Oμοφοβία: Μια μάστιγα της εποχής;

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ομοφοβίας που ήταν χθες 17 Μαϊου είναι σημαντικό να πούμε δυο λόγια για αυτό το φαινόμενο, που τείνει να παίρνει τεράστιες διαστάσεις, ακόμα και στις μέρες μας, ειδικά μέσα στο σχολικό πλαίσιο.

Είναι γνωστό πως τα παιδιά πολλές φορές τείνουν να γίνονται σκληρά και επικριτικά και μέσα στην ανωριμότητα, την άγνοια και την παρορμητικότητα που συχνά  τα διακατέχει, να εκφράζονται ρατσιστικά απέναντι σε άλλους συνομηλίκους τους. Σαφώς και το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης της ανατροφής των παιδιών το έχει πρώτα απ’ όλα η οικογένεια και κυρίως οι γονείς, που αποτελούν πρόσωπα ταύτισης και μίμησης για τα παιδιά, μέσα από τη στάση και τη συμπεριφορά τους. Ωστόσο, είναι γεγονός πως το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους τα παιδιά το περνούν ουσιαστικά, μέσα στο σχολικό πλαίσιο, όπου δέχονται διάφορες επιρροές, μέσα από την αλληλεπίδρασή και την συναναστροφή τους με τα άλλα παιδιά, αλλά και τους εκπαιδευτικούς.
Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε περιστατικά, ομοφοβίας μεταξύ των μαθητών. Η ομοφοβία εκφράζεται μέσα από εκρήξεις θυμού, βίας, είτε λεκτικής είτε σωματικής, την αποδοκιμασία, τις διακρίσεις ή ακόμα και το μίσος, απέναντι στα άτομα που νιώθουν έλξη προς το ίδιο φύλο. Οι λόγοι για τους οποίους αυτά τα φαινόμενα εμφανίζονται ακόμα στις μέρες μας, έχουν τις ρίζες τους κυρίως στην έλλειψη παιδείας, την απουσία σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, τις θρησκευτικές εγγραφές, την ελλιπή ενημέρωση γύρω από θέματα που αφορούν την ομοφυλοφιλία, κ.α. Για να μειωθούν λοιπόν, αυτές οι συμπεριφορές στα σχολεία και όχι μόνο, πρέπει και οι εκπαιδευτικοί να αναλάβουν δράση. Σαφώς δεν αρκεί μόνο αυτό, προκειμένου να εξαλειφθεί ένα τόσο σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, αλλά σίγουρα υπάρχουν ορισμένες ενέργειες που θα μπορούσαν να συνδράμουν τουλάχιστον, στην ευαισθητοποίηση των μαθητών σε τέτοιου είδους ζητήματα και στην  μείωση των ομοφοβικών συμπεριφορών, οι συνέπειες των οποίων είναι τις πιο πολλές φορές τραγικές για τα παιδιά που τις υφίστανται.

Συνοπτικά θα αναφέρουμε, πως τα παιδιά που δέχονται σχολικό εκφοβισμό και δη, εξ’ αιτίας του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης, άγχους, σχολικής διαρροής, ακόμα και αυτοκτονίας. Επειδή λοιπόν, πρέπει να αναγνωρίσουμε κάποια στιγμή την σοβαρότητα του φαινομένου αυτού και να σταματήσουμε να κλείνουμε τα αυτιά και τα μάτια μας, όταν αυτά συμβαίνουν μπροστά μας, παρακάτω δίνονται ορισμένες οδηγίες, κυρίως για τους εκπαιδευτικούς που καλούνται να αντιμετωπίσουν μία τέτοια δυσάρεστη κατάσταση:
Να παρεμβαίνετε: δυστυχώς, δεν είναι λίγες οι φορές, όπου οι εκπαιδευτικοί υιοθετούν μία παθητική στάση απέναντι στους διαπληκτισμούς μεταξύ των παιδιών και μπορεί να σκέφτονται, για παράδειγμα «Όχου, που να μπλέκω τώρα», «Παιδιά είναι, δεν τρέχει και τίποτα», «Δεν αφορά εμένα, δεν θα ανακατευτώ». Αυτό όμως δεν πρέπει να συμβαίνει. Είναι σημαντικό από την έναρξη της σχολικής χρονιάς να υπάρχουν κανόνες μέσα στην τάξη και να εξηγεί ο εκπαιδευτικός πως δεν επιτρέπεται κανένα ρατσιστικό σχόλιο, για την καταγωγή, την σεξουαλική ταυτότητα κάθε ατόμου, κ.α. Οποιοδήποτε σχόλιο ή συμπεριφορά που δείχνει διάκριση, μίσος, εμπάθεια και επιθετικότητα θα πρέπει να τιμωρείται και να συζητάτε στην τάξη, τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό (συζητήσεις περί ισότητας, ανθρώπινων δικαιωμάτων, κ.α.).
Κάντε τουλάχιστον ένα μάθημα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα παιδιά, όπου θα τους ενημερώσετε και για θέματα που αφορούν την ομοφυλοφιλία, τονίζοντας πως ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι γενετικά προκαθορισμένος στις πιο πολλές περιπτώσεις και επομένως, δεν είναι κάτι που πρέπει ή μπορεί να αλλάξει.
Συζητήστε ανοιχτά με τους μαθητές: αφιερώστε κάποιες ώρες την εβδομάδα, όπου θα έχετε τη δυνατότητα να συζητάτε θέματα που απασχολούν τους μαθητές στο σχολείο, για την διαφορετικότητα, ακούγοντας τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους και δείξτε τους πως είστε δίπλα τους, προκειμένου να τα βοηθήσετε σε οτιδήποτε χρειαστούν.
Ενισχύστε μέσα στη τάξη την συνεργατικότητα, την αλληλεγγύη, την αλληλοϋποστήριξη των μαθητών. Αναθέστε τους ομαδικές εργασίες, κάντε βιωματικές ομάδες, με παιχνίδια ρόλων, τα οποία θα περιλαμβάνουν ας πούμε αναπαράσταση από συμπεριφορές διακρίσεων από την πλευρά του θύτη και του θύματος και έπειτα συζητήστε πως αισθάνθηκαν οι συμμετέχοντες.
Διοργανώστε συναντήσεις για γονείς και εκπαιδευτικούς, όπου θα μπορούν να ενημερωθούν για θέματα που αφορούν τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων, την ομοφυλοφιλία, τον σχολικό εκφοβισμό, προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν και εκείνοι και να γίνουν αρωγοί σας στην προσπάθεια αντιμετώπισης των ομοφοβικών φαινομένων.

Αναντίρρητα, το σχολείο αποτελεί βασικό φορέα εκπαίδευσης και μεταλαμπάδευσης γνώσεων, αξιών και ιδανικών στα παιδιά. Επειδή όσο πιο μικρά είναι τόσο πιο εύπλαστο χαρακτήρα έχουν, είναι σημαντικό τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί να αποτελούν παράδειγμα για τα παιδιά και να τους διδάξουν από νωρίς την αξία του σεβασμού, της ελεύθερης σεξουαλικής έκφρασης και της ελεύθερης βούλησης, καθώς και το αναφαίρετο δικαίωμα στην διαφορετικότητα. Αυτό είναι κάτι που χτίζεται με τα χρόνια, μέχρι πια το παιδί να έχει την οξυδέρκεια να κρίνει το ίδιο τι είναι λάθος και τι σωστό. Μέχρι τότε όμως, θέστε τα θεμέλια ώστε να γίνει ένας άνθρωπος που θα σέβεται και θα αποδέχεται το διαφορετικό.

Αν για παράδειγμα, σας ρωτήσει το παιδί σας ή ένας μαθητής σας, γιατί δύο άνδρες φιλιούνται στο στόμα, θα τους εξηγήσετε με ειλικρίνεια, πως συμβαίνει και αυτό και όπως ένας άνδρας αγαπά μια γυναίκα, έτσι και δύο άνθρωποι του ίδιου φύλου μπορούν αντίστοιχα να ερωτευθούν και να αγαπηθούν. Και μην φοβηθείτε πως αν του προβάλλετε ανοιχτά την πραγματικότητα, θα το στρέψετε στην ομοφυλοφιλία. Όπως είπαμε και προηγουμένως, γεννιέται κανείς ομοφυλόφιλος, ετεροφυλόφιλος ή αμφιφυλόφιλος. Με το να βάζουμε τον φόβο και την άγνοια να μας κυριαρχούν, δεν βοηθάμε ούτε τα παιδιά μας, ούτε την κοινωνία κατ’ επέκταση, να προοδεύσει.

Ιωάννα Φανακίδου, Ψυχολόγος-Ειδικός Σεξουαλικής Υγείας