Δημόσιο: Όλες οι νέες παρεμβάσεις στο πειθαρχικό – Αυστηροποιείται το πλαίσιο

Μπαράζ αλλαγών στο πειθαρχικό των υπαλλήλων στο Δημόσιο προβλέπει το νομοσχέδιο το οποίο κατέθεσε τη Δευτέρα (21.7.2025) το υπουργείο Εσωτερικών (ΥΠΕΣ).

Προστίθενται από το ΥΠΕΣ νέα ποινικά αδικήματα που συνιστούν κωλύματα διορισμού ως δημοσίου υπαλλήλου. Επίσης, αυξάνεται από τα πέντε στα δέκα έτη το προσωρινό κώλυμα εκ νέου διορισμού υπαλλήλου, ο οποίος απολύθηκε από το Δημόσιο συνεπεία επιβολής της πειθαρχικής ποινής της οριστικής παύσης ή καταγγελίας της σύμβασης εργασίας του για λόγους που ανάγονται σε υπαιτιότητά του.

Προβλέπεται ότι από την άσκηση ποινικής δίωξης για οποιοδήποτε κακούργημα ο υπάλληλος τίθεται σε αυτοδίκαιη αργία, πρόβλεψη που σήμερα ισχύει μόνο σε σχέση με τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.

Παράλληλα, σε δυνητική αργία μπορεί να τεθεί ένας υπάλληλος στον οποίο έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για κάποιο από τα εγκλήματα τα οποία επισύρουν την έκπτωση από την υπηρεσία, με βάση τις οποίες η άσκηση ποινικής δίωξης είναι λόγος θέσης υπαλλήλου σε αυτοδίκαιη αργία.

Πιο αναλυτικά:

Κωλύματα διορισμού

Συγκεκριμένα και με σκοπό την αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου:

• προστίθενται νέα ποινικά αδικήματα που συνιστούν κωλύματα διορισμού ως δημοσίου υπαλλήλου,
• προστίθεται ως κώλυμα διορισμού η παραπομπή με απευθείας κλήση στο ακροατήριο για κακούργημα,
• προβλέπεται ότι το κώλυμα διορισμού αφορά και σε περιπτώσεις καταδίκης ή παραπομπής όχι μόνο για τετελεσμένα εγκλήματα αλλά και για την απόπειρα τέλεσής τους, καθώς και όχι μόνο για τη φυσική αυτουργία αλλά και για κάθε μορφή συμμετοχής στην τέλεση των εγκλημάτων, με τους όρους του Ποινικού Κώδικα
• προστίθεται προσωρινό δεκαετές κώλυμα, νέου διορισμού υπαλλήλου, του οποίου ο προηγούμενος διορισμός έχει ανακληθεί, επειδή προκλήθηκε με δόλο, παρανομία ή απατηλές ενέργειες από τον ίδιο τον υπάλληλο. Προκειμένου, μάλιστα, να διαπιστωθεί η ύπαρξη ή ανυπαρξία του προσωρινού αυτού κωλύματος, ο ενδιαφερόμενος προς διορισμό οφείλει να υποβάλει υπεύθυνη δήλωση, η οποία ελέγχεται αυτεπάγγελτα από την αρμόδια υπηρεσία διορισμού, κατά τα οριζόμενα και στο τελευταίο εδάφιο του άρθρου 9 του Κώδικα Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.

Τροποποίηση της χρονικής περιόδου για διορισμό σε περίπτωση απόλυσης για πειθαρχικούς λόγους και επέκταση του κωλύματος διορισμού λόγω επιβολής της ποινής της οριστικής παύσης μετά τη λύση της υπαλληλικής σχέσης

Αυξάνεται από τα πέντε στα δέκα έτη το προσωρινό κώλυμα εκ νέου διορισμού υπαλλήλου, ο οποίος απολύθηκε από το Δημόσιο συνεπεία επιβολής της πειθαρχικής ποινής της οριστικής παύσης ή καταγγελίας της σύμβασης εργασίας του για λόγους που ανάγονται σε υπαιτιότητά του. Επίσης, το προσωρινό κώλυμα εκ νέου διορισμού καταλαμβάνει και όσους υπαλλήλους απώλεσαν την υπαλληλική τους ιδιότητα (π.χ. με παραίτηση) και ακολούθως τους επιβλήθηκε αμετάκλητα η πειθαρχική ποινή της οριστικής παύσης λόγω συνέχισης της πειθαρχικής διαδικασίας μετά τη λύση της υπαλληλικής τους σχέσης.

Προθεσμία για την ολοκλήρωση της διαδικασίας ανάκλησης του διορισμού

Προβλέπεται ρητά ότι η διαδικασία ανάκλησης ή μη του διορισμού υπαλλήλου, την οποία εκκινεί το αρμόδιο όργανο, πρέπει να ολοκληρώνεται υποχρεωτικά εντός τριμήνου.

Διεύρυνση των περιπτώσεων θέσης υπαλλήλου σε αυτοδίκαιη αργία

Προβλέπεται ότι από την άσκηση ποινικής δίωξης για οποιοδήποτε κακούργημα ο υπάλληλος τίθεται σε αυτοδίκαιη αργία, πρόβλεψη που σήμερα ισχύει μόνο σε σχέση με τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.

Ακόμα, η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας υπαλλήλου, για όσο χρόνο αυτή διαρκεί, αποτελεί λόγο για τη θέση του σε καθεστώς αυτοδίκαιης αργίας. Τέλος, προβλέπεται ρητά ότι, υπάλληλος, ο οποίος τέθηκε σε αργία επειδή τού ασκήθηκε ποινική δίωξη είτε για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για οποιοδήποτε έγκλημα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής είτε για οποιοδήποτε κακούργημα κατά τα ανωτέρω, επανέρχεται αυτοδίκαια στα καθήκοντά του αν αθωωθεί με τελεσίδικη δικαστική απόφαση.

Άρση αναστολής άσκησης καθηκόντων, αρμόδιο όργανο έκδοσης πράξης δυνητικής αργίας ή επαναφοράς στα καθήκοντα υπαλλήλου – Δυνατότητα υποχρεωτικής μετακίνησης ή μετάθεσης υπαλλήλου ως διοικητικού μέτρου

Σε δυνητική αργία μπορεί να τεθεί ένας υπάλληλος στον οποίο έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για κάποιο από τα εγκλήματα τα οποία επισύρουν την έκπτωση από την υπηρεσία, με βάση τις οποίες η άσκηση ποινικής δίωξης είναι λόγος θέσης υπαλλήλου σε αυτοδίκαιη αργία. Ειδικά, σε σχέση με το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος ο υπάλληλος μπορεί να τίθεται σε δυνητική αργία εφόσον έχει παραπεμφθεί στο ακροατήριο για το αδίκημα αυτό.

Προβλέπεται η αυτοδίκαιη άρση της αναστολής, εφόσον εντός δύο μηνών από την κοινοποίηση του μέτρου στον υπάλληλο, δεν κοινοποιηθεί σε αυτόν η εν λόγω πράξη, η οποία εκδίδεται κατόπιν γνωμοδότησης του πειθαρχικού συμβουλίου. Ακόμη, με την προτεινόμενη ρύθμιση συμπεριλαμβάνονται ρητά στα αρμόδια για τη θέση σε αργία όργανα οι επικεφαλής Ανεξάρτητων Αρχών.

Τέλος, με την αξιολογούμενη ρύθμιση προστίθεται παρ. 6 στο άρθρο 104 με την οποία προβλέπεται ως νέο διοικητικό μέτρο η υποχρεωτική μετακίνηση ή μετάθεση ενός υπαλλήλου σε άλλη οργανική μονάδα από αυτή στην οποία υπηρετεί, μετά από σύμφωνη γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου που παρέχεται εντός δέκα ημερών. Σκοπός της ρύθμισης είναι να μην μπορεί ο υπάλληλος να παρακωλύσει τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων, όταν διερευνάται η τέλεση κάποιου πειθαρχικού παραπτώματος με το οποίο σχετίζεται.

Δυνητική θέση σε αργία – Αναστολή άσκησης καθηκόντων – Μετακίνηση ή μετάθεση υπαλλήλου

Προσδιορίζεται η προϋπόθεση για την επιστροφή των αποδοχών που δεσμεύτηκαν προβλέποντας πλέον αμετάκλητη δικαστική απόφαση ή πειθαρχική ποινή προστίμου αποδοχών έως τεσσάρων μηνών.

Διασαφηνίζεται ότι όποιος υπάλληλος τέθηκε σε οριστική παύση δεν λαμβάνει αποδοχές. Ακόμη, προσδιορίζεται ότι, όσο διαρκεί η αργία ή η αναστολή καθηκόντων, εκτός από την ισχύ των περιορισμών των υπαλλήλων σχετικά με τα ασυμβίβαστα έργα ή ιδιότητες δεν επιτρέπονται για αυτούς υπηρεσιακές μεταβολές. Τέλος, περιγράφονται ο τρόπος και οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να επανέλθει στην οργανική μονάδα από την οποία μετακινήθηκε ή μετατέθηκε ο υπάλληλος στον οποίο έχει επιβληθεί το διοικητικό μέτρο της υποχρεωτικής μετακίνησης ή μετάθεσης.

Διεύρυνση των πειθαρχικών παραπτωμάτων

Πιο συγκεκριμένα, αφενός προστίθενται στον κατάλογο των πειθαρχικών παραπτωμάτων νέα παραπτώματα, αφετέρου κωδικοποιούνται άλλα πειθαρχικά παραπτώματα προβλεπόμενα από ειδικούς νόμους.

Ενδεικτικά, μνημονεύεται ότι συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο ως πειθαρχικό παράπτωμα η μη ανάρτηση ή η μη έγκαιρη ανάρτηση στο διαδίκτυο των πράξεων που είναι αναρτητέες.

Εφαρμογή των ευμενέστερων διατάξεων ουσιαστικού δικαίου στην πειθαρχική διαδικασία

Αρχές και κανόνες του ποινικού δικαίου και της ποινικής δικονομίας εφαρμόζονται αναλόγως και στο πειθαρχικό δίκαιο, εφόσον δεν αντίκεινται στις ρυθμίσεις του παρόντος νόμου και συνάδουν με τη φύση και το σκοπό της πειθαρχικής διαδικασίας.

Εφαρμόζονται ιδίως οι αρχές και οι κανόνες που αφορούν:

• τους λόγους αποκλεισμού της υπαιτιότητας και της ικανότητας προς καταλογισμό,
• τις ελαφρυντικές ή επιβαρυντικές περιστάσεις για την επιμέτρηση της πειθαρχικής ποινής,
• την έμπρακτη μετάνοια,
• το δικαίωμα σιγής του πειθαρχικώς διωκομένου,
• την πραγματική και νομική πλάνη,
• το τεκμήριο της αθωότητας του πειθαρχικώς διωκομένου,
• την προστασία των δικαιολογημένων συμφερόντων του πειθαρχικώς διωκομένου ή της υπηρεσίας για τη διατύπωση δυσμενών κρίσεων και εκφράσεων ή τη διενέργεια εκδηλώσεων εκ μέρους του εν λόγω υπαλλήλου εφόσον δεν στοιχειοθετείται το πειθαρχικό παράπτωμα της αναξιοπρεπούς ή ανάρμοστης ή ανάξιας για υπάλληλο συμπεριφοράς.

Διεύρυνση πειθαρχικών ποινών

Προστίθενται ως νέες πειθαρχικές ποινές που δύνανται να επιβληθούν σε ορισμένα πειθαρχικά παραπτώματα:

• η στέρηση του δικαιώματος χορήγησης μισθολογικού κλιμακίου από ένα έως πέντε έτη,
• η αφαίρεση έως τεσσάρων μισθολογικών κλιμακίων και
• η απαγόρευση άσκησης καθηκόντων προϊσταμένου κατ’ αναπλήρωση ή με βάση γενικές ή ειδικές διατάξεις για διάστημα από ένα έως πέντε έτη.

Ακόμα, προστίθενται νέα πειθαρχικά παραπτώματα στον κατάλογο εκείνων τα οποία δύναται να επισύρουν την οριστική παύση. Ενδεικτικά, συμπεριλαμβάνεται στον σχετικό κατάλογο τα πειθαρχικά παραπτώματα της άσκησης εργασίας ή έργου με αμοιβή χωρίς προηγούμενη άδεια της υπηρεσίας ή άσκησης έργων ασυμβίβαστων με την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου.

Προστασία από πειθαρχική δίωξη προσώπων που αναφέρουν παραβάσεις

Αποτυπώνεται με ρητό τρόπο η γενική αρχή ne bis in idem, η οποία απαγορεύει την άσκηση δεύτερης πειθαρχικής δίωξης για τα ίδια πραγματικά περιστατικά, ανεξαρτήτως νομικού χαρακτηρισμού.

Προβλέπεται ότι τιμωρούνται πειθαρχικά, εφόσον δεν έχει παρέλθει ο χρόνος της παραγραφής τους, και οι πράξεις υπαλλήλων νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου του δημόσιου τομέα που δεν περιλαμβάνεται στη Γενική Κυβέρνηση.

Οι πράξεις της ποινικής διαδικασίας προκαλούν τη διακοπή της παραγραφής του πειθαρχικού παραπτώματος, η έκδοση αμετάκλητου βουλεύματος ή αμετάκλητης ποινικής απόφασης, με την οποία παύει η ποινική δίωξη ή κηρύσσεται αθώος ο διωκόμενος υπάλληλος, δεν επιδρά στην ήδη διακοπείσα παραγραφή.

Δυνατότητα μετατροπής της πειθαρχικής ποινής σε περίπτωση λύσης της υπαλληλικής σχέσης

• Προβλέπεται ότι η αρχικώς επιβληθείσα πειθαρχική ποινή είναι το κριτήριο βάσει του οποίου αποκρυσταλλώνεται η αρμοδιότητα του δικαστηρίου ενώπιον του οποίου θα εκδικαστεί τυχόν ασκούμενο κατ’ αυτής ένδικο μέσο.
• Προβλέπεται η δυνατότητα του Πειθαρχικού Συμβουλίου, εφόσον ο υπάλληλος έχει ήδη αποχωρήσει από την υπηρεσία, να μετατρέψει την επιβληθείσα σε αυτόν πειθαρχική ποινή σε ποινή προστίμου αποδοχών έως δώδεκα μηνών.

Αποσύνδεση της πειθαρχικής διαδικασίας από την ποινική δίκη

Αποσυνδέεται πλήρως η πειθαρχική διαδικασία από την ποινική εξέλιξη της υπόθεσης, προκειμένου το πειθαρχικό όργανο να εξετάζει ανεξάρτητα κάθε πτυχή της υπό διερεύνηση υπόθεσης, χωρίς να αναμένει την κρίση των ποινικών δικαστηρίων, προς επιτάχυνση της απονομής της πειθαρχικής δικαιοσύνης.

Καθορίζεται ότι η ανακοίνωση της ποινικής δίωξεις υπαλλήλου αυτή κοινοποιείται στην υπηρεσία του υπαλλήλου και όχι στην προϊστάμενη αρχή του τελευταίου, ενώ ειδικά για την περίπτωση που δεν προκύπτει ο υπηρεσιακός φορέας του υπαλλήλου, η ανακοίνωση αυτή γίνεται στο Υπουργείο Εσωτερικών. Τέλος, η προθεσμία για τη γνωμοδότηση των πειθαρχικών οργάνων για την άσκηση πειθαρχικής δίωξης αυξάνεται στις τριάντα ημέρες από την ανακοίνωση του Εισαγγελέα.

Αντικατάσταση των υφιστάμενων πρωτοβάθμιων πειθαρχικών συμβουλίων και Δευτεροβάθμιου Πειθαρχικού Συμβουλίου από το Πειθαρχικό Συμβούλιο Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα ως πειθαρχικό όργανο

Καταργείται και η αναφορά στα διοικητικά συμβούλια των επιμέρους νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ως πειθαρχικά όργανα όσον αφορά στους υπαλλήλους τους.

Διεύρυνση πειθαρχικώς προϊσταμένων και πειθαρχική εξουσία Διοικητή Εθνικής Αρχής Διαφάνειας

Εντάσσονται στους πειθαρχικώς προϊστάμενους ο Υπηρεσιακός Γραμματέας Υπουργείου και ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Προβλέπεται αρμοδιότητα του Διοικητή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, ο οποίος θα έχει πειθαρχική δικαιοδοσία όσον αφορά σε υπαλλήλους εναντίον των οποίων τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα, όπως διαπιστώνεται με έκθεση της Αρχής, δεν έχουν ασκήσει πειθαρχική εξουσία παρά τη σχετική τους δέσμια αρμοδιότητα, και θα δύναται να παραπέμψει την υπόθεση στο πειθαρχικό συμβούλιο σύμφωνα με τη διαδικασία του Κώδικα, περί των διαδικασιών και των συνεπειών της παραπομπής.

Η αρμοδιότητα αυτή του Διοικητή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας είναι οριζόντια για τους υπαλλήλους του Δημοσίου, των Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, καθώς και των Ανεξάρτητων Αρχών.

Αύξηση ορίου του προστίμου αποδοχών που μπορούν να επιβάλλουν οι πειθαρχικώς προϊστάμενοι – Πειθαρχικώς προϊστάμενος υπαλλήλου που δεν υπάγεται στον παρόντα Κώδικα – Παραπομπή πειθαρχικής υπόθεσης από αναρμόδιο όργανο

Επέρχονται αλλαγές στο εύρος των πειθαρχικών ποινών που μπορούν να επιβάλλουν οι πειθαρχικώς προϊστάμενοι, προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα των πειθαρχικών κυρώσεων. Συγκεκριμένα, αυξάνεται το όριο προστίμου που μπορεί να επιβάλει ο Υπουργός από τρεις σε πέντε μήνες αποδοχών, ενώ αντίστοιχα αυξάνονται και τα όρια για άλλους προϊσταμένους ανάλογα με τη διοικητική τους θέση. Παράλληλα, διευρύνονται τα πρόσωπα που μπορούν να επιβάλουν πειθαρχικές ποινές, προσθέτοντας στον κατάλογο των αρμοδίων, μεταξύ άλλων, τον Υπηρεσιακό Γραμματέα ή τον Επόπτη ΟΤΑ. Εξάλλου, εξειδικεύεται περαιτέρω η αρμοδιότητα σε περιπτώσεις που ο υπάλληλος υπηρετεί εκτός οργανικής του.

Σύσταση Πειθαρχικού Συμβουλίου Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα

Το νέο πειθαρχικό όργανο αποτελείται από εξήντα (60) μέλη, λειτουργούς του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, πρόσωπα που διαθέτουν εχέγγυα αμερόληπτης κρίσης και γνωστικής επάρκειας του πειθαρχικού δικαίου, δεδομένης της εμπειρίας τους λόγω της μέχρι σήμερα συμμετοχής τους στα Πρωτοβάθμια Πειθαρχικά Συμβούλια, καθώς και στο Δευτεροβάθμιο Πειθαρχικό Συμβούλιο, αλλά και των εχεγγύων για την αξιόπιστη και συνεπή διεκπεραίωση των πειθαρχικών διαδικασιών.

Οι λειτουργοί του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που στελεχώνουν το πειθαρχικό όργανο είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, χωρίς πρόσθετα καθήκοντα, κάτι το οποίο αναμένεται ότι θα συμβάλει στην επιτάχυνση απονομής της πειθαρχικής δικαιοσύνης.

Η συγκρότηση του νέου πειθαρχικού οργάνου είναι πλέον ευχερέστερη, καθόσον δεν εξαρτάται από την προηγούμενη συγκρότηση των υπηρεσιακών συμβουλίων, αλλά γίνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών μετά από πρόταση του Προέδρου του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Διευκρινίζεται δε ότι η τελευταία αποτελεί δεσμευτική εισήγηση από την οποία ο Υπουργός Εσωτερικών δεν μπορεί να αποκλίνει. Το νέο όργανο λειτουργεί σε κλιμάκια τριμελούς και πενταμελούς σύνθεσης, ανάλογα με τη βαρύτητα της εξεταζόμενης πειθαρχικής υπόθεσης.

Λειτουργία των Κλιμακίων του Πειθαρχικού Συμβουλίου Ανθρώπινου Δυναμικού Δημοσίου Τομέα

Προβλέπονται η σύνθεση και ο τρόπος λειτουργίας των Τριμελών Κλιμακίων, των Πενταμελών Κλιμακίων, καθώς και του Ειδικού Πενταμελούς Κλιμακίου του Πειθαρχικού Συμβουλίου. Οι αρμοδιότητες μεταξύ αυτών κατανέμονται με απόφαση του Συντονιστή του Πειθαρχικού Συμβουλίου. Επιπλέον, μετά από εισήγηση του Συντονιστή του Πειθαρχικού Συμβουλίου, ο Υπουργός Εσωτερικών εκδίδει απόφαση για τον Κανονισμό Λειτουργίας του Πειθαρχικού Συμβουλίου.

Τέλος, προβλέπεται και η δυνατότητα να καλείται στα Τριμελή ή Πενταμελή Κλιμάκια, μετά από αίτημα του διωκόμενου υπαλλήλου, εκπρόσωπος τριτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης, ώστε να εκθέτει απόψεις, χωρίς δικαίωμα ψήφου. Ο συνδικαλιστικός εκπρόσωπος, έπειτα, αποχωρεί πριν από την έναρξη της διάσκεψης των μελών του Κλιμακίου. Τέλος, σημειώνεται ότι η μη προσέλευσή του δεν κωλύει την πρόοδο της συνεδρίασης.