ΙΟΒΕ: Η κλιματική αλλαγή ως ευκαιρία μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας

Μια πολυδιάστατη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της ελληνικής οικονομίας καταθέτει το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) στη «Σύνοψη έργου και στρατηγικό σχέδιο δράσης» που παρουσιάσθηκε σήμερα. Το έργο βασίστηκε σε έξι εξειδικευμένες μελέτες και εστιάζει στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων πολιτικών παρεμβάσεων με άξονα τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη δίκαιη μετάβαση και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε κάθε κρίσιμο τομέα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.

Στο πλαίσιο της έκθεσης, αναλύονται οι άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην οικονομική δραστηριότητα. Για τα νοικοκυριά, επισημαίνεται η αύξηση των ανελαστικών δαπανών για θέρμανση και ψύξη και η πιθανή διεύρυνση της ενεργειακής φτώχειας. Στο σενάριο υψηλής επιδείνωσης των συνθηκών, υπολογίζονται ετήσιες απώλειες εισοδήματος έως 16 δισ. ευρώ και έως 327.000 θέσεις εργασίας.

Στον τουριστικό τομέα, εξετάζεται η πιθανότητα μείωσης της ζήτησης κατά τους θερινούς μήνες, με απώλειες εισοδήματος 2,2 δισ. ευρώ και έως 38.100 θέσεις εργασίας. Παράλληλα, υπολογίζεται ότι στο σενάριο παρεμβάσεων για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την προώθηση νέων μορφών τουρισμού, όπως ορεινός και πολιτιστικός, θα μπορούσε να προκύψει ετήσιο όφελος 228 εκατ. ευρώ στο ΑΕΠ και δημιουργία 6.600 θέσεων εργασίας.

Στην πρωτογενή παραγωγή, η έκθεση περιγράφει τις επιπτώσεις της αυξημένης συχνότητας πλημμυρών και ξηρασιών, με ενδεχόμενη μείωση του ΑΕΠ έως 1,4 δισ. ευρώ σε περίοδο τριών ετών και απώλεια έως 58.000 θέσεων εργασίας. Αναφέρεται επίσης ότι έως 10% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων ενδέχεται να μη συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους σε αντίστοιχες συνθήκες.

Στον τομέα της βιομηχανίας, η μελέτη εκτιμά ότι η εφαρμογή πράσινων τεχνολογιών και η ανάπτυξη κλάδων καθαρής παραγωγής μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση του ΑΕΠ έως 2,4 δισ. ευρώ ετησίως και τη δημιουργία 25.200 θέσεων πλήρους απασχόλησης.

Το ΙΟΒΕ προτείνει ένα συνεκτικό σύνολο παρεμβάσεων. Για τα νοικοκυριά, περιλαμβάνονται δράσεις όπως η προώθηση της ενεργειακής αναβάθμισης, η δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων, η θεσμοθέτηση κανόνων προστασίας εργαζομένων από θερμική καταπόνηση και η ενίσχυση της ετοιμότητας του δημόσιου συστήματος υγείας. Στον τουρισμό, το σχέδιο επικεντρώνεται στη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, την αξιολόγηση της φέρουσας ικανότητας των περιοχών και την ενίσχυση υποδομών σε περιόδους εκτός αιχμής.

Για την αγροτική παραγωγή, προτείνονται μέτρα όπως η αξιοποίηση της γεωργίας ακριβείας, η ενίσχυση της ασφάλισης παραγωγής, η δημιουργία γεωχωρικών βάσεων δεδομένων για καλλιέργειες, η ίδρυση Ταμείου Προσαρμογής και η κατάρτιση αγροτών σε θέματα τεχνολογίας και διαχείρισης φυσικών πόρων.

Στη βιομηχανία, οι παρεμβάσεις αφορούν την αναβάθμιση των υποδομών, την ενίσχυση των μεταφορικών και ενεργειακών δικτύων, την προώθηση της κυκλικής παραγωγής, την υποστήριξη της στρατηγικής αυτονομίας σε πρώτες ύλες και την ενδυνάμωση της καινοτομίας. Περιλαμβάνεται επίσης πρόβλεψη για εκπαιδευτικά προγράμματα επανακατάρτισης και παρακολούθηση των εξελισσόμενων αναγκών της αγοράς εργασίας.

Στον χρηματοπιστωτικό τομέα, η έκθεση επισημαίνει την ανάγκη για βελτίωση της αξιολόγησης του κλιματικού κινδύνου, την αύξηση της ασφαλιστικής κάλυψης έναντι φυσικών καταστροφών, την ανάπτυξη μηχανισμών αντασφάλισης και την εφαρμογή ευρωπαϊκών πλαισίων γνωστοποιήσεων. Προτείνεται η κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση της μετάβασης και η ενεργοποίηση ρυθμιστικών εργαλείων, με στόχο τη διασφάλιση της προβλεψιμότητας και της σταθερότητας των επενδύσεων.

Το ΙΟΒΕ τονίζει ότι η υλοποίηση του σχεδίου απαιτεί συντονισμό μεταξύ υπουργείων, αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, σαφή κατανομή αρμοδιοτήτων και τακτική παρακολούθηση μέσω δεικτών. Προτείνει τη θεσμοθέτηση ενός μόνιμου μηχανισμού διακυβέρνησης και τη σύνδεση των παρεμβάσεων με τις προβλέψεις του Κλιματικού Νόμου και των Περιφερειακών Σχεδίων για την Προσαρμογή.