“Να χτίσουμε νέες σχέσεις εμπιστοσύνης”, του Παύλου Γερουλάνου

Αν η διαχείριση της κρίση απαιτεί συγκέντρωση της εξουσίας, η μέρα μετά την κρίση απαιτεί τη ριζική αποσυγκέντρωσή της. Στην κρίση, οι αποφάσεις πρέπει να είναι άμεσες, καθολικές και απόλυτες για να αντιμετωπίσουμε τον κοινό μας εχθρό. Εναποθέτουμε εμπιστοσύνη και εξουσία στα χέρια λίγων ειδικών και ενισχύουμε την πολιτική εξουσία για να επιταχύνουμε τις αποφάσεις ώστε να νιώσουμε ασφάλεια. Σταδιακά, η ανάγκη μας για ασφάλεια δίνει τη θέση της στην ατομική και συλλογική ανάγκη για ελευθερία. Την ελευθερία που χρειαζόμαστε ως κοινωνία για να δημιουργήσουμε τον κοινωνικό, πολιτισμικό και οικονομικό πλούτο που θέλουμε και μπορούμε να δημιουργήσουμε. Όπως εμείς δείξαμε εμπιστοσύνη και δώσαμε εξουσία στην εκτελεστική εξουσία στην κρίση, τώρα είναι ώρα να μας την ανταποδώσουν.

Σε αυτό το περιβάλλον, η κυβέρνηση έχει καταθέσει σειρά νομοσχεδίων που οδηγούν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Την ώρα που πρέπει να διασφαλίσει δικαιώματα των πιο αδύναμων κοινωνικά στρωμάτων, φέρνει έναν εργασιακό νόμο που εντείνει την ανασφάλεια. Την ώρα που χρειάζεται διεύρυνση της παραγωγικής βάσης, φέρνει έναν πτωχευτικό νόμο που αναστέλλει την επιχειρηματικότητα, αφαιρώντας από την παραγωγική διαδικασία δυνάμεις που δεν ευθύνονται για την πτώχευσή τους. Την ώρα που οφείλει να διασφαλίσει πολλαπλά χρηματοδοτικά εργαλεία για να οδηγήσει την ανάπτυξη, μένει προσκολλημένη σε ένα αναχρονιστικό τραπεζικό σύστημα που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες της εποχής.

Αντιστοίχως άστοχο είναι και το νομοσχέδιό της για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Την ώρα που χρειαζόμαστε διαφάνεια και λογοδοσία ώστε να μεταφέρουμε πραγματικές εξουσίες εκεί που μπορούν να ανταποκριθούν γρήγορα στις ανάγκες των πολιτών, επιστρέφουμε σε ένα παλιό σύστημα αδιαφανές και εξουσιολάγνο, «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» του κεντρικού πολιτικού συστήματος. Ένα πραγματικό παιδί του αναχρονιστικού και συντηρητικού συστήματος της Νέας Δημοκρατίας που όλο και πιο συχνά αναδεικνύει το πραγματικό της πρόσωπο.

Το νομοσχέδιο είναι άστοχο πρωτίστως διότι δεν μεταφέρει εξουσία στους ΟΤΑ. Μεταφέρει αρμοδιότητες. Η διαφορά για τον πολίτη είναι τεράστια. Σου μεταφέρω εξουσία σημαίνει ότι σου δίνω την ευθύνη και τα εργαλεία να μειώσεις τη γραφειοκρατία και τις αγκυλώσεις που αντιμετωπίζουν οι πολίτες σε πράγματα που εγώ έκανα αναποτελεσματικά. Σου μεταφέρω αρμοδιότητες σημαίνει σου επιτρέπω να κάνεις τα ίδια πράγματα που έκανα εγώ, όπως τα έκανα εγώ, αλλά τώρα θα σου προσθέσω και δύο ακόμα ασφαλιστικές δικλείδες για να βεβαιωθώ ότι το κάνεις καλά. Με αυτή την αρρωστημένη λογική προσθέσαμε την Αποκεντρωμένη Διοίκηση στο ήδη αχανές σύστημα της ελληνικής γραφειοκρατίας.

Η αποσυγκέντρωση της εξουσίας απαιτεί διαφάνεια, διαβούλευση και λογοδοσία. Απαιτεί ό,τι γίνεται να φαίνεται, να είναι προϊόν ανοιχτών και δημοκρατικών διαδικασιών και τα αποτελέσματά του να γίνονται προϊόν απολογισμού της εξουσίας προς τον πολίτη. Μόνο έτσι θα διασφαλίσουμε ότι δεν θα γίνει κατάχρησή της. Το σημερινό νομοσχέδιο δεν εξασφαλίζει κανένα από τα παραπάνω. Στο όνομα της αποτελεσματικότητας πετάει από το παράθυρο κάθε συνθήκη που μπορεί να τη διασφαλίσει μακροχρόνια. Διότι αποτελεσματικότητα δεν είναι η δύναμή σου να παίρνεις αποφάσεις γρήγορα, αλλά οι αποφάσεις που παίρνεις να ανήκουν και να υιοθετούνται από όλους. Είναι η βασική αρχή της αποτελεσματικότητας και η βασική διαφορά μεταξύ αυταρχικών και δημοκρατικών καθεστώτων. Αλλά οι συντηρητικές και πατερναλιστικές δυνάμεις εξουσίας στην Ελλάδα ακόμα μπερδεύουν τα δύο.

Δεν είναι όμως μόνο αυτά. Σε μια εποχή που κάθε επιστημονική μελέτη αναδεικνύει ότι τα καλύτερα όργανα αποφάσεων είναι αυτά που διασφαλίζουν πολυφωνία και διευρυμένη εκπροσώπηση της κοινωνίας, μειώνει τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, μειώνει τις πιθανότητες να είναι αντιπροσωπευτικά της κοινωνίας και τα «χαρίζει» στον Δήμαρχο. Γιατί είναι αυτό κακό; Ας το κάνω λιανά. Η απόφαση για το «πείραμα» των 2 εκ. για τις ζαρντινιέρες της Πανεπιστημίου πέρασε από μια ολιγομελή Οικονομική Επιτροπή, με ελλιπή εκπροσώπηση, ουσιαστικά χαρισμένη στον Δήμαρχο. Η δημοκρατική διαδικασία μπορεί να παίρνει λίγο παραπάνω χρόνο αλλά, στο τέλος κοστίζει λιγότερα και σε χρόνο και σε χρήμα και σε πολιτικό κεφάλαιο.

Στην λάθος κατεύθυνση είναι και η κατάργηση των Διαμερισμάτων. Προεκλογικά, σχεδόν όλες οι παρατάξεις είχαν συμφωνήσει στην πρόταση της παράταξής μας, ΑΘΗΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΣΥ, για Συμβούλια Γειτονιάς. Αντί για τα επτά Διαμερίσματα (όπου το καθένα είναι μεγαλύτερο από πολλούς Δήμους της Επικράτειας) θα δημιουργούσαμε μικρές και ευέλικτες ομάδες πολιτών που μπορούν με λίγα χρήματα να ανταποκρίνονται γρήγορα στις ανάγκες της γειτονιάς. Σε μια τεράστια και αχανή πόλη σαν την Αθήνα, που παίρνει μήνες να φτιαχτεί ένα παγκάκι ή να αλλάξει μια λάμπα, τέτοια συμβούλια θα μπορούσαν να ανταποκριθούν καλύτερα στις απαιτήσεις μας.

Αργά αλλά σταθερά βγαίνουμε από μια κρίση που μας έχει ταλαιπωρήσει όλους. Ο φόβος και η ανασφάλεια θα αρχίσουν να υποχωρούν και στη θέση τους θα έρθει η ανάγκη μας να καλύψουμε το έδαφος που χάσαμε. Η ανάγκη μας να νιώσουμε την ελευθερία να κάνουμε αυτά που στερηθήκαμε τόσο καιρό. Αυτό το συναίσθημα είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχουμε σαν κοινωνία διότι όλοι γνωρίζουμε ότι ελεύθεροι από περιορισμούς και αγκυλώσεις μπορούμε να πετύχουμε ό,τι αποφασίσουμε. Για να φτάσουμε όμως εκεί, θα πρέπει να χτίσουμε μέσα στην κοινωνία νέες σχέσεις εμπιστοσύνης. Κάτι που ξεκινά από το κεντρικό πολιτικό σύστημα. Διότι τώρα είναι η ώρα να μας ανταποδώσει την εμπιστοσύνη και να επιστρέψει τη δύναμη που του εμπιστευτήκαμε. Δυστυχώς, το νομοσχέδιο για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης κάνει το αντίθετο. Γι αυτό, καλό θα ήταν η κυβέρνηση να το αποσύρει και να το ξαναφέρει αν και όταν θα είναι έτοιμη να μας δείξει την εμπιστοσύνη που της δείξαμε.

 

*Ο Παύλος Γερουλάνος είναι Επικεφαλής της παράταξης “Αθήνα Είσαι Εσύ”, π. Υπουργός  Πολιτισμού & Τουρισμού