Άμεση αντιμετώπιση παθογενειών κράτους- αγοράς για “RESTART’ στην ανακύκλωση

• του Αλέξη Μαυραγάνη – Πρόεδρος Συνδέσμου Βιώσιμης Ανάπτυξης Πόλεων (Σ.Β.Α.Π)

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2025 έχει ως κεντρικό θέμα «Βάλε τέλος στην Πλαστική Ρύπανση», αναδεικνύοντας την επιτακτική ανάγκη για άμεση δράση με έμφαση στην αποτελεσματική διαχείριση των πλαστικών μέσω διαλογής στην πηγή (ΔσΠ) και ενίσχυσης της κυκλικής οικονομίας.

Παράλληλα, η πλαστική ρύπανση επηρεάζει καταστροφικά τη βιοποικιλότητα. Πολλά είδη άγριας ζωής, όπως πτηνά, θαλάσσια θηλαστικά και ψάρια, παγιδεύονται σε πλαστικά ή καταναλώνουν πλαστικά απόβλητα, οδηγώντας συχνά σε τραυματισμούς ή θανάτους, με συνέπειες στη συνολική οικολογική ισορροπία.

Η Διαλογή στην Πηγή, δηλαδή ο διαχωρισμός των απορριμμάτων από τους ίδιους τους πολίτες εκεί που παράγονται, αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιτυχία κάθε συστήματος ανακύκλωσης. Αυτή η πρακτική μειώνει την ποσότητα των απορριμμάτων που καταλήγουν στους χώρους ταφής, εξοικονομεί φυσικούς πόρους και περιορίζει σημαντικά τα κόστη επεξεργασίας και διάθεσης των απορριμμάτων.

Τα οφέλη από την κυκλική οικονομία είναι σημαντικά και πολυδιάστατα:

• Μείωση του κόστους διαχείρισης των απορριμμάτων για τις τοπικές αρχές.

• Δημιουργία θέσεων εργασίας στον τομέα της διαχείρισης και ανακύκλωσης.

• Αύξηση της αποδοτικότητας των πόρων, μείωση της ζήτησης πρώτων υλών και προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.

Σήμερα, στη χώρα μας και ιδιαίτερα στην Αττική, ζούμε μια φάση δραματικής υποχώρησης των προοπτικών της ανακύκλωσης, κατάσταση που μπορεί να αναταχθεί και να αναστραφεί υπέρ της Διαλογής στην Πηγή, μόνο εάν το κράτος (ΥΠΕΝ ΕΟΑΝ Περιφέρεια) και τα αρμόδια Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (Συστήματα Ανακύκλωσης Συσκευασιών), που έχουν τεράστιες ευθύνες για το σημερινό ζοφερό τοπίο, συνεργαστούν καλόπιστα με τους δήμους και τις τοπικές κοινωνίες σε όλη την επικράτεια και τους εμπιστευθούν μέσα και πόρους για μια σύγχρονη διαχείριση απορριμμάτων (ΑΣΑ) που στοχεύει στην μείωση των αποβλήτων και στην παραγωγή δευτερογενών προϊόντων από αυτά.

• Η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να υιοθετήσει συγκεκριμένες, οικονομικά βιώσιμες λύσεις:

• Δημιουργία απλών και εύκολα προσβάσιμων σημείων διαλογής στην πηγή (π.χ. κάδοι ανακύκλωσης σε δημόσιους χώρους και σχολεία).

• Εφαρμογή προγραμμάτων ανταποδοτικών κινήτρων για πολίτες που συμμετέχουν ενεργά στη διαλογή και ανακύκλωση (π.χ. μείωση δημοτικών τελών ή παροχή μικρών ανταμοιβών).

• Συνεργασίες με τοπικές επιχειρήσεις για την αξιοποίηση των ανακυκλωμένων υλικών, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας.

• Εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που τονίζουν τη σημασία της διαλογής στην πηγή, τα οφέλη της ανακύκλωσης, τους κινδύνους από το πλαστικό και τις οικονομικές δυνατότητες της κυκλικής οικονομίας.

• Υιοθέτηση πολιτικών για τη σταδιακή κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης, ενισχύοντας τη χρήση βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων.

Με τη σωστή εφαρμογή αυτών των επιλογών, η Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ βαθμού — εφόσον απελευθερωθεί από τη γάγγραινα των γνωστών και διαρκώς επιδεινούμενων τα τελευταία χρόνια κρατικών παθογενειών, και κυρίως εάν οι Δήμοι ενισχυθούν ουσιαστικά σε επίπεδο οικονομικής και διοικητικής αυτοτέλειας, αντί να εξαρτώνται από τις βουλές άλλων φορέων της διοίκησης και της αγοράς (παραγωγοί συσκευασιών, συστήματα ανακύκλωσης συσκευασιών κλπ) — μπορεί να επιτύχει άμεσα και χειροπιαστά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης και, συνολικά, στον τομέα της ανακύκλωσης, προστατεύοντας την υγεία των πολιτών, διαφυλάσσοντας τη βιοποικιλότητα, ενισχύοντας την τοπική οικονομία και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων.