Κεντρικό Θέμα
Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς: Τι πρέπει να προσέχουμε
Ωστόσο, η καρδιά δεν πεθαίνει πάντα, ραγίζει κιόλας στην κυριολεξία, κυρίως όταν βιώνουμε στρες
Μαθαίνουμε για ραγισμένες καρδιές από πολύ μικρή ηλικία. Πολλά παιδικά βιβλία και κινούμενα σχέδια απεικονίζουν την καρδιά σπασμένη σε δύο κομμάτια. Οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν μεταφορικά μια ραγισμένη καρδιά με μια αποτυχημένη σχέση, αλλά υπάρχουν ακόμη περισσότερες αιτίες που κυριολεκτικά οδηγούν στο σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς ή αλλιώς Takotsubo.
Η ονομασία του συνδρόμου προέρχεται από την ιαπωνική λέξη “takotsubo” που αναφέρεται σε ένα δοχείο-παγίδα για καλαμάρια των ψαράδων στην Ιαπωνία, καθώς το σχήμα της καρδιάς κάποιου/ας που υποφέρει από το σύνδρομο θυμίζει το σχήμα αυτού του δοχείου.
Αν και είναι λίγο μυστηριώδες, το σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς είναι πράγματι αληθινό. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2018 , η πάθηση επηρεάζει 15 έως 30 άτομα ανά 100.000 ετησίως και από ό,τι φαίνεται, σε θέματα καρδιάς, οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες. Σύμφωνα με έρευνα του Χάρβαρντ, πάνω από το 90% των περιπτώσεων που αναφέρονται με το σύνδρομο αφορούν γυναίκες ηλικίας 58 έως 75 ετών. Η έρευνα δείχνει επίσης, ότι έως και το 5% των γυναικών για τις οποίες υπάρχει υποψία καρδιακής προσβολής υποφέρουν από αυτή την διαταραχή.
Γενικότερα, ο κίνδυνος εμφάνισης της πάθησης 5πλασιάζεται μετά την ηλικία των 55 ετών. Ενώ το σύνδρομο έχει αναφερθεί σε νεότερες γυναίκες, σε άνδρες ακόμη και σε παιδιά, η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών είναι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Ο ακριβής λόγος για αυτό είναι άγνωστος, αλλά πιστεύεται ότι καθώς οι γυναίκες μεγαλώνουν, μειώνονται και τα οιστρογόνα που προστατεύουν την καρδιά από τις βλαβερές επιπτώσεις των ορμονών του στρες και έτσι γίνονται ιδιαίτερα ευάλωτες σε αυτό.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη αυτής της πάθησης περιλαμβάνουν ιστορικό άγχους, κατάθλιψης ή νευρολογικής νόσου.
Τι είναι το σύνδρομο
Η μυοκαρδιοπάθεια Takotsubo περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1990 στην Ιαπωνία και μπήκε στην επιστημονική βιβλιογραφία μετά το 2000 ως ένα παροδικό σύνδρομο καρδιακής ανεπάρκειας. Συγκεκριμένα, προκαλεί αλλαγή στο σχήμα και στο μέγεθος της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, του κύριου θαλάμου που γεμίζει με αίμα. Αυτό αποδυναμώνει τον καρδιακό μυ και τον κάνει να μην αντλεί το αίμα όπως θα έπρεπε.
Η πάθηση εμφανίζεται συνήθως ως αποτέλεσμα ενός σοβαρού συναισθηματικού ή σωματικού στρες, όχι απαραίτητα αρνητικού. Και μια μεγάλη χαρά μπορεί να προκαλέσει Takotsubo. Ωστόσο, εκτιμάται ότι περίπου το 30% των ανθρώπων δεν είναι σε θέση να προσδιορίσουν την αιτία που το προκάλεσε.
Τα συμπτώματα μπορεί συχνά να είναι παρόμοια με τα συμπτώματα καρδιακής προσβολής, συμπεριλαμβανομένου του ξαφνικού έντονου πόνου στο στήθος ή της δύσπνοιας, αλλά η μυοκαρδιοπάθεια Takotsubo είναι μια εντελώς διαφορετική κατάσταση και σε αντίθεση με το έμφραγμα, οι ασθενείς δεν υποφέρουν από απόφραξη των αρτηριών που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα.
«Το σύνδρομο Takotsubo μπορεί να μας ξεγελάσει γιατί μιμείται τα κλασικά συμπτώματα της καρδιακής προσβολής, δηλαδή συνοδεύεται από σοβαρή πίεση, βάρος ή πόνο στο στήθος, τα οποία προκύπτουν συνήθως από απόφραξη σε μια στεφανιαία αρτηρία η οποία εμποδίζει το αίμα να φτάσει στον καρδιακό μυ. Η μυοκαρδιοπάθεια Takotsubo μπορεί να παρουσιάσει τα ίδια ξαφνικά καρδιακά συμπτώματα ακόμα και όταν οι στεφανιαίες αρτηρίες είναι καθαρές. Μερικές φορές τα άτομα με σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς βιώνουν λιγότερο δραματικό πόνο στο στήθος, αλλά μπορεί να έχουν δύσπνοια, ξαφνική εμφάνιση έντονης κόπωσης, κρύο ιδρώτα ή ζαλάδα. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν χωρίς μακροχρόνια καρδιακή βλάβη», περιγράφει ο Δρ Ηλίας Κοσμάς, Ειδικός Καρδιολόγος και Επιστημονικός Συνεργάτης του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου.
Τι προκαλεί το σύνδρομο takostsubo
Η ακριβής αιτιολογία του συνδρόμου δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί, αλλά η επικρατούσα άποψη είναι η αύξηση των ορμονών του στρες, όπως για παράδειγμα η αδρεναλίνη που ουσιαστικά «ζαλίζει» την καρδιά προκαλώντας αλλαγές στα κύτταρα του μυοκαρδίου ή στα στεφανιαία αγγεία (ή και στα δυο) που εμποδίζουν την σύσπαση της αριστερής κοιλίας.
Συγκεκριμένα όταν το άτομο αντιμετωπίζει ένα αγχωτικό γεγονός, το σώμα παράγει ορμόνες και πρωτεΐνες που προορίζονται να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του στρες. Ο καρδιακός μυς μπορεί να κατακλυστεί από μια υπερβολική ποσότητα αδρεναλίνης για παράδειγμα, που παράγεται ξαφνικά ως απόκριση στο στρες, η οποία μπορεί να προκαλέσει στένωση των μικρών αρτηριών που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα, προκαλώντας προσωρινή μείωση της ροής του αίματος προς αυτήν.
Εναλλακτικά, η αδρεναλίνη μπορεί να συνδεθεί απευθείας με τα καρδιακά κύτταρα, προκαλώντας την είσοδο μεγάλων ποσοτήτων ασβεστίου σε αυτά εμποδίζοντάς τα να λειτουργήσουν σωστά.
Γενικά μια ξαφνική πτώση της αρτηριακής πίεσης, μια σοβαρή ασθένεια, μια χειρουργική επέμβαση ή μια ιατρική διαδικασία (π.χ. τεστ καρδιακού στρες), η ενδοοικογενειακή βία και η σωματική κακοποίηση, μια κρίση άσθματος, τα κακά μαντάτα, όπως π.χ. μια διάγνωση για καρκίνο, ένα ατύχημα, μια απροσδόκητη απώλεια, μια ασθένεια ή ένας τραυματισμός στενού συγγενή, φίλου ή κατοικίδιου ζώου, μια οικονομική καταστροφή, μια ερωτική απογοήτευση, ένας έντονος φόβος, το στρες για μια δημόσια εμφάνιση, ακόμη και μια αναπάντεχη χαρά μπορούν να προκαλέσουν σύνδρομο Takotsubo.
«Επειδή τα συμπτώματα του Takotsubo δεν διακρίνονται από αυτά της καρδιακής προσβολής, ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) δεν αρκεί. Απαιτούνται απεικονιστικές μελέτες και άλλα μέτρα για τον αποκλεισμό καρδιακής προσβολής. Για να λάβουν μια οριστική διάγνωση, οι κλινικοί γιατροί αναζητούν κυρίως σημάδια απόφραξης στις στεφανιαίες αρτηρίες που είναι η πιο κοινή αιτία καρδιακών προσβολών ή μια απεικόνιση που να δείχνει μη φυσιολογικές κινήσεις στα τοιχώματα της αριστερής κοιλίας. Η πιο συχνή ανωμαλία στην μυοκαρδιοπάθεια Takotsubo και αυτή που δίνει και το όνομά της στη διαταραχή είναι το μπαλόνι στο κάτω μέρος της αριστερής κοιλίας (κορυφή).
Κατά τη συστολή, αυτή η διογκωμένη κοιλία μοιάζει με ένα tako-tsubo, δηλαδή με το δοχείο των Ιαπώνων ψαράδων. Ένας άλλος όρος για τη διαταραχή είναι το apical ballooning syndrome, (ABS)», εξηγεί ο καρδιολόγος Ηλίας Κοσμάς.
Τα πολλά πρόσωπα του συνδρόμου takotsubo
Τα τελευταία χρόνια και κυρίως μετά την έναρξη της πανδημίας, η συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου Takotsubo 8πλασιάστηκε. Παλαιότερα θεωρούνταν μια καλοήθης αυτοπεριοριζόμενη πάθηση, αλλά τα νέα στοιχεία έρχονται σε αντίθεση με αυτήν την πεποίθηση αφού τα ποσοστά των ενδονοσοκομειακών, βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επιπλοκών της πάθησης είναι συγκρίσιμα με αυτά του οξέος στεφανιαίου συνδρόμου.
Τα τελευταία χρόνια, ένας μικρός αριθμός ασθενών με COVID-19 ανέπτυξαν σύνδρομο μυοκαρδιοπάθειας Tatsokubo, όπως και ορισμένοι/νες που βίωσαν συναισθηματικό στρες κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Μια μελέτη σύνδεσε την κατάσταση μιας γυναίκας με μια ανεπιθύμητη αντίδραση στο εμβόλιο κατά της COVID-19.
Η αύξηση των περιπτώσεων συνέπεσε με «πολλά πρόσωπα» της πάθησης που το καθένα είχε τις δικές του σπάνιες επιπλοκές και μεταβλητές που προκαλούν σύγχυση και που μπορεί να καθυστερήσουν την διάγνωση ή την διαχείριση των επιπλοκών.
Για παράδειγμα, το Takotsubo μαζί με δυναμική απόφραξη της οδού εκροής της αριστερής κοιλίας (LVOTO) μπορεί να δημιουργήσει ένα δύσκολο σενάριο διαχείρισης. Οι παροδικές κοιλιακές αρρυθμίες στο σύνδρομο είναι συχνές, αλλά ο καρδιακός κολποκοιλιακός αποκλεισμός (CHB) μαζί με Takostubo είναι μια σπάνια, σοβαρή επιπλοκή. Ο αυτόματος διαχωρισμός στεφανιαίας αρτηρίας (SCAD) που είναι μια υποδιαγνωσμένη περίπτωση και πολύ σπάνια, μπορεί να συνυπάρχει με το Takotsubo, καθιστώντας την διάγνωση και την διαχείριση του συνδρόμου εξαιρετικά περίπλοκη.
Έχει επίσης περιγραφεί περίπτωση ασθενούς που είχε σύνδρομο Takotsubo, το οποίο φαινόταν ως Brugada, που είναι μια γενετική διαταραχή στην οποία η ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς είναι ακανόνιστη. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών αρρυθμιών και αιφνίδιου καρδιακού θανάτου. Σε σπάνιες επίσης περιπτώσεις, το σύνδρομο Takotsubo μπορεί να εμπλέκεται με θρόμβο κορυφής αριστερής κοιλίας ή με διάταση στα μέσα αριστερής κοιλίας.
Όπως και να έχει το σύνδρομο Takotsubo αποτελεί μια διαγνωστική πρόκληση για τους κλινικούς γιατρούς, οι οποίοι θα πρέπει να γνωρίζουν τα πολλά πρόσωπα της πάθησης που μπορεί να περιπλέξουν την διάγνωση και την θεραπεία.
Πεθαίνει κάποιος/α από σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς;
Οι περισσότερες από τις ανωμαλίες στην συστολική λειτουργία και στην κίνηση του τοιχώματος της κοιλίας της καρδιάς που συνοδεύουν το σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς εξαφανίζονται σε μία έως τέσσερις εβδομάδες. Τα περισσότερα άτομα που το βιώνουν αναρρώνουν πλήρως μέσα σε δύο μήνες και διατρέχουν χαμηλό κίνδυνο να το βιώσουν ξανά.
«Περίπου το 10% των ασθενών με σύνδρομο Takotsubo μπορεί να εμφανίσουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια. Αυτό σημαίνει ότι, παρόλο που αναρρώνουν από το πρώτο επεισόδιο, υπάρχει πιθανότητα να ξαναπαρουσιάσουν το σύνδρομο αργότερα στη ζωή τους. Οι επανειλημμένες κρίσεις Takotsubo είναι πιο συχνές σε άτομα που συνεχίζουν να βιώνουν έντονο άγχος ή έχουν υποκείμενες ψυχικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη ή χρόνιο άγχος», λέει ο καρδιολόγος.
Σε μια πρόσφατη μελέτη στην Ν. Ζηλανδία με 472 ασθενείς με Takotsubo, επέζησαν 467. Από αυτούς υποτροπίασαν 45 (9,6%) ασθενείς (με μέση ηλικία 62,3), και όλες γυναίκες.
Το διάμεσο χρονικό διάστημα από το πρώτο συμβάν έως την πρώτη υποτροπή ήταν 3,14 έτη. Στις 27 (60%) από τις 45 ασθενείς όλα τα συμβάντα οφείλονταν σε έναν στρεσογόνο παράγοντα. Στις 18 από τις 45 ο τύπος του αυτού του στρεσογόνου παράγοντα διέφερε μεταξύ του πρώτου και του υποτροπιάζοντος συμβάντος. Δεκατρείς από αυτές (28,9%) είχαν διαφορετική υπερηχοκαρδιογραφική παραλλαγή του συνδρόμου κατά την πρώτη υποτροπή. Όλες οι ασθενείς με υποτροπιάζον σύνδρομο έλαβαν εξιτήριο ζωντανές, αλλά 4 πέθαναν αργά μετά το εξιτήριο από την πρώτη υποτροπή, όλες εκτός από μια από μη καρδιακή αιτία.
Η μελέτη καταλήγει στο ότι 1 στους 10 ασθενείς με Takotsubo εμφανίζει υποτροπιάζοντα περιστατικά, τα οποία μπορεί να συμβούν πολλά χρόνια αργότερα, και ότι τόσο ο τύπος του στρεσογόνου παράγοντα όσο και η ηχοκαρδιογραφική παραλλαγή μπορεί να διαφέρουν κατά το επαναλαμβανόμενο συμβάν.
Πώς γιατρεύεται;
«Επί του παρόντος, δεν υπάρχει συναίνεση ειδικών για το πώς πρέπει να θεραπεύεται το σύνδρομο Takotsubo. Αντίθετα, χρησιμοποιούνται τα ίδια φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία άλλων καρδιακών παθήσεων, όπως καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιακές προσβολές. Ωστόσο, το σύνδρομο Takotsubo δεν είναι το ίδιο με αυτές τις καρδιακές παθήσεις», λέει ο Δρ Ηλίας Κοσμάς.
Στην πρώτη συγκριτική μελέτη ασθενών με Takotsubo με ασθενείς με καρδιακή προσβολή και με τον γενικό πληθυσμό για περισσότερα από πέντε χρόνια, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι θεραπείες καρδιάς που χορηγούνται μετά το Takotsubo δεν προστατεύουν τους ασθενείς.
Ερευνητές από τη Μονάδα Καρδιολογίας και Καρδιαγγειακής Έρευνας του Πανεπιστημίου του Αμπερντίν, με επικεφαλής την καθηγήτρια Dana Dawson, ανέλυσαν αρχεία υγείας από 3.720 άτομα στη Σκωτία και διαπίστωσαν ότι σε ασθενείς με σύνδρομο Takotsubo, οι γιατροί συνταγογραφούσαν την ίδια φαρμακευτική αγωγή με ασθενείς με καρδιακή προσβολή.
Ενώ αυτή η προσέγγιση λειτούργησε για ασθενείς με καρδιακή προσβολή, αυτά τα φάρμακα δεν βελτίωσαν το ποσοστό επιβίωσης εκείνων με σύνδρομο Takotsubo, οι οποίοι ήταν πιο πιθανό να πεθάνουν σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό και παρέμειναν εξίσου ευάλωτοι με τους ασθενείς που είχαν υποστεί καρδιακή προσβολή.