Ψυχική Υγεία και Δήμοι: Η μάχη για μια καλύτερη ποιότητα ζωής

Με στρατηγικές για πρόληψη, υποστήριξη και ευαισθητοποίηση, οι τοπικές κοινότητες αναλαμβάνουν δράση για την ενίσχυση της ψυχικής ευημερίας των κατοίκων

Έκπληξη αποτελεί για πολλούς το γεγονός ότι η Ελλάδα, – χώρα συνδεδεμένη με εικόνες ήλιου, θάλασσας και ανεμελιάς – συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ με τα υψηλότερα ποσοστά επιβάρυνσης λόγω προβλημάτων ψυχικής υγείας. Συγκεκριμένα, το 2019 σχεδόν ένα στα πέντε άτομα στην Ελλάδα αντιμετώπιζε κάποιο ζήτημα ψυχικής υγείας, δηλαδή περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι. Το ποσοστό αυτό (19%) ήταν το τρίτο υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (OECD, 2023).

Η οικονομική κρίση υπήρξε καθοριστικός παράγοντας στην αύξηση των ψυχικών διαταραχών, ενώ η κρίση του Covid-19 επιδείνωσε περαιτέρω την κατάσταση, προκαλώντας σοβαρά και μετρήσιμα προβλήματα ψυχικής υγείας σε ολόκληρη την Ευρώπη. 

Στην αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και οι Δήμοι, μέσω της λειτουργίας Κέντρων Κοινότητας και Συμβουλευτικών Σταθμών, της διοργάνωσης προγραμμάτων πρόληψης και ευαισθητοποίησης, αλλά και της στήριξης ευάλωτων ομάδων. Παράλληλα, προωθούν δράσεις κοινωνικής συνοχής και συνεργάζονται με εξειδικευμένες δομές ψυχικής υγείας, συμβάλλοντας έτσι ουσιαστικά στην ενίσχυση της ψυχοκοινωνικής στήριξης σε τοπικό επίπεδο.

Σε αυτό το ρεπορτάζ ρίχνουμε φως στις προσπάθειες των δήμων των Βορείων Προαστίων να ανταπεξέλθουν στην πρόκληση της βελτίωσης της ψυχικής υγείας των κατοίκων, συμβάλλοντας σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής για τους δημότες. 

Η αθέατη κρίση ψυχικής υγείας στην Ελλάδα

Μεγάλη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου αποκάλυψε ότι εννέα στους δέκα ερωτηθέντες θεωρούν την προαγωγή της ψυχικής υγείας εξίσου σημαντική με την προαγωγή της σωματικής υγείας. Παράλληλα, λιγότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες συμφωνούν ότι τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας λαμβάνουν το ίδιο επίπεδο φροντίδας με τα άτομα που πάσχουν από σωματική πάθηση. 

Στην Ελλάδα, η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές, καθώς και οι διαταραχές λόγω κατανάλωσης αλκοόλ και χρήσης ναρκωτικών, αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της επιβάρυνσης της ψυχικής υγείας. Τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες χαμηλότερου εισοδήματος, επηρεάζονται, επίσης, δυσανάλογα. 

Οι συνολικές δαπάνες για την υγεία αυξήθηκαν στην Ελλάδα το 2021. Παρ’ όλα αυτά, η χώρα μας, με κατά κεφαλήν δαπάνες ύψους 1.874 ευρώ, εξακολουθεί να βρίσκεται ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ με τα χαμηλότερα επίπεδα δαπανών για την υγεία. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι δαπάνες ειδικά για την ψυχική υγεία είναι ακόμη χαμηλότερες.

Παρά τις χαμηλές επιδόσεις, καταγράφεται βελτίωση: σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, το μερίδιο των συνολικών δαπανών που αφιερώνεται στην ψυχική υγεία έχει αυξηθεί σημαντικά μόνο στην Ελλάδα. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό παραμένει χαμηλό, φτάνοντας μόλις στο 3,9% των συνολικών κρατικών δαπανών για την υγεία.

Την ίδια στιγμή, το οικονομικό κόστος της κακής ψυχικής υγείας είναι σημαντικό, με το άμεσο και έμμεσο κόστος να εκτιμάται ότι υπερβαίνει το 3 % του ΑΕΠ της Ελλάδας, δηλαδή 5,3 δισ. EUR, το 2015 (OECD/EU, 2018). Η χρήση αντικαταθλιπτικών αυξάνεται, επίσης, συνεχώς —από 44,7 ορισμένες ημερήσιες δόσεις ανά 100 000 κατοίκους το 2013 σε 73,1 το 2022 — ενώ η χρήση αγχολυτικών έχει επίσης αυξηθεί — από 23,4 ορισμένες ημερήσιες δόσεις ανά 100 000 κατοίκους το 2013 σε 32,1 το 2022.

Νέα εποχή για την ψυχική υγεία στην Ελλάδα

Σημαντικές αλλαγές βρίσκονται σε εξέλιξη στον τομέα της ψυχικής υγείας στην χώρα μας με στόχο τη μετατόπιση της φροντίδας από τα ιδρύματα προς την τοπική κοινότητα. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία 2021-2025 και το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030 προβλέπουν πολύπλευρες πολιτικές και παρεμβάσεις για τη ριζική αναδιαμόρφωση της παροχής υπηρεσιών μέσα στην δεκαετία.

Παρότι οι ψυχιατρικές κλινικές αποτέλεσαν για χρόνια το κύριο σημείο φροντίδας, η τάση αλλάζει. Ο αριθμός των ψυχιατρικών κλινών μειώνεται σταθερά και αναπτύσσονται νέες κοινοτικές δομές, όπως εξωτερικά ιατρεία, ξενώνες, δομές στέγασης, κοινοτικά κέντρα ψυχικής υγείας και κινητές μονάδες. Η φροντίδα μεταφέρεται έτσι πιο κοντά στον πολίτη, με στόχο την πρόληψη, την άμεση παρέμβαση και τη στήριξη μέσα στο φυσικό του περιβάλλον (Madianos, 2020).

Παρά τις προσπάθειες αναβάθμισης της ψυχικής υγείας σε κοινοτικό επίπεδο, η Ελλάδα εξακολουθεί να παρουσιάζει σημαντικά κενά στην παροχή εξωνοσοκομειακών υπηρεσιών. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, μόλις 0,5 άτομα ανά 1.000 κατοίκους επισκέπτονται εξωτερικά ιατρεία για ζητήματα ψυχικής υγείας – ένα ποσοστό που καταδεικνύει τον περιορισμένο χαρακτήρα της κοινοτικής φροντίδας στη χώρα. Σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου η στροφή προς την πρόληψη και την υποστήριξη μέσα στην κοινότητα έχει γίνει πιο συστηματικά, η Ελλάδα βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. 

Η Περιφέρεια Αττικής προχώρησε στη λειτουργία 42 δομών ψυχικής υγείας στο Λεκανοπέδιο Αττικής, μια δράση που αφορά περισσότερους από 12.500 πολίτες. Η πρωτοβουλία, ενταγμένη στο περιφερειακό πρόγραμμα «Αττική» 2021-2027 και χρηματοδοτούμενη από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο με συνολικό προϋπολογισμό 18,3 εκατ. ευρώ, περιλαμβάνει την υποστήριξη νέων και υφιστάμενων δομών όπως Κέντρα Ημέρας, Κινητές Μονάδες, Μονάδες Έγκαιρης Παρέμβασης στην Κρίση και Κέντρα Ψυχικής Υγείας. Οι υπηρεσίες που θα προσφέρονται δωρεάν θα καλύπτουν ευρύ φάσμα πληθυσμού, από παιδιά και εφήβους έως ενήλικες με ψυχικές διαταραχές, φοιτητές, εργαζόμενους, ηλικιωμένους και άτομα με αυτισμό ή άνοια.

Ο περιφερειάρχης, Νίκος Χαρδαλιάς δήλωσε σε σχετική ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Ωδείο Αθηνών: «Από την πρώτη στιγμή έχω δεσμευτεί ότι θα είμαστε δίπλα σε όλους τους συμπολίτες μας, και στις 66 γειτονιές του Λεκανοπεδίου, χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς εξαιρέσεις. Εξάλλου, οι ψυχικές νόσοι δεν κάνουν εξαιρέσεις – όλοι και όλες είμαστε εξίσου εκτεθειμένοι στην κατάθλιψη και το άγχος. Είμαστε εδώ, ειδικά για τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Σπάμε τα ταμπού, διώχνουμε το στίγμα και στέλνουμε το μήνυμα ότι η ψυχική νόσος, με την κατάλληλη καθοδήγηση, μπορεί να νικηθεί».

Με στόχο την ενίσχυση της ψυχικής υγείας και την καταπολέμηση των κοινωνικών στερεοτύπων γύρω από την κατάθλιψη, η Περιφέρεια Αττικής υλοποιεί καμπάνια ευαισθητοποίησης με τίτλο «Ψυχή μου!», η οποία συνοδεύεται από τη διοργάνωση ημερίδων με θέμα «Σπάμε τα ταμπού: Μιλάμε για την κατάθλιψη». Μέσα από αυτές τις δράσεις, επιχειρείται να ενισχυθεί η ενημέρωση των πολιτών και να σπάσει το στίγμα που εξακολουθεί να περιβάλλει τα προβλήματα ψυχικής υγείας.

Ποιες γειτονιές προστατεύουν την ψυχική υγεία;

Περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους του πλανήτη ζουν σήμερα σε πόλεις, με την τάση της αστικοποίησης να ενισχύεται διαρκώς. Η ζωή στις πόλεις φέρνει μαζί της ευκαιρίες, όπως καλύτερη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και σε κοινωνικές υπηρεσίες, αλλά και σοβαρές προκλήσεις για την ψυχική υγεία. Η αυξημένη πυκνότητα πληθυσμού, ο θόρυβος και η ρύπανση από την κυκλοφορία επιβαρύνουν καθημερινά την ψυχολογία των κατοίκων (Eurocities, City social trends paper: Mental health in cities).

Η διαβίωση σε φτωχές ή υποβαθμισμένες γειτονιές σχετίζεται άμεσα με αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης και άλλων ψυχικών διαταραχών, σε αντίθεση με τις περιοχές υψηλότερου εισοδήματος και καλύτερης ποιότητας ζωής. Στα Βόρεια Προάστια της Αθήνας, για παράδειγμα, όπου επικρατούν μεγαλύτεροι χώροι πρασίνου και καλύτερη πρόσβαση σε υποδομές υγείας και αναψυχής, οι συνθήκες ευνοούν τη διατήρηση καλύτερης ψυχικής ευεξίας. 

Οι παρεχόμενες υπηρεσίες, όμως, καθώς και οι ωφελούμενοι αυτών, διαφέρουν από δήμο σε δήμο. Οι γειτονιές με ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς και ισχυροποιημένα δίκτυα υποστήριξης μπορούν να μετριάσουν το άγχος και να προστατεύσουν τους κατοίκους από διαταραχές χρήσης ουσιών ή ακόμη και από απόπειρες αυτοκτονίας.

Παρά τους περιορισμένους πόρους και το αυστηρό εθνικό πλαίσιο, οι Δήμοι μπορούν να παρέμβουν ουσιαστικά: να προσφέρουν εναλλακτικές θεραπείες, να ενισχύσουν τα δίκτυα κοινωνικής στήριξης και να επενδύσουν σε πράσινους χώρους, υποδομές πεζοπορίας και ποδηλασίας, προωθώντας έναν πιο υγιεινό και βιώσιμο τρόπο ζωής. Ταυτόχρονα, μέσω της κοινωνικής πολιτικής, του αστικού σχεδιασμού και της περιβαλλοντικής προστασίας, διαμορφώνουν πόλεις που στηρίζουν την ψυχολογική ευεξία και ενισχύουν την ανθεκτικότητα των πολιτών.

Κοντά στον δημότη, κοντά στην ψυχή

Δήμος Ηρακλείου Αττικής

Ο Δήμος Ηρακλείου Αττικής συνεχίζει να προσφέρει δωρεάν ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη σε εφήβους και ενήλικες που νιώθουν ότι το έχουν ανάγκη. Οι ψυχολόγοι της Διεύθυνσης Κοινωνικής Πολιτικής είναι στη διάθεση των κατοίκων για προγραμματισμένες συνεδρίες, με στόχο τη στήριξη σε προσωπικά, οικογενειακά ή εκπαιδευτικά ζητήματα

Κέντρο Ημέρας για την Άνοια

Τα τελευταία χρόνια στον Δήμο Ηρακλείου Αττικής λειτουργεί το Κέντρο Ημέρας για άτομα με Άνοια και τους φροντιστές τους, μια πρωτοπόρα δομή σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και την Εταιρία Alzheimer’s Αθηνών.

Το Κέντρο Ημέρας για την Άνοια έχει έδρα στο Β’ ΚΑΠΗ της πόλης Ελ. Βενιζέλου 232 και έχει ως στόχο την υποστήριξη των ασθενών μέσα από προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης, ανάπτυξης δεξιοτήτων και διευκόλυνσης των δυνατοτήτων επικοινωνίας τους, ενώ υποστηρίζει και τους φροντιστές των ασθενών.

Εξυπηρετεί πολίτες από το σύνολο του βόρειου τομέα των Αθηνών, συνεπώς περί τα 2000 άτομα είναι αυτά που ωφελούνται από το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Δήμος Μεταμόρφωσης 

Ο Δήμος Μεταμόρφωσης επενδύει ενεργά στην προαγωγή της ψυχικής υγείας και στη στήριξη των ευπαθών ομάδων της κοινότητάς του, μέσα από μια σειρά σημαντικών πρωτοβουλιών και συνεργασιών.

Στο πλαίσιο της πρόληψης και υποστήριξης ασθενών με άνοια, λειτουργεί ο Συμβουλευτικός Σταθμός για την Άνοια, προσφέροντας δράσεις νοητικής ενδυνάμωσης, πρόληψης και εκπαίδευσης φροντιστών. Παράλληλα, η Τηλεβοήθεια, μέσω 24ωρης υποστήριξης από ειδικό τηλεφωνικό κέντρο, εξασφαλίζει άμεση βοήθεια και αίσθημα ασφάλειας σε μοναχικούς ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρίες που διαβιούν χωρίς υποστηρικτικό περιβάλλον.

Η Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου αναπτύσσει ουσιαστικές συνεργασίες με φορείς ψυχικής υγείας, παρέχοντας εξειδικευμένη υποστήριξη σε παιδιά, εφήβους και οικογένειες:

Σε συνεργασία με την Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων “Πνοές” της Ε.Π.ΑΨ.Υ., προσφέρονται δωρεάν υπηρεσίες άμεσης παρέμβασης σε έφηβους και νεαρούς ενήλικες 12-21 ετών που αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχοκοινωνικά ζητήματα, όπως σχολική άρνηση, αυτοκτονικό ιδεασμό, αυτοτραυματισμούς, επιθετική συμπεριφορά ή ψυχική ευαλωτότητα λόγω τραυματικών εμπειριών και κοινωνικών προβλημάτων.

Επιπλέον, σε συνεργασία με τη Μονάδα Ψυχικής Υγείας – Κέντρο Ημέρας Παιδιών και Εφήβων της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής Ψυχολογίας, στη Μεταμόρφωση, παρέχεται υποστήριξη σε παιδιά και εφήβους με συμπεριφορικά, συναισθηματικά και μαθησιακά προβλήματα.

Ο Δήμος Μεταμόρφωσης δίνει ιδιαίτερη έμφαση και στην πρόληψη, οργανώνοντας τακτικά βραχυπρόθεσμες προληπτικές παρεμβάσεις για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας, μέσα από ομιλίες, σεμινάρια και διαλέξεις σε θέματα ψυχικής υγείας και κοινωνικής πρόνοιας.

Δήμος Παπάγου-Χολαργού 

Ο Δήμος Παπάγου – Χολαργού υλοποιεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσεων με στόχο την ψυχοκοινωνική υποστήριξη των κατοίκων του και την προώθηση της ισότητας και της κοινωνικής συνοχής.

Στο πλαίσιο της ψυχικής υγείας, παρέχεται ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλευτική από Ψυχολόγο του Κέντρου Κοινότητας, με στόχο τη βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Παράλληλα, σε συνεργασία με το Κέντρο Ημέρας της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. «Εν-Τέχνη», υλοποιείται το πρόγραμμα «Ομάδα Ενδυνάμωσης Συγγενών, Φίλων και Φροντιστών ατόμων που αντιμετωπίζουν Ψυχοκοινωνικές Προκλήσεις», παρέχοντας πολύτιμη στήριξη στο ευρύτερο περιβάλλον των ασθενών.

Σημαντικό έργο επιτελεί και η Δημοτική Επιτροπή Ισότητας Παπάγου-Χολαργού (ΔΕΠΙΣ). Σε συνεργασία με το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), διοργανώθηκαν δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την έμφυλη βία, τις διακρίσεις και την ισότητα των φύλων, στα Λύκεια του Δήμου. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν ομιλίες και εκδηλώσεις όπως «Γυναίκα και Ηγεσία» και «Η συμβολή των γυναικών στην Ελληνική Επανάσταση», ενισχύοντας το διάλογο για τον ρόλο των γυναικών στην κοινωνία.

Στο πλαίσιο της ενδυνάμωσης των γυναικών, ο Δήμος διοργάνωσε καινοτόμα σεμινάρια, όπως σεμινάρια αυτοάμυνας και βιωματικά εργαστήρια για παιδαγωγούς. Ιδιαίτερη θέση κατέχει η Δράση Ενδυνάμωσης Γυναικών, με το εργαστήρι «Σχετίζομαι – Συνδέομαι», που στόχευσε στην ανάπτυξη της πιο σημαντικής σχέσης: αυτής με τον ίδιο μας τον εαυτό.

Παράλληλα, συνεχίζονται δράσεις και ομιλίες με έμφαση στη διαχείριση του άγχους στις πανελλήνιες εξετάσεις, την εναρμόνιση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής και την ευαισθητοποίηση για τον αυτισμό, ενισχύοντας την ενημέρωση και την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας.

Δήμος Λυκόβρυσης – Πεύκης

Ο Δήμος Λυκόβρυσης – Πεύκης αναπτύσσει ένα πλέγμα δράσεων με στόχο την πρόληψη, την υποστήριξη και την ενδυνάμωση διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων της κοινότητάς του.

Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, υλοποιήθηκαν βιωματικά εργαστήρια διάρκειας 2,5 μηνών για εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Δήμου και όμορων περιοχών. Στόχος των εργαστηρίων ήταν η ενίσχυση του ρόλου των εκπαιδευτικών και η προώθηση μικρών αλλά ουσιαστικών αλλαγών για τη δημιουργία ενός συμπεριληπτικού σχολικού περιβάλλοντος. Μέσα από ενεργή συμμετοχή και ανταλλαγή εμπειριών, οι συμμετέχοντες εκπαιδεύτηκαν σε θέματα όπως η συμπερίληψη, η διαχείριση δύσκολων συμπεριφορών, η πρόληψη προ-παραβατικών συμπεριφορών, η αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους και η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας.

Παράλληλα, με τη συνεργασία της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (Ε.Π.Α.Ψ.Υ.), υλοποιείται το πρόγραμμα «It’s up to youth», που στοχεύει στην πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας. Το πρόγραμμα αποτελεί μια πολυεπίπεδη ψυχοκοινωνική παρέμβαση, εστιάζοντας στην καθολική και στοχευμένη πρόληψη, στην άμεση παρέμβαση σε νέους υψηλού κινδύνου, στην κοινωνική ένταξη και στην έρευνα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συνεργασία όλων των κρίσιμων φορέων —εκπαιδευτικών, δημόσιων υπηρεσιών, αστυνομίας και οικογενειών— για τη δημιουργία κοινής στρατηγικής πρόληψης.

Στον τομέα της τρίτης ηλικίας, από τον Νοέμβριο 2024 έως σήμερα, σε συνεργασία με τα ΚΑΠΗ του Δήμου, το Τμήμα Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας & Εθελοντισμού υλοποιεί ομάδες συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης ηλικιωμένων. Οι ομάδες αυτές στοχεύουν στην ενδυνάμωση της ψυχικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας των συμμετεχόντων, στην ανάδειξη της συλλογικότητας και στην ανάλυση ζητημάτων που απασχολούν τα άτομα τρίτης ηλικίας.

Δήμος Αγίας Παρασκευής

Ο Δήμος Αγίας Παρασκευής αναπτύσσει ένα ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών και υπηρεσιών στον τομέα της ψυχικής υγείας, καλύπτοντας τις ανάγκες παιδιών, εφήβων, ενηλίκων και φροντιστών μέσα από ένα ολοκληρωμένο δίκτυο μονάδων και δράσεων.

Στον Δήμο λειτουργούν σημαντικές δομές ψυχικής φροντίδας:

Το Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χαλανδρίου-Αγίας Παρασκευής, αυτοτελής διεύθυνση του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. Γεννηματάς», παρέχει υπηρεσίες ψυχιατρικής και παιδοψυχιατρικής, μονάδα μερικής νοσηλείας και γραφείο κοινωνικής φροντίδας.
Ο Ξενώνας Εφήβων της Ε.Π.Α.Ψ.Υ., που λειτουργεί από το 2019, προσφέρει εξωνοσοκομειακή φροντίδα σε εφήβους 13-18 ετών με σοβαρή ψυχιατρική συμπτωματολογία, συμβάλλοντας στην αποκατάστασή τους εκτός οικογενειακού πλαισίου.
Το Κέντρο Ημέρας “Ίκελος” προσφέρει ψυχοκοινωνική υποστήριξη και αποκατάσταση σε ενήλικες με ψυχικές διαταραχές, εξυπηρετώντας ευρύτερη περιοχή μέσω του 6ου Τομέα Ψυχικής Υγείας.

Παράλληλα, το Κέντρο Κοινότητας του Δήμου Αγίας Παρασκευής ενισχύθηκε πρόσφατα με ψυχολόγο, προσφέροντας ψυχοκοινωνικές ενισχυτικές συνεδρίες. Στο πλαίσιο του προγράμματος Ψυχοκοινωνικής Στήριξης Φροντιστών Ασθενών με Βαριά Χρόνια Νοσήματα, υλοποιήθηκαν:

4 Ομάδες Γνωστικής Ενδυνάμωσης Μνήμης με τη συμμετοχή 210 ωφελούμενων,
86 Ατομικές Συνεδρίες Ψυχοθεραπείας,
3 Ομάδες Ψυχοεκπαίδευσης με 126 συμμετέχοντες,
Ομάδες Ψυχολογικής Ενδυνάμωσης Φροντιστών με 75 ωφελούμενους.

Ανταποκρινόμενος στη συνεχή ανάγκη για ενίσχυση της ψυχικής υγείας των δημοτών, ο Δήμος Αγίας Παρασκευής προχωρά στη σύναψη Μνημονίου Συνεργασίας με την Ε.Π.Α.Ψ.Υ., με στόχο την παροχή ακόμα περισσότερων δωρεάν υπηρεσιών ψυχολογικής υποστήριξης.

Δήμος Χαλανδρίου

Μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου (https://gis.chalandri.gr/social-support/) , οι πολίτες και οι επαγγελματίες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε έναν αναλυτικό χάρτη δομών κοινωνικής υποστήριξης της ευρύτερης Περιφέρειας Αττικής, διευκολύνοντας την άμεση παραπομπή σε εξειδικευμένες υπηρεσίες, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε περίπτωσης.

Σε επίπεδο Δήμου, οι ψυχολόγοι της Κοινωνικής Υπηρεσίας προσφέρουν καθημερινά υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης και καθοδήγησης, ενώ αναλαμβάνουν και την παραπομπή σε εξειδικευμένες δομές όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο. Παράλληλα, το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών παρέχει υποστήριξη σε γυναίκες που αντιμετωπίζουν ψυχοκοινωνικές προκλήσεις, και το Συμβουλευτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παιδιού, Εφήβου και Οικογένειας ειδικεύεται τόσο στην ψυχολογική στήριξη όσο και στη διαχείριση μαθησιακών δυσκολιών.

Ο Δήμος Χαλανδρίου διατηρεί επίσης στενές συνεργασίες με σημαντικούς φορείς ψυχικής υγείας: το Κέντρο Ψυχικής Υγείας του Νοσοκομείου «Γ. Γεννηματάς» στην Αγία Παρασκευή, την Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (Ε.Π.Α.Ψ.Υ.), καθώς και με τον οργανισμό “Το Χαμόγελο του Παιδιού”, με τον οποίο έχει υπογραφεί σχετικό μνημόνιο συνεργασίας.

Δήμος Αμαρουσίου

Το Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης του Τμήματος Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας της Διεύθυνσης Κοινωνικής Πολιτικής του Δήμου Αμαρουσίου προσφέρει κρίσιμες υπηρεσίες στήριξης, με στόχο την πρόληψη και την προαγωγή της ψυχικής υγείας των κατοίκων της πόλης.

Το Κέντρο απευθύνεται σε δημότες και κατοίκους του Αμαρουσίου, παρέχοντας:

Αξιολόγηση ψυχολογικών και συναισθηματικών δυσκολιών σε εφήβους και ενήλικες,
Βραχεία συμβουλευτική υποστήριξη,
Συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη γονέων και οικογενειών,
Συνεργασία με τους Παιδικούς Σταθμούς και τα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, για την ευαισθητοποίηση σε θέματα ψυχικής υγείας και την έγκαιρη παραπομπή περιστατικών σε εξειδικευμένους φορείς,
Ομιλίες και δράσεις ενημέρωσης για σημαντικά ζητήματα ψυχικής υγείας,
Συνεχή διασύνδεση και συνεργασία με δίκτυο ειδικών και δομών ψυχικής υγείας.

Δήμος Νέας Φιλαδέλφειας – Νέας Χαλκηδόνας

Ο Δήμος παρέχει ψυχοκοινωνική στήριξη, νομικές συμβουλές και νομική βοήθεια μέσω συνεργασιών με δικηγόρους και ενημερώνει σε θέματα που αφορούν άτομα με αναπηρίες, γυναίκες που χρήζουν υποστήριξης, εξαρτημένα άτομα και άλλες ομάδες που βρίσκονται σε κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού.

Παράλληλα, μέσω της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας, αναπτύσσονται δράσεις ευαισθητοποίησης για την καταπολέμηση των κοινωνικών στερεοτύπων βάσει φύλου και υποστηρίζονται γυναίκες που βιώνουν πολλαπλές διακρίσεις. Ο Δήμος συμμετέχει ενεργά σε επιτροπές και δίκτυα συνεργασίας για την υποστήριξη εξαρτημένων ατόμων και ατόμων με αναπηρίες, προωθώντας δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης.

Ξεχωριστή θέση στο κοινωνικό έργο του Δήμου κατέχει η συνεργασία του με την ΑμΚΕ IASIS και το Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας και Θεραπείας Παιδιού και Οικογένειας «Το Περιβολάκι» για τη λειτουργία του Κέντρου Ημέρας “Connect Autism”. Το κέντρο, που απευθύνεται σε παιδιά, εφήβους και νέους (0-30 ετών) με αυτισμό και τις οικογένειές τους, εστιάζει στην προσωπική ενδυνάμωση, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, στην ενίσχυση της επικοινωνίας και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, ενώ υλοποιεί δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης για την ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας.

Δήμος Νέας Ιωνίας

Αν και ο Δήμος Νέας Ιωνίας δεν διαθέτει αυτόνομες Μονάδες Ψυχικής Υγείας υπό την ευθύνη του, οι δημοτικές δομές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και την υποστήριξη των πολιτών, παρέχοντας πολύτιμες υπηρεσίες και παραπέμποντας σε κρατικούς φορείς όπου απαιτείται.

Το Δημοτικό Κέντρο Οικογένειας αποτελεί βασικό πυλώνα προσφοράς, παρέχοντας δωρεάν θεραπείες σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και καλύπτοντας πάνω από 70 περιστατικά εβδομαδιαίως. Μέσω της άμεσης παρέμβασης και στήριξης, συμβάλλει ουσιαστικά στην προαγωγή της ψυχικής και μαθησιακής υγείας των παιδιών της περιοχής.

Παράλληλα, το Κέντρο Κοινότητας του Δήμου ενισχύει το κοινωνικό έργο μέσω συμβουλευτικών και ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών. Μέχρι σήμερα, στην ψυχολόγο του Κέντρου προσήλθαν 5 ωφελούμενοι, με τη διεξαγωγή συνολικά 16 ατομικών συνεδριών, προσφέροντας υποστήριξη σε προσωπικά και οικογενειακά ζητήματα.

Με τις στοχευμένες αυτές δράσεις, ο Δήμος Νέας Ιωνίας αποδεικνύει τη διαρκή του μέριμνα για την ενίσχυση της ψυχικής ευημερίας των κατοίκων του, αξιοποιώντας στο έπακρο τις υπάρχουσες δομές και υπηρεσίες.

Δήμος Κηφισιάς

Στο Δρυμπέτειο Πολυϊατρείο στη Νέα Ερυθραία παρέχονται υπηρεσίες ψυχικής υγείας από δύο δημοτικούς ψυχολόγους με εξειδίκευση στην υπαρξιακή-συστημική και ψυχαναλυτικού τύπου ψυχοθεραπεία. Παράλληλα, στο Δημοτικό Πολυϊατρείο «Διονύσιος Βαρελάς» λειτουργεί δίκτυο εθελοντών ψυχολόγων υπό την εποπτεία των ειδικών του Δήμου. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες περιλαμβάνουν κλινική συνέντευξη, ψυχοθεραπεία/συμβουλευτική, παραπομπές σε εξειδικευμένους φορείς, αλλά και εποπτεία έργου εθελοντών και πρακτικά ασκούμενων φοιτητών ψυχολογίας.

Από το 2024, ο Δήμος σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα προαγωγής ψυχικής υγείας σε συνεργασία με σχολεία και φορείς. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η δικτύωση των ψυχολόγων των δημοτικών ιατρείων με τους σχολικούς ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς των σχολείων της Κηφισιάς, της Νέας Ερυθραίας και της Εκάλης, για τη διασφάλιση της συνέχειας φροντίδας μαθητών και οικογενειών και την έγκαιρη παρέμβαση σε ζητήματα παραβατικότητας και οικογενειακής βίας.

Στο πλαίσιο αυτό, υλοποιείται πιλοτικά στα σχολεία της Νέας Ερυθραίας το πρόγραμμα «Σχολική Διαμεσολάβηση» για την ειρηνική επίλυση συγκρούσεων, καθώς και ένα βιωματικό εργαστήριο για εκπαιδευτικούς σε δημοτικό σχολείο της Κηφισιάς.

Για την τρίτη ηλικία, βρίσκεται σε εξέλιξη ο δεύτερος κύκλος του προγράμματος “Ψυχική Ενδυνάμωση και Εκπαίδευση Τρίτης Ηλικίας”, σε δύο ΚΑΠΗ του Δήμου, με στόχο την υποστήριξη μέσα από διάλογο και βιωματική επεξεργασία θεμάτων που απασχολούν τους ηλικιωμένους.

Παράλληλα, στα δημοτικά πολυϊατρεία και στην Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου παρέχονται υπηρεσίες συμβουλευτικής ψυχοθεραπείας και γονέων, ενώ λειτουργούν ομάδες ψυχοθεραπείας και κοινωνικής στήριξης. Ο Δήμος διατηρεί επίσης ανοιχτή συνεργασία με εξειδικευμένους φορείς ψυχικής υγείας της Αττικής και των βορείων προαστίων για στοχευμένες παραπομπές.

Δήμος Πεντέλης

Ο Δήμος Πεντέλης ενισχύει έμπρακτα τις πρωτοβουλίες για την ψυχική υγεία με μετοχετευμένες δράσεις ενημέρωσης, πρόληψης και υποστήριξης. Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας, πραγματοποιήθηκαν δράσεις ευαισθητοποίησης σε κεντρικά σημεία του Δήμου, σε συνεργασία με το Κέντρο Κοινότητας και το Κέντρο Παιδιού & Εφήβου «ΘΑΛΠΟΣ». Παράλληλα, ο Δήμος έχει συνάψει συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών για την ψυχολογική και υγειονομική στήριξη των πολιτών που επλήγησαν από τις πυρκαγιές.

Επιπλέον, σε συνεργασία με το Ε.Π.Α.Ψ.Υ., παρέχεται δωρεάν ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη στους δημότες κάθε Τρίτη, ενισχύοντας τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε υπηρεσίες φροντίδας.

Δήμος Αγίων Αναργύρων – Καματερού  

Πιστοποιημένος ως Μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Υγιών Πόλεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο Δήμος Αγίων Αναργύρων – Καματερού θέτει σε απόλυτη προτεραιότητα την πρόληψη της ψυχικής υγείας και τη συνολική ευημερία των δημοτών του.

Η Διεύθυνση Κοινωνικής Πολιτικής και Προαγωγής Υγείας υλοποιεί ένα πλούσιο πρόγραμμα δράσεων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, ανταποκρινόμενη άμεσα στις προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας και στην αυξανόμενη ανάγκη για αντιμετώπιση φαινομένων βίας. Ετησίως, πραγματοποιούνται πάνω από 4.000 συνεδρίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, ενώ ειδικές ομάδες συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης παρακολουθούν οικογένειες μετά από εισαγγελικές παραγγελίες.

Σημαντικό μέρος του έργου αποτελεί η διοργάνωση εκδηλώσεων ευαισθητοποίησης, με διαδραστικό και διατομεακό τρόπο, καθώς και η προώθηση δράσεων πρόληψης και αγωγής υγείας για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ο Δήμος συμμετέχει ενεργά και σε παγκόσμια συνέδρια, προβάλλοντας τις καλές του πρακτικές.

Στα σχολεία του Δήμου υλοποιούνται ομάδες συμβουλευτικής για γονείς και εκπαιδευτικούς, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί 90 βιωματικά εργαστήρια, ξεκινώντας ήδη από τα νηπιαγωγεία, ενισχύοντας έτσι τη σχολική κοινότητα σε θέματα ψυχικής υγείας και κοινωνικής συνοχής.

Τέλος, η Διεύθυνση διατηρεί στενή συνεργασία με το Κέντρο Ψυχικής Υγείας Αγίων Αναργύρων, ενισχύοντας τη δικτύωση και την αποτελεσματική παραπομπή πολιτών προς εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχικής φροντίδας.

Δήμος Διονύσου

Στον Δήμο Διονύσου λειτουργεί Συμβουλευτική Ψυχολογική Υπηρεσία υπό την ευθύνη του ψυχολόγου κ. Λάμπρου Λάσδα, προσφέροντας συμβουλευτική και ψυχοκοινωνική στήριξη σε πολίτες όλων των ηλικιών.

Παράλληλα, οι κοινωνικοί λειτουργοί του Δήμου πραγματοποιούν λήψη κοινωνικού ιστορικού, καταγραφή αναγκών και παρέχουν ψυχοκοινωνική υποστήριξη και ενδυνάμωση σε ενήλικες και οικογένειες, με ιδιαίτερη έμφαση σε άτομα που εξυπηρετούνται για αναπηρικά επιδόματα ή στους φροντιστές τους.

Στο πλαίσιο της Κοινωνικής Συμβουλευτικής, διερευνώνται περαιτέρω ανάγκες των ωφελουμένων, προκειμένου να δοθούν στοχευμένες λύσεις. Τα στελέχη της υπηρεσίας συνεργάζονται στενά με φορείς ψυχικής υγείας τόσο για την παραπομπή περιστατικών όσο και για τη διοργάνωση κοινών δράσεων πρόληψης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας.

Ο Δήμος διοργανώνει επίσης δράσεις ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και πρόληψης, ενισχύοντας το αίσθημα αλληλεγγύης και φροντίδας προς όλους τους πολίτες.

Δήμος Γαλατσίου

Παρότι στον Δήμο Γαλατσίου δεν λειτουργούν αυτόνομες μονάδες ψυχικής υγείας, οι δημοτικές υπηρεσίες μπορούν να προσφέρουν ουσιαστική στήριξη στους πολίτες.

Το Γραφείο Κοινωνικής Προστασίας και Κοινωνικού Σχεδιασμού παρέχει συμβουλευτική, ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη, διεξάγει θεραπευτικές συνεδρίες και οργανώνει δράσεις ενημέρωσης και πρόληψης, με στόχο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Το Γραφείο Συμβουλευτικού Σταθμού Οικογένειας, Παιδιού και Εφήβων εστιάζει στην άμεση εκτίμηση περιστατικών, τη συμβουλευτική υποστήριξη και τη συνεργασία με σχολεία και συλλόγους γονέων.

Το Τμήμα Ψυχοκοινωνικής Στήριξης και Ανάπτυξης, με διεπιστημονικό προσωπικό, ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα της κοινότητας μέσω εξατομικευμένων και ομαδικών παρεμβάσεων.

Δήμος Φιλοθέης – Ψυχικού

Το νέο, πρότυπο Κέντρο Ημέρας για την ψυχική υγεία «Therapy Express» λειτουργεί στο Νέο Ψυχικό, προσφέροντας δωρεάν υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, αποκατάστασης και επανένταξης για πολίτες που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Με πρόεδρο τον ψυχίατρο Δρ. Νικόλαο Μ. Νικολακάκη, το Κέντρο Ημέρας λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΕΛΛΑΔΑ 2.0».

Το Κέντρο προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων ψυχιατρική παρακολούθηση, ψυχοθεραπεία, υποστήριξη και ενημέρωση οικογενειών, καθώς και εξειδικευμένα προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων, νοητικής ενδυνάμωσης και συμβουλευτικής.

Δήμος Βριλησσίων

Σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό πλαίσιο, προσφέρεται δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη για ζητήματα όπως άγχος, αϋπνία, πένθος, ψυχοσωματικά προβλήματα, συγκρουσιακές σχέσεις και διαταραχές σχετιζόμενες με το βάρος ή τον αποχωρισμό.

Ειδική μέριμνα δίνεται στην οικογένεια και τους νέους, με δράσεις όπως η Συμβουλευτική Γονέων –σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο–, οι Σχολές Γονέων, αλλά και η στενή συνεργασία με σχολεία και παιδικούς σταθμούς. Παράλληλα, η Κοινωνική Υπηρεσία προσφέρει ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε οικογένειες που αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως η κακοποίηση, οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, η ανεργία και το διαζύγιο.

Επίσης, η Συμβουλευτική Νέων δίνει έμφαση στην προσωπική ανάπτυξη και τη διαμόρφωση ταυτότητας μέσα από ατομικές και ομαδικές συνεδρίες, ενώ σημαντική είναι και η δράση για την ευαισθητοποίηση και ψυχολογική στήριξη τοξικοεξαρτημένων ατόμων, με στόχο την ένταξή τους σε θεραπευτικές κοινότητες. Τέλος, ιδιαίτερη φροντίδα παρέχεται σε άτομα που αντιμετωπίζουν απειλητικές για τη ζωή τους ασθένειες.