ΣΥΝΤΑΞΗ: Μεγάλες ανατροπές με νέα όρια ηλικίας

Προβληματισμός και έντονη ανησυχία επικρατεί στους σημερινούς 50άρηδες και 60άρηδες, καθώς είναι έντονη η φημολογία ως προς τον χρόνο που θα συνταξιοδοτηθούν.

Τα έως τώρα δεδομένα για να πάρει κανείς πλήρη σύνταξη αφορούν είτε το 67έτος της ηλικίας είτε το 62^ο, με προϋπόθεση να έχει συμπληρώσει 40 χρόνια εργασιακού βίου.
Ωστόσο, η σκληρή πραγματικότητα του δημογραφικού που αποτυπώνεται στον μικρό αριθμό γεννήσεων κάθε χρόνο στη χώρα μας, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι σύντομα θα αλλάξουν τα πάντα.
Εάν προσθέσει κανείς και την αυτόματη σύνδεση της ηλικίας με το προσδόκιμο ζωής των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών, γίνεται αντιληπτό ότι η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει.
Ο σχετικός νόμος έχει ψηφιστεί από το 2010 και θα εφαρμοζόταν από το 2021, αλλά οι συσχετισμοί δεν ανατράπηκαν λόγω της πανδημίας, αλλά πλέον το πλήρωμα του χρόνου δείχνει να έχει φτάσει.
Ως κρίσιμη χρονιά θεωρείται το 2027 όπου θα εξεταστεί η σύνδεση των ορίων ηλικίας με το προσδόκιμο ζωής, των ατόμων άνω των 65 ετών, κάτι που σημαίνει ότι ο κλοιός σφίγγει για όσους είναι πέριξ των 60 ετών.
Οι διαβουλεύσεις έχουν αρχίσει στην επιτροπή που έχει συσταθεί και όλες οι ενδείξεις συγκλίνουν στην εκτίμηση, ότι δεν θα αργήσει η ημέρα που θα ανακοινωθούν οι τελικές αποφάσεις.
Σύμφωνα με ειδικούς στην κοινωνική ασφάλιση, προς το τέλος του 2026 ή στις αρχές του 2027, οι ασφαλισμένοι θα μάθουν τι τους περιμένει ως προς το χρόνο που θα βγαίνουν στη σύνταξη.
Στο διάστημα αυτό, θα εξεταστεί αν και πόσο ανέβηκε το προσδόκιμο ζωής για τους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών στη χώρα μας κατά τη δεκαετία 2016-2025.
Όπως γίνεται αντιληπτό, στην περίπτωση κατά την οποία διαπιστωθεί ότι έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής, τότε αυτομάτως θα αυξηθούν και τα όρια ηλικίας από το 2027.

Ειδικότερα:

Α. Η διαδικασία θα επαναλαμβάνεται κάθε τρία χρόνια, οπότε στα τέλη του 2029 θα εξεταστεί αν και πόσο ανέβηκε το προσδόκιμο ζωής ώστε να αποφασιστεί εκ νέου η αύξηση στα όρια ηλικίας από 1/1/2030.

Β. Το ίδιο θα γίνει και το 2033, το 2036, το 2039 κλπ, γεγονός που δείχνει ότι οι μεγάλες ανατροπές είναι προ των πυλών.

Αναλογιστική Αρχή
Η τελευταία μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής δείχνει ότι μεταξύ 2027 και 2030 το όριο ηλικίας με 40ετία από το 62ο έτος σήμερα θα πάει στα 63 έτη και 5 μήνες ενώ το 67ο στα 68,5.
Η αναλογία συνταξιούχων-ασφαλισμένων, η οποία σήμερα είναι στο 1 προς 1,66, σε 15 χρόνια θα υποχωρήσει στο 1,25, γεγονός που επιβεβαιώνει και το μέγεθος του προβλήματος.
Εάν σήμερα για κάθε 100 συνταξιούχους υπάρχουν 166 ασφαλισμένοι να τους συντηρούν με τις εισφορές τους, το 2040 σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αναλογούν μολις125.

Κόκκινος συναγερμός
Μελέτες διεθνών οργανισμών όπως της (Eurostat, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ ) θέτουν την κυβέρνηση σε κατάσταση κόκκινου συναγερμού λόγω της βόμβας του δημογραφικού .
Οι μελέτες δείχνουν ότι τα όρια ηλικίας θα αυξηθούν, καθώς από το 2027 θα συνδεθούν με το προσδόκιμο ζωής και θα αυξάνονται ανά τρία χρόνια εφόσον ανεβαίνει και το προσδόκιμο ζωής μετά το 65ο έτος.
Το προσδόκιμο ζωής στα 65 για τους άνδρες, πηγαίνει από 18,7 έτη το 2022 σε 23,9 έτη το 2070, ενώ για τις γυναίκες πηγαίνει από 21,7 έτη σε 26,7 έτη αντίστοιχα.

Χώρα γερόντων
Τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας καθιστούν σαφές ότι η Ελλάδα εξελίσσεται σε μια χώρα γερόντων, στην οποία οι νέες γενιές είναι μια μικρή μειοψηφία.
Η αλήθεια είναι ότι παρά τα κίνητρα που έχουν δοθεί, η πλειονότητα των 30άρηδων αποφεύγει να κάνει οικογένεια και να αποκτήσει παιδιά, λόγω του υψηλού κόστους ζωής.
Η απουσία νέων χεριών από την αγορά εργασίας, σε συνδυασμό με τους χαμηλούς μισθούς, οδηγούν το ασφαλιστικό σύστημα σε ασφυξία, καθώς δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών.
Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας με βάση την πρακτική του ΟΟΣΑ μπορεί να εφαρμοστεί με αναλογία 1 προς 1, με αναλογία 1 προς 2/3 και με αναλογία 1 προς 1/3.

Ειδικότερα:

-το μοντέλο που φαίνεται πιθανό για την Ελλάδα σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ είναι η αναλογία 1 προς 1, δηλαδή για κάθε 1 έτος που θα αυξάνει το προσδόκιμο, θα αυξάνονται κατά 1 έτος και τα όρια ηλικίας,

-με το 1 προς 2/3 τα όρια ηλικίας θα αυξηθούν κατά 8 μήνες για κάθε 12 μήνες αύξησης στο προσδόκιμο ζωής και

-με το 1προς 3 η αύξηση των ορίων θα είναι ηπιότερη με 4 μήνες για κάθε 1 έτος που θα αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής.

Ποιους αφορούν
Το ερώτημα που τίθεται είναι ποιους θα επηρεάσουν οι αλλαγές που είναι προ των πυλών και εάν υπάρχουν περιθώρια να βγει κανείς «αλώβητος», να μην εργάζεται δηλαδή ως τα βαθιά του γεράματα.
Οι απαντήσεις δείχνουν να είναι εξαιρετικά δύσκολες και σε μεγάλο βαθμό εξαρτώνται από τις αποφάσεις που θα λάβει η κυβέρνηση, καθώς το 2027 είναι χρονιά εκλογών.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση δεν θα τολμήσει να λάβει σκληρά μέτρα λίγο πριν τις κάλπες λόγω του πολιτικού κόστους, ενώ άλλοι ότι δεν υπάρχουν περιθώρια, καθώς το σύστημα θα κινδυνεύσει με κατάρρευση.

Σύμφωνα με ειδικούς στην κοινωνική ασφάλιση, οι αλλαγές που είναι προ των πυλών αφορούν:

1. Ηλικίες 50- 55 ετών: Πρόκειται για ασφαλισμένους που χρειάζονται 12 και 7 έτη αντίστοιχα για να συμπληρώσουν τα 62 και να αποκτήσουν δικαίωμα είτε για μειωμένη σύνταξη, είτε για πλήρη αν έχουν και 40 χρόνια ασφάλισης. Ο μεγάλος κίνδυνος γι’ αυτή την κατηγορία ασφαλισμένων είναι να βρεθούν αντιμέτωποι ακόμη και με δύο αυξήσεις ορίων ηλικίας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τόσο οι 50άρηδες, ή και οι 55άρηδες, δεν θα μπορούν να εγκαταλείψουν τον εργασιακό τους βίο στην ηλικία των 62 ετών μετά το 2027. Το σενάριο που θεωρείται πιθανό είναι ότι όσοι δεν θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα την τριετία 2027-2030, θα επιβαρυνθούν με όλη την αύξηση που θα προκύψει. Έτσι όσοι κλείνουν το 62ο έτος της ηλικίας τους μετά το 2030, θα συνταξιοδοτηθούν σχεδόν 1,5 χρόνο αργότερα σε ηλικία 63 ετών και έξι μηνών.
2. Στα 62 εντός της τριετίας 2027-2030: Το πιθανότερο σενάριο είναι πως θα θιγούν ανάλογα με το μίγμα της αύξησης που θα έχουν τα όρια ηλικίας εντός της τριετίας. Εάν η αύξηση είναι 1,5 έτος και αποφασιστεί να γίνει σταδιακά με αύξηση κατά 6 μήνες κάθε έτος, για τρία χρόνια, (2027, 2028 και 2029) τότε ένας ασφαλισμένος που θα γίνει 62 ετών το 2029, θα επιβαρυνθεί με ένα 12μηνο στο όριο ηλικίας. Ασφαλισμένος που θα κλείσει τα 62 το 2027 είναι πιθανό να επιβαρυνθεί κατά 6 μήνες και να βγει στη σύνταξη στην ηλικία των 62 ετών και 6 μηνών.
3. Οι 40άρηδες: Στους χαμένους συγκαταλέγονται οι ασφαλισμένοι με ηλικίες 35 ως 45 ετών οι οποίοι βρίσκονται στα πρώτα 15-20 χρόνια του εργασιακού βίου. Το πιθανότερο είναι ότι θα τους πιάσουν δυο ή τρεις αυξήσεις στα όρια ηλικίας μέχρι να συνταξιοδοτηθούν.
4. Νέοι ασφαλισμένοι: Πρόκειται για όσους βρίσκονται στα πρώτα χρόνια του εργασιακού τους βίου. Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι θα λάβουν σύνταξη μετά 44 χρόνια ασφαλιστικού βίου.

Οι… αλώβητοι
Οι αλλαγές στην περίπτωση που υλοποιηθούν θα σαρώσουν τα πάντα στο πέρασμά τους, καθώς η μεγάλη πλειονότητα θα πρέπει να εργάζεται πολλά περισσότερα χρόνια για μια αξιοπρεπή σύνταξη.
Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιες κατηγορίες ασφαλισμένων, οι οποίες είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να επηρεαστούν από τις μεγάλες ανατροπές στο ασφαλιστικό σύστημα.
Οι κατηγορίες ασφαλισμένων που βγαίνουν αλώβητες από τις επικείμενες αλλαγές είναι οι εξής:

1. Θεμελιωμένο δικαίωμα: Πρόκειται για ασφαλισμένους που έχουν ήδη θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης για μειωμένη ή πλήρη σύνταξη σε όλα τα ταμεία με βάση τα όρια ηλικίας που ισχύουν από 19/8/2015 ως 31/12/2021 και από 1/1/2022 και μετά. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν επηρεάζονται όσοι μπορούν να συνταξιοδοτηθούν οποτεδήποτε.
2. Ανάπηροι: Πρόκειται για ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται με διατάξεις ανάπηρου μέλους (τέκνο, σύζυγος, αδελφός).
3. Βαρέα και Ανθυγιεινά: Αλώβητες βγαίνουν εκείνες οι κατηγορίες που ανήκουν στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα στον ιδιωτικό αλλά και τον δημόσιο τομέα.
4. Ένστολοι: Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι αλώβητοι θα βγουν και οι ένστολοι για τους οποίους οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης καθορίζονται με ειδικό νόμο.

Κύμα φυγής
Ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση κάνουν λόγο για δραματικές εξελίξεις και υπογραμμίζουν ότι επικρατεί κύμα φυγής από εργαζόμενους οι οποίοι θέλουν να γλιτώσουν τα αυξημένα όρια ηλικίας.
Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι έως και 200.000 φτάνει ο αριθμός των ασφαλισμένων που πληρούν φέτος τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης και μπορούν να βγουν σε σύνταξη.
Βασική προϋπόθεση για να αποφύγουν τα επιπλέον χρόνια δουλειάς είναι να έχουν 25 χρόνια ασφάλισης, αλλά και το απαιτούμενο όριο ηλικίας.
Οι εργατολόγοι τονίζουν ότι απαιτείται προσοχή από όσους ναι μεν θα έχουν την ηλικία συνταξιοδότησης αλλά θα τους λείπουν τα χρόνια.

Αναγνώριση
Σε μια τέτοια περίπτωση, οι ασφαλισμένοι θα πρέπει να αναγνωρίσουν πλασματικούς χρόνους προκειμένου να έχουν πλήρως θεμελιωμένο δικαίωμα για σύνταξη πριν το 2027.
Η λύση σε καμία περίπτωση δεν είναι φθηνή καθώς φτάνει στο 20% του μικτού μισθού, κάτι που σημαίνει ότι κάθε εργαζόμενος θα πρέπει να δει εάν η επιλογή που θα κάνει είναι συμφέρουσα.