είναι επώδυνες.

Το θέμα αφορά 60.000 δικαιούχους συντάξεων χηρείας του ιδιωτικού τομέα μετά το 2016 στους οποίους δεν έχει εφαρμοστεί η διάταξη που προβλέπει περικοπή όπως και στον δημόσιο τομέα.

Η ρύθμιση ορίζει ότι η σύνταξη χηρείας” κουρεύεται” από το 70% της αρχικής στο 35% αν μετά την πρώτη τριετία από την καταβολή της, η χήρα, ή ο χήρος εργάζεται ή λαμβάνει δική του σύνταξη.

Η κα Κεραμέως καλείται να ισορροπήσει σε τεντωμένο σχοινί και στο πλαίσιο αυτό, η πρώτη παρέμβαση θα αφορά στις αναδρομικές μειώσεις ώστε να μην υπάρξει υπέρμετρη επιβάρυνση

Η λύση που φαίνεται να προκρίνεται είναι η επιστροφή όλων των αναδρομικών να γίνει σε πολλές δόσεις, προκειμένου το χρέος που έχουν να καταβληθεί με άνεση και χωρίς να τινάζεται στον αέρα ο οικογενειακός προϋπολογισμός.

Στο τραπέζι βρίσκονται και άλλα σενάρια, που προβλέπουν τα εξής:

1.  Στην περίπτωση κατά την οποία ο δικαιούχος σύνταξης χηρείας παίρνει και δική του σύνταξη, να έχει το δικαίωμα να επιλέξει η περικοπή να γίνει στη μικρότερη σύνταξη.
2. Να μην εφαρμοστεί η μείωση σε όσους εξακολουθούν να απασχολούνται από το 2024 και μετά ώστε να επικρατήσει ισονομία με τους υπόλοιπους συνταξιούχους που εργάζονται και δεν υφίστανται πλέον περικοπή της σύνταξης.
3. Η περικοπή να αφορά μόνο την εθνική σύνταξη των 426,17 ευρώ κι όχι το σύνολο της. μετά την 3ετία.
4. Η συγχώνευση των δύο εθνικών συντάξεων σε μία, καθώς οι δικαιούχοι σύνταξης χηρείας που έχουν ταυτόχρονα και δική τους σύνταξη παίρνουν δύο ανταποδοτικές και δύο εθνικές συντάξεις. Στο πλαίσιο αυτό, δεν θα καταργηθεί η δεύτερη εθνική σύνταξη αλλά θα μετατραπεί σε ποσό προσωπικής διαφοράς ώστε να ισχύσει ο νόμος που προβλέπει τη χορήγηση μιας εθνικής σύνταξης, ανεξαρτήτως αριθμού συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων.

Όπως γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες, κάτι που σημαίνει ότι οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο καθώς υπάρχει πολιτικό κόστος.

Πλασματικά για επικουρική

Νέα δεδομένα αναμένεται να διαμορφωθούν για αυτοαπασχολούμενους αλλά και ελεύθερους επαγγελματίες που θα έχουν τη δυνατότητα με ρύθμιση που θα μπει στο νέο ασφαλιστικό να αναγνωρίσουν πλασματικά έτη.

Η ρύθμιση που προωθείται και αφορά στη λήψη επικουρικής σύνταξης με εξαγορά πλασματικών ετών αναμένεται να είναι αντίστοιχη με εκείνες που ισχύουν για τη λήψη κύριας σύνταξης.

Η επικουρική ασφάλιση αφορά μισθωτούς εργαζομένους, με συνέπεια χιλιάδες συνταξιούχοι ελεύθεροι επαγγελματίες οι οποίοι στο παρελθόν είχαν και μισθωτή εργασία να μην μπορούν να λάβουν την επικουρική τους σύνταξη.

Αυτό ήταν απόρροια του ότι είτε δεν έχουν συμπληρώσει σε μισθωτή εργασία τις ελάχιστες 4.500 ημέρες επικουρικής ασφάλισης είτε δεν έχουν καταβληθεί ορθά στον επικουρικό φορέα οι προβλεπόμενες εισφορές.

Αναφορικά με τις προϋποθέσεις για τη λήψη επικουρικής σύνταξης είναι οι εξής:

-Η συμπλήρωση 3.600 ημερών πραγματικής ασφάλισης στον επικουρικό φορέα.
-Η εξαγορά με κόστος 6% επί των τελευταίων αποδοχών του ασφαλισμένου και ελάχιστες αποδοχές στο ύψος του κατώτατου μισθού.

Στην ουσία:

• Με την εξαγορά 900 ημερών επικουρικής ασφάλισης (3 έτη), κάποιος συνταξιούχος ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να λάβει και επικουρική σύνταξη.
• Το κατώτατο κόστος θα διαμορφωθείς τα 49,8 ευρώ το μήνα και θα μπορεί να φτάσει στα 1.729,8 ευρώ.

Η εξαγορά πλασματικών ετών στην επικουρική ασφάλιση συμφέρει τους ασφαλισμένους που έχουν καλές συντάξιμες αποδοχές με βάση τις εισφορές που είχαν πληρώσει στον επικουρικό φορέα.

Στην περίπτωση κατά την οποία οι συντάξιμες αποδοχές είναι πολύ χαμηλές, τότε δεν συμφέρει η εξαγορά, αφού η απόσβεση γίνεται σε βάθος χρόνου και η επικουρική σύνταξη είναι πολύ χαμηλή.

Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης τονίζουν ότι η εξαγορά πλασματικών ετών είναι συνυφασμένη με το ποσό της επικουρικής σύνταξης που θα λάβει ο συνταξιούχος, καθώς χαμηλό ποσό σύνταξης κάνει και την εξαγορά ασύμφορη.

Οι αιτήσεις εξαγορών ή αναγνώρισης πλασματικών ετών υποβάλλονται είτε πριν είτε με την αίτηση συνταξιοδότησης, ανεξάρτητα από το έτος με τις διατάξεις του οποίου επιθυμεί ο ασφαλισμένος να θεμελιώσει δικαίωμα.

Στα σκαριά

Στο νέο ασφαλιστικό εκτός απροόπτου αναμένεται να κατατεθεί ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία θα υπάρχουν ενιαίοι κανονισμοί στις παροχές σε χρήμα για όλα τα ταμεία που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ.

Με την έκδοση του ενιαίου κανονισμού, οι γενναιόδωρες παροχές που εξακολουθούν να καταβάλλονται παρά την ενοποίηση των ταμείων, θα περιοριστούν, με στόχο να φθάσουν πιο κοντά στις παροχές του ΙΚΑ.

Στα σκαριά βρίσκεται επίσης και ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, καθώς, όπως έχει γράψει ο “Χ-τύπος”, οι συντάξιμες αποδοχές των ασφαλισμένων που αποτελούν τη βάση υπολογισμού της ανταποδοτικής θα αυξάνονται διαφορετικά.

Θα συνδέεται με το ποσοστό αύξησης του δείκτη μισθών των εργαζομένων και η εκτίμηση είναι ότι νέος τρόπος υπολογισμού θα δώσει υψηλότερες συντάξεις, καθώς η αύξηση στους μισθούς είθισται να κινείται πάνω από τον πληθωρισμό.