Έξι στους δέκα ενοικιαστές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη «πνίγονται» από το κόστος στέγασης

Σε δυσχερή θέση βρίσκονται τα ελληνικά νοικοκυριά όσον αφορά την πρόσβασή τους σε προσιτή στέγη, σύμφωνα με νέα μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος. Η μελέτη αποκαλύπτει ότι η Ελλάδα καταγράφει τις χειρότερες επιδόσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της στεγαστικής προσιτότητας, με ποσοστό 31% των νοικοκυριών στις πόλεις να δαπανούν πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για στέγαση, ενώ στις αγροτικές περιοχές το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 25%.

Η έρευνα στηρίχθηκε στα στοιχεία της Έρευνας Χρηματοοικονομικών και Καταναλωτικών Συμπεριφορών των Νοικοκυριών (HFCS) και αποτυπώνει τη στεγαστική πίεση σε όλο της το εύρος. Οι συντάκτες της μελέτης κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις ανισότητες και τις αυξανόμενες στεγαστικές επιβαρύνσεις, ιδίως για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες: τους ενοικιαστές, τους άνεργους, τους νέους, τα μονογονεϊκά νοικοκυριά και εκείνους με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.

Η αύξηση των τιμών των ακινήτων από το 2016 και μετά, η εισροή ξένων κεφαλαίων στον τομέα της ακίνητης περιουσίας, η εκτίναξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων (π.χ. Airbnb), αλλά και η έλλειψη κοινωνικής στέγασης και στοχευμένων επιδοματικών πολιτικών συνθέτουν ένα ασφυκτικό σκηνικό για την ελληνική κοινωνία. Στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, το ποσοστό των ενοικιαστών που δαπανούν πάνω από το 40% του εισοδήματός τους για στέγη αγγίζει το 61% και 68% αντίστοιχα.

Η στεγαστική επιβάρυνση είναι ιδιαίτερα έντονη σε νοικοκυριά κάτω των 30 ετών

Η μελέτη δείχνει ότι η στεγαστική επιβάρυνση είναι ιδιαίτερα έντονη σε νοικοκυριά κάτω των 30 ετών και μονοπρόσωπα νοικοκυριά, ενώ τα νοικοκυριά με μεγαλύτερο μέγεθος και υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο εμφανίζουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα. Το καθεστώς κατοχής αποδεικνύεται κρίσιμο: οι ιδιοκτήτες χωρίς στεγαστικό δάνειο πλήττονται λιγότερο, ενώ οι ενοικιαστές και οι ιδιοκτήτες με δάνεια αντιμετωπίζουν σαφώς μεγαλύτερο πρόβλημα προσιτότητας.

Αναφορικά με τις γεωγραφικές διαφοροποιήσεις, περιοχές όπως η Ήπειρος, η Κρήτη, τα Ιόνια Νησιά και η Αττική καταγράφουν σημαντική αύξηση της στεγαστικής επιβάρυνσης, ενώ αντίθετα σε περιφέρειες όπως η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη παρατηρείται ελαφρά μείωση. Εντούτοις, σε καμία περιοχή δεν καταγράφεται ουσιαστική βελτίωση της κατάστασης.

Οι συγγραφείς της μελέτης καταλήγουν ότι απαιτείται ένα πολυεπίπεδο και συνεκτικό σχέδιο πολιτικής για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης. Μεταξύ των προτεινόμενων παρεμβάσεων περιλαμβάνονται η αναθεώρηση των κριτηρίων των στεγαστικών επιδομάτων, η ενίσχυση της κοινωνικής στέγασης, η αυστηρότερη ρύθμιση της αγοράς βραχυχρόνιων μισθώσεων και η παροχή κινήτρων για την αξιοποίηση κενών κατοικιών. Επίσης, η συγκέντρωση και ανάλυση δεδομένων για τις μισθώσεις μπορεί να προσφέρει πολύτιμα εργαλεία χάραξης πολιτικής, όπως δείχνουν και τα παραδείγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών.