Ασυμφωνία εισοδήματος-δαπανών: Πώς το χτίσιμο του αφορολόγητου σας κάνει στόχο

Στο μικροσκόπιο των φορολογικών αρχών βρίσκονται, σύμφωνα με την ΑΑΔΕ και τις σχετικές δημοσιογραφικές αναφορές, φορολογούμενοι που το προηγούμενο έτος δήλωσαν εισόδημα κάτω των 10.000 ευρώ, ενώ παράλληλα πραγματοποίησαν δαπάνες κατανάλωσης που κυμάνθηκαν από 50.000 έως και 200.000 ευρώ!

Καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία υποβολής των φετινών φορολογικών δηλώσεων —πολλές από τις οποίες είναι ήδη (προ)συμπληρωμένες— ένα κρίσιμο σημείο που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή είναι η σωστή συμπλήρωση του κωδικού 049.

Ο συγκεκριμένος κωδικός αφορά τις προσωπικές καταναλωτικές δαπάνες που έχουν γίνει με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής και συνδέεται με τη δυνατότητα λήψης της έκπτωσης φόρου. Παρότι «θεωρητικά» αποτυπώνει τα έξοδα του κάθε φορολογούμενου, στην πράξη έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία για την τεκμηρίωση της φορολογικής εικόνας του.

Η εσφαλμένη (προ)συμπλήρωση όμως αυτού (συχνά χωρίς άμεση ευθύνη του φορολογουμένου) μπορεί να αποτελέσει εστία πολύ σοβαρών προβλημάτων για τον φορολογούμενο σε μεταγενέστερο διάστημα. Ο προαναφερόμενος κωδικός στο έντυπο του Ε1 είναι (προ)συμπληρωμένος βάσει των στοιχείων τα οποία, κατά την κρίση τους, μονομερώς, χωρίς προηγούμενη γνώση, επεξεργασία και σύμφωνη γνώμη από το πελάτη τους-φορολογούμενο, διαβιβάζουν οι τράπεζες προς την ΑΑΔΕ, βάσει των «διαθέσιμων» στοιχείων των πληροφοριακών τους συστημάτων.

«Φουσκωμένες» δαπάνες

Στις περιπτώσεις αυτές παρατηρείται το φαινόμενο η τράπεζα να διαβιβάζει στην ΑΑΔΕ, ως καταναλωτικές του δαπάνες με τραπεζικά μέσα, ποσά τα οποία αφορούν επαγγελματικές του δαπάνες ή και ποσά που είναι μεταφορές μεταξύ λογαριασμών του, με τελικό αποτέλεσμα οι τράπεζες να διαβιβάζουν γι’ αυτόν στην ΑΑΔΕ «φουσκωμένες» δαπάνες, πολύ μεγαλύτερες του πραγματικού (πέραν και άλλων περιπτώσεων συνήθων καθημερινών συναλλαγών, όπως πληρωμή λογαριασμών από έναν κάτοχο κάρτας συναλλαγών που αφορούν τρίτους κ.ο.κ.).

Δυστυχώς, το σχετικό σφάλμα συχνά δεν προβληματίζει τον φορολογούμενο ή και τον λογιστή του κατά τον χρόνο υποβολής της φορολογικής δήλωσης!

Δαπάνες ιδιαίτερα μεγάλου ύψους στον κωδικό 049, ειδικά αν αυτές υστερούν των δηλωθέντων πραγματικών εισοδημάτων, αποτελούν συνήθη αιτία ελέγχου, φορολογικού ελέγχου διά της εφαρμογής των πλέον διαδεδομένων σήμερα έμμεσων τεχνικών και κυρίως της τεχνικής της ανάλυσης της ρευστότητας.

Από την εμπειρία μας η πλειονότητα των φορολογικών ελέγχων λαμβάνει υπ’ όψιν τα ποσά που έχουν διαβιβάσει οι τράπεζες στην ΑΑΔΕ και όχι αυτά τα οποία έχει συμπληρώσει ο φορολογούμενος, έστω και αν είχε την πρόνοια να «διορθώσει» σχετικά τον κωδικό 049 πριν από την υποβολή της φορολογικής
δήλωσης.

Το πρακτικό πρόβλημα είναι ότι όλα αυτά ανακύπτουν συνήθως σχεδόν έξι έτη μετά την υποβολή της δήλωσης (ήτοι κοντά στον χρόνο παραγραφής), οπότε και γίνεται ο φορολογικός έλεγχος.

Τότε αναδεικνύονται και διαπιστώνονται πραγματικά οι συνέπειες της αρχικά εσφαλμένης υποβληθείσας δήλωσης αλλά και του ελλιπούς τρόπου διαβίβασης των στοιχείων από τις τράπεζες.

Τότε που και η μνήμη μας είναι ευλόγως ασθενής και οι τράπεζες καθυστερούν -έως αδυνατούν- να συνδράμουν σε άμεση παροχή στοιχείων στον χρόνο που αξιώνει «εξηγήσεις» ο φορολογικός έλεγχος. Και στο στάδιο αυτό εκκινεί ο αποδεικτικός «Γολγοθάς»!

Ο φορολογικός έλεγχος «βλέπει» σύνολα δαπανών όπως έχουν διαβιβαστεί από τις τράπεζες και αξιώνει, σε περίπτωση που ο φορολογούμενος αμφισβητήσει το ύψος των σχετικών δαπανών, να αποδείξει ο ελεγχόμενος ποιες δαπάνες έχουν διαβιβαστεί σε βάρος του λάθος ή επιπλέον από τις τράπεζες.

Ο ελεγχόμενος καλείται να γνωρίζει το σύνολο των κινήσεων -αναλυτικά- τις οποίες χορήγησαν οι τράπεζες ως καταναλωτικές του δαπάνες, ώστε να μπορέσει να κάνει αντιπαραβολικό έλεγχο.

Πλην, όμως, κατά τον χρόνο που διενεργείται συνήθως ο φορολογικός έλεγχος, ήτοι πέντε με έξι έτη μετά το έτος αναφοράς/ελέγχου, η τράπεζα δεν διατηρεί πλέον το αναλυτικό αρχείο των κινήσεων πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η συγκεντρωτική της διαβίβαση ή αυτό χορηγείται με δαπάνη του φορολογουμένου και ύστερα από αρκετό διάστημα αναμονής.

Αλυσιδωτά ο ελεγχόμενος, αρκετά συχνά, υπό καθεστώς άγνοιας, πίεσης και αιφνιδιασμού δεν καταφέρνει σε προσήκοντα χρόνο να αντικρούσει ή να αντικρούσει επαρκώς την αποδιδόμενη σε βάρος του αρνητική διαφορά λόγω λάθους δαπανών του 049 και τα σχετικά ποσά του καταλογίζονται ως φοροδιαφυγή/αποκρυβείσα ύλη, κατά της οποίας δύναται πλέον να κινηθεί μόνο δικαστικά, με τον φόρο, τους τόκους και τα πρόστιμα να έχουν ήδη βεβαιωθεί στη μερίδα του…