Λαχταρώ – Sarah Kane

Χριστίνα Κατωπόδη

Πώς μπορεί κάποιος να μιλήσει για τον έρωτα, όταν δεν χωρά σε λέξεις; Η Σάρα Κέιν δεν τον περιγράφει. Τον κραυγάζει. Τον γδέρνει. Τον αποδομεί. Κι όμως, στο τέλος, τον εξυψώνει. Και μαζί του, εξυψώνει τον άνθρωπο —τόσο μικρό, τόσο αβοήθητο, αλλά τόσο ικανό να νιώσει κάτι που ξεπερνά τον εαυτό του.

Το «Λαχταρώ» (Crave), το τέταρτο έργο της Σάρα Κέιν, είναι ένας μονόλογος φτιαγμένος από αποσπάσματα, φωνές, απελπισίες, αναμνήσεις και εμμονές. Δεν υπάρχει πλοκή, δεν υπάρχει χώρος ή χρόνος, δεν υπάρχουν σταθερές ταυτότητες. Υπάρχει μονάχα η γλώσσα. Η γλώσσα ως σώμα, η γλώσσα ως εξομολόγηση, η γλώσσα ως απελπισμένη προσπάθεια να κρατηθείς από κάτι. Να μην καταρρεύσεις.

Από το τραύμα στην ποίηση: το σύμπαν της Κέιν

Η Σάρα Κέιν έγραψε το Crave το 1998, ένα μόλις χρόνο πριν δώσει τέλος στη ζωή της, σε ηλικία μόλις 28 ετών. Είχε ήδη σοκάρει το θεατρικό κοινό με έργα όπως το Blasted και το Cleansed, που χαρακτηρίστηκαν ως δείγματα της λεγόμενης “in-yer-face” σκηνής θεάτρου που επιτίθεται ευθέως στον θεατή, προκαλώντας, σοκάροντας, αποκαλύπτοντας.

Το Crave, ωστόσο, είναι διαφορετικό. Είναι πιο εσωτερικό. Πιο ποιητικό. Εδώ η βία δεν είναι σωματική —είναι συναισθηματική. Είναι η βία της επιθυμίας, της μοναξιάς, της απώλειας. Είναι η βία του να μην μπορείς να αγαπήσεις όπως θα ήθελες. Να μην μπορείς να σωθείς, ούτε να σώσεις.

Οι φωνές των χαρακτήρων —που δεν έχουν καν ονόματα, μόνο γράμματα (A, B, C, M)— μπλέκονται, συγχωνεύονται, συγκρούονται. Είναι οι πολλαπλές πτυχές μιας διαλυμένης συνείδησης. Είναι σαν να ακούμε τις σκέψεις ενός ανθρώπου στο απόλυτο όριο.

Το απόσπασμα που γίνεται καρδιά

Ο εκτενής μονόλογος που βρίσκεται προς το τέλος του έργου είναι ίσως από τα πιο συγκλονιστικά κείμενα που έχουν γραφτεί για τον έρωτα. Όχι τον εξιδανικευμένο έρωτα. Αλλά τον έρωτα της καθημερινότητας, της έγνοιας, της εμμονής, του φόβου, της απελπισίας, της επιθυμίας να χαθείς μέσα στον άλλον για να αντέξεις τον εαυτό σου.

“Και κάπως με κάποιο τρόπο να σου εκφράζω έστω και λίγο / Τον ακάθεκτο / Τον ακατάλυτο / Τον ακατάσβεστο… Έρωτά μου για σένα.”

Εδώ η Κέιν παύει να γράφει με λόγια. Γράφει με ανάσες. Με κραυγές. Με δάκρυα. Είναι μια αποθέωση του έρωτα που δεν αντέχεται. Που σε λυτρώνει και σε καταστρέφει. Που δεν χωρά στη γλώσσα —κι όμως προσπαθεί να μιλήσει.

Ένα κείμενο γραμμένο από κάποιον που ήξερε τι σημαίνει να χάνεις το όριο ανάμεσα στο «εγώ» και το «εσύ». Που ήξερε τι σημαίνει ο έρωτας όταν γίνεται συντριβή — όχι ρομάντζο.

 Ένας εσωτερικός διάλογος, μια διασπασμένη ταυτότητα που παλεύει με τον πόθο, την απώλεια, την αυτοκαταστροφή, την ελπίδα.

Ο μονόλογος που πάντα με συγκλόνιζε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο. Ένα ποτάμι από επιθυμίες, από απλές καθημερινές κινήσεις που κρύβουν το βάθος της πιο μεγάλης αγάπης. Δεν έχει τίποτα μεγαλειώδες στην επιφάνειά του — δεν έχει βαρύγδουπα λόγια, ούτε εντυπωσιακές εικόνες. Και όμως, είναι ένας ύμνος στον έρωτα που τα χωρά όλα:

Είναι σχεδόν ανυπόφορο να το διαβάζεις μεγαλόφωνα. Είναι μια εξομολόγηση τόσο ακατέργαστη, τόσο ειλικρινής, που νιώθεις πως κρυφοκοιτάς κάτι ιδιωτικό. Και όμως, αυτό είναι το μεγαλείο του: ότι μιλά για όλους μας.

Η Κέιν αυτοκτόνησε λίγο καιρό μετά τη συγγραφή αυτού του έργου. Και πολλοί έσπευσαν να διαβάσουν το έργο μέσα από το πρίσμα της κατάθλιψης. Μα το «Λαχταρώ» δεν είναι μια παραίτηση. Είναι μια πράξη αντίστασης μέσα από την ευθραυστότητα. Είναι μια προσπάθεια να συγκρατηθεί κάτι που διαλύεται. Είναι μια προσευχή, μια λαχτάρα που γίνεται κραυγή